Krzyki, ból, głód i rozpacz. Skrajne wyczerpanie i brak nadziei na lepsze jutro. Wszystkie dni zlewają się w jedno, nie ma czasu na jakiekolwiek myśli - każda chwila to po prostu walka o przetrwanie, na którą jednak często brakuje już sił. Nie czas na rozpamiętywanie zmarłych bliskich czy tęsknotę za dawnym mieszkaniem. Teraz trzeba zrobić wszystko, by przysłużyć się rewolucji.

Dzieciństwo siedmioletniej księżniczki Raami gwałtownie dobiega końca, gdy do stolicy Kambodży dociera wojna domowa. Całe życie dziewczynki uległo niewyobrażalnej zmianie w przeciągu zaledwie kilku sekund, gdy żołnierze zapukali do drzwi jej domu. Młoda księżniczka musi pożegnać się z dostatkiem i swą tożsamością - jej pochodzenie przestało być zaletą; stało się kolejnym powodem, by zabić. I tak też, pewnego z pozoru zupełnie zwyczajnego dnia 1975 roku, rozpoczyna się kilkuletnie zmaganie z codziennością.

„Nocą nawet niebo snuje własną opowieść (...). Mrugająca gwiazda oznacza, że narodzi się dziecko, a spadająca, że ktoś umarł i przechodzi na tamten świat. Ale teraz nie ujrzałam żadnego znaku, który potwierdziłby to, co wiedziałam - zastrzelą mnie, bo jestem zagorzałą czytelniczką i miłośniczką książek.”

Narratorką historii jest Raami. Czytelnik obserwuje rewolucję oczami małej dziewczynki, jednocześnie widząc jej przemianę. Początkowo siedmiolatka jest beztroską, skorą do zabaw i psot osobą, jednak wraz z chwilą, gdy wojna domowa dociera również do jej drzwi, Raami szybko dorośleje, przestaje być dzieckiem, zmuszona do tego, by zachowywać się jak ktoś dużo starszy. Udaje się jej przetrwać koszmar rewolucji głównie za sprawą opowieści ojca i wspomnień, które kurczowo trzymały ją przy życiu.

„Nauczyłam się nie bać nocnych stworzeń. Zwierzęta są inne niż ludzie. Zostaw je w spokoju, a nie zrobią ci krzywdy. Ludzie owszem, nawet bez przyczyny. Zranią cię bronią, słowami, kłamstwami i złamanymi obietnicami, a także smutkiem.”

Vaddey Ratner jako pięcioletnia dziewczynka zaznała reżimu Czerwonych Khmerów. W 1981 roku wraz z matką znalazła schronienie w Stanach Zjednoczonych, gdzie udało jej się ułożyć życie na nowo - lecz bolesne wspomnienia pozostały. Jej debiutancka powieść zawiera wątki autobiograficzne i powstała w oparciu o losy jej rodziny.

Przyznaję, że przed lekturą powyższej książki niewiele słyszałam o wojnie domowej w Kambodży. Być może to właśnie dlatego „W cieniu drzewa banianu” tak bardzo mną wstrząsnęło: po prostu nie zdawałam sobie sprawy, jak wiele musieli wycierpieć żyjący wtedy ludzie, jak wielu zginęło broniąc swych bliskich lub załamując się po naporem rewolucji. Trudno jest opisać terror i panujące tam warunki, a także fakt, jak wiele cierpienia może przysporzyć człowiekowi drugi człowiek.

„- Gdy kochasz kwiat - dodał, jakby chciał usprawiedliwić swoją przemianę - i on nagle znika, wszystko odchodzi wraz z nim. Żyłem, bo ona żyła. a teraz jej nie ma. Bez niej jestem niczym, księżniczko. Niczym.”

To opowieść, która łamie serce na pół, by potem skleić je na nowo. Pomimo ukazania bezgranicznej rozpaczy i okrucieństwa, daje również iskierkę wiary w to, że „zawsze gdzieś jest światło (...). Mrok tylko pogłębia jego blask”.

Krzyki, ból, głód i rozpacz. Skrajne wyczerpanie i brak nadziei na lepsze jutro. Wszystkie dni zlewają się w jedno, nie ma czasu na jakiekolwiek myśli - każda chwila to po prostu walka o przetrwanie, na którą jednak często brakuje już sił. Nie czas na rozpamiętywanie zmarłych bliskich czy tęsknotę za dawnym mieszkaniem. Teraz trzeba zrobić wszystko, by przysłużyć się...