Zastanawiam się czy faktycznie książkę dla dzieci mam odwagę ocenić jako "arcydzieło". Jeśli już - to ta pierwsza przychodzi mi do głowy.

Po zamknięciu okładki "Książki wszystkich rzeczy" ma się ochotę milczeć. Ale to chwila, aby unieść wszystko, co mieści się w tej opowieści pełnej smutku i komizmu, bólu i wyzwalającej siły. To książka, która rozwiązuje milczenie ukryte za zamkniętymi drzwiami, czasem tylko wyblakłych już wspomnień. To książka, która ma swoją historię (historii też dotyka), ale z niezwykłym wyczuciem opowiada o wciąż aktualnych sprawach. To lekcja dla pełnych lęków dorosłych, którzy wciąż ukrywają się za wielkimi słowami. To historia, którą powinno usłyszeć każde dziecko. Zwłaszcza to, które wie, czym jest strach przed silniejszym, jak to jest połknąć nosorożca i mieć żaby w gardle...


Tradycyjna rodzina, wartości, religia... Cień nazizmu, II wojny, wyzwalania się z opresyjnej patriarchalnej kultury ("rewolucyjne" spodnie czy płyta jazzowa). Nabożeństwa, wyuczone psalmy, paraliżujące sceny życia rodzinnego i świat dziecka, poprzez pryzmat którego z równą wnikliwością pokazany jest świat dorosłych.

Nie będę relacjonować Wam fabuły i kolei życia Thomasa, który widział rzeczy niewidoczne dla innych: nie tylko rybki akwariowe w kanałach, o których przeczytacie w każdej zapowiedzi tej książki. Bo widział i ojca tą samą ręką biorącą do ręki Pismo Święte i rozdzielającego razy żonie, dzieciom, słabszemu... Thomas widział piekący policzek mamy, ciężkie torby sąsiadki - czarownicy, piękną Elizę ze skrzypiącą nogą, płaczące Anioły, plagi egipskie i "Siemasz" Jezusa.

To także Thomas zobaczy lęk ojca ukrywającego swoją słabość. Dostrzeże siłę, jaką bierze się z tego momentu, kiedy przestajemy się bać. Równie ważna obok tego wszystkiego jest aura tej książki, zadziwiająca subtelnością, świeżością i elegancją, bezpretensjonalnością, maestrią przedziwnego i jakże prawdziwego koktajlu uczuć.

Thomas pisze swoją prywatną "Książkę wszystkich rzeczy": O tym, jak umiera Bóg Ojciec, kiedy naciąga się majtki i spodnie na płonące pośladki, O tym, ile siły może dać przypadkowa znajomość ze starszą sąsiadką, dobre słowo, podsunięta książka i odrzucenie uprzejmej obojętności. To wciąż aktualne.

Wszystko zapamiętuję (...) Niczego nie zapominam Napisze Thomas, a jego historia to cicha i lakoniczna, ale poruszająca swoją siłą opowieść o wydobywaniu się z niemocy. Lekcja wydobywania się z paraliżującego strachu. Lekcja unoszenia się nad ziemią i walki z tym nosorożcem, którym tak skwapliwie karmiony jest ten, kto słabszy. Także dziecko.

Książka Guusa Kuijera, ubiegłorocznego laureata ALMY, najważniejszej nagrody przyznawanej za całokształt twórczości adresowanej do dzieci, może Was zaskoczyć narracją opartą na realizmie budowanym z drobnych zdarzeń, na scenach rozgrywanych w kameralnych scenografiach rodzinnych posiłków przeplatanych porywającą wyobraźnią Thomasa. Być może będziecie tropić wątek historyczny, cień nazizmu, który pojawia się w tle. Być może dłużej przystaniecie nad smutnym kościołem, do którego Thomas musi chodzi, Biblią czytaną po posiłku, ojcem klęczącym ze strachu przed prawdą. Ale to nie wszystko. Bo "Książka wszystkich rzeczy" nosi ważny tytuł. W dodatku pisze ją ktoś, kto postanowił, jak dorośnie, zostać szczęśliwym. To zuchwałe, ale pozwala wygrać. Nie tylko z opresyjnym bigotem, ojcem wykorzystującą swą pozycję, ale i najważniejszym przeciwnikiem - strachem.

"Książka wszystkich rzeczy" z piękną okładką Jacka Ambrożewskiego to także śmiała pochwała słowa. I tego, że każdy z nas może przemówić. Na różny sposób.

Zastanawiam się czy faktycznie książkę dla dzieci mam odwagę ocenić jako "arcydzieło". Jeśli już - to ta pierwsza przychodzi mi do głowy.

Po zamknięciu okładki "Książki wszystkich rzeczy" ma się ochotę milczeć. Ale to chwila, aby unieść wszystko, co mieści się w tej opowieści pełnej smutku i komizmu, bólu i wyzwalającej siły. To książka, która rozwiązuje milczenie ukryte...