Powieści Arthura Conan Doyle'a i wszelkiego rodzaju sherlockiana przeżywają dziś prawdziwy renesans. Na fali popularności filmu z Robertem Downeyem Jr, w księgarniach jak grzyby po deszczu zaczęły pojawiać się wznowienia przygód najsłynniejszego detektywa wszech czasów, fikcyjne biografie Holmesa oraz apokryficzne historie w mniejszym lub większym stopniu inspirowane jego dokonaniami. Część z nich to starsze tytuły, którymi dopiero ostatnio zainteresowali się polscy wydawcy. Tak stało się właśnie w przypadku książki „Doktor Jekyll i pan Holmes” autorstwa Lorena D. Estlemana, która swoją premierę miała... 34 lata temu.

Mamy rok 1883. Do Sherlocka Holmesa zwraca się o pomoc G. J. Utterson – prawnik zaniepokojony faktem, że jego powszechnie szanowany klient dr Henry Jekyll uczynił swoim jedynym spadkobiercą odrażającego człowieczka o paskudnej reputacji. Gdy na dodatek okazuje się, że tajemniczy Edward Hyde w bestialski sposób zamordował jednego z członków parlamentu, sprawa nabiera wagi państwowej... Zapowiada się intrygująco, prawda? Pod warunkiem, że jakimś cudem nie mamy pojęcia kim są dr Jekyll i pan Hyde.

Z pewnością najmocniejszą stroną książki jest wierność stylowi Doyle'a – zgadza się klimat, charaktery postaci czy relacje między nimi, niczego nie można zarzucić popisom dedukcji w wykonaniu Holmesa, a sama historia stylizowana jest na odnaleziony przypadkiem rękopis Johna H. Watsona. Niby wszystko jest tak, jak być powinno, a jednak brakuje elementu kluczowego – tajemnicy. Przyjemność z lektury psuje fakt, że doskonale wiemy jak ta historia się zakończy.

Estleman nie pokusił się bowiem o jakieś niespodziewane rewelacje jeśli chodzi o główny wątek powieści, a wprowadzone przez niego zmiany są zaledwie kosmetyczne. Z jednej strony przypadek Jekylla/Hyde'a jest sam w sobie na tyle kuriozalny, że trudno zarzucić autorowi, że nie miał potrzeby dalszego udziwniania go, z drugiej jednak, można się zastanawiać jaki jest sens odtwarzania historii kryminalnej już raz opowiedzianej.

Wierność wersji Roberta Louisa Stevensona powoduje nieodparte wrażenie, że mamy do czynienia z kolejnym z modnych ostatnio literackich mash-upów, przepis na które jest prosty – bierzemy na warsztat popularny temat klasyki literatury i uzupełniamy go według swojej niczym nie ograniczonej inwencji. W tym wypadku sprawa ma się jednak nieco inaczej, ponieważ autor zderzył ze sobą dwa klasyczne motywy, tak silnie zakorzenione już w kulturze masowej, że niekoniecznie wyszło to obu na dobre. Z jednej strony zachwycają sceny brawurowego pościgu ulicami wiktoriańskiego Londynu, z drugiej przepadła gdzieś głębia historii Jekylla. Z tej konfrontacji zwycięsko wyszedł jedynie Doyle.

„Doktor Jekyll i pan Holmes” to w efekcie całkiem przyjemna lektura dla zapalonych wielbicieli duetu z Baker Street, którzy (jak autorka tej recenzji) czują nieodpartą potrzebę przeczytania wszystkiego, co sygnowane jest nazwiskami Holmesa i Watsona. Najlepiej jednak będzie jeśli i oni potraktują tę książkę w kategorii literackich ciekawostek, gdyż z oczywistych względów nie sprawdzi się ona ani jako typowy kryminał, ani klasyczna powieść grozy.

Pisząc o Estlemanie warto wspomnieć, że jest on również autorem książki „Sherlock Holmes vs. Dracula or The Adventure of the Sanguinary Count”, która wraz z „Doktorem Jekyllem i panem Holmesem” wchodzi w skład serii „Further Adventures of Sherlock Holmes” wydawnictwa Titan Books. Na cały cykl składa się aktualnie 17 powieści pióra różnych autorów. Fakt, że Zysk i S-ka pozostawił oryginalną szatę graficzną książki, charakterystyczną dla tej właśnie serii, pozwala mieć nadzieję, że w księgarniach pojawią się kolejne tomy „Dalszych przygód Sherlocka Holmesa”.

Kamila Duda