Znakomita książka. W Polsce mało kto kiedykolwiek snuł rozważania na temat tego czy Polska miała szansę uniknąć wejścia do II Wojny Światowej jako pierwsza. Zychowicz stawia śmiałą tezę i w solidny sposób broni jej analizując po kolei scenariusze zarówno optymistyczne z punktu widzenia jego hipotezy jak i te, które w jego tezę starają się godzić.

Tytuł książki jest niestety mylący. Treść nie kręci się bowiem tylko wobec możliwości zawarcia sojuszu z III Rzeszą, ale również wokół inny możliwych scenariuszy. Zychowicz trafnie analizuje m.in. scenariusz odwleczenia wybuchu wojny poprzez „oddanie” Gdańska czy możliwość wejścia do gry Sowietów w momencie gdy Hitler (będąc w sojuszu z Polską) zaatakowałby wiosną 1940 roku Francję. Główną tezą tej książki nie jest zaś zbawienny wpływ paktu z państwami Osi, ale zbawienny wpływ polityki, która Polskę do wojny wprowadziłaby jak najpóźniej. Tę tezę znacznie łatwiej obronić niż szanse powodzenia wspólnej wyprawy na Moskwę.

„Pakt” jest atakowany zarówno przez prawicę jak i lewicę. Ludzie atakujący Zychowicza często mają po prostu problem z pojmowaniem historii. Nie rozumieją, że na historię składa się ciąg powiązanych ze sobą zdarzeń i w przypadku zmiany jednego arcyważnego czynnika wiele kart historii zostałoby zapisanych zupełnie inaczej. Jeden z koronnych argumentów przeciwko paktowi z Hitlerem sprowadza się do zarzutu, że wówczas Polska wzięłaby udział w Holocauście. Zychowicz udowadnia, że wręcz przeciwnie! Państwa, które były sprzymierzone z Hitlerem zarówno te bardziej liczące się jak Włochy jak i te mniejsze (Węgry), a nawet „życzliwie neutralne” jak Hiszpania generała Franco nie tylko nie musiały wydawać ludności żydowskiej zamieszkującej na ich terytorium, ale stały się azylem dla żydowskich uchodźców z innych państw. O tworzeniu obozów zagłady na terytorium sojusznika również nie mogłoby być mowy. Paradoksalnie więc udział Polski w wojnie po stronie III Rzeszy uchroniłby ludność żydowską II RP od zagłady.

Kwestia szoah jest chyba najlepszym przykładem na zobrazowanie bezmyślności licznych krytyków Zychowicza, bowiem argument zagłady jest wykorzystywany jeszcze w inny sposób. Osoby popierające decyzję Becka wskazują, że Polska nie mogła pójść na sojusz z „ludobójcą” Hitlerem. Zychowicz celnie obala ten argument. Przede wszystkim wskazuje, że w momencie podejmowania przez Becka decyzji o „nie oddaniu Niemcom nawet guzika” nikomu w Europie nawet się nie śniło, że III Rzesza może dopuścić się takich zbrodni. Po drugie autor wskazuje na niekonsekwencję tej argumentacji podnosząc, że ostatecznie alianci – w tym Polska – związały się sojuszem z jeszcze bardziej ludobójczym totalitaryzmem jakim były stalinowski Związek Sowiecki.

Zychowicz w swojej książce starał się oceniać decyzje przywódców II RP przez pryzmat wiedzy jaką dysponowali oni wtedy. Kilka razy tej trudnej sztuce nie do końca sprostał jednak generalnie rzecz biorąc oddał Beckowi i Śmigłemu-Rydzowi sprawiedliwy, surowy osąd.

Nawet jeśli ktoś uważa, że teza Zychowicza jest dla niego nie do strawienia to wciąż zachęcam do jej lektury choćby po to aby zapoznać się z licznymi przykładami podłego potraktowania nas przez Francję i Wielką Brytanię, nie tylko podczas Kampanii Wrześniowej czy konferencji w Jałcie, ale również bezpośrednio przed wybuchem wojny jak i po internowaniu polskich władz w Rumunii. Nie twierdzę, że w polityce należy postępować szlachetnie. Wręcz przeciwnie – uważam że w polityce honor nie powinien być drogowskazem. Chodzi jedynie o to aby pozbyć się wrażenia, iż Francja i Wielka Brytania postępowały wobec II RP przyzwoicie.

Znakomita książka. W Polsce mało kto kiedykolwiek snuł rozważania na temat tego czy Polska miała szansę uniknąć wejścia do II Wojny Światowej jako pierwsza. Zychowicz stawia śmiałą tezę i w solidny sposób broni jej analizując po kolei scenariusze zarówno optymistyczne z punktu widzenia jego hipotezy jak i te, które w jego tezę starają się godzić.

Tytuł książki jest...