(recenzja pierwotnie ukazała się na Szortal.com)

Obiektywnie patrząc…

Hubert Przybylski

Na samym wstępie wypada wspomnieć, że „Niemcy bronią się przed Polską. Ewolucja taktyki Blitzkriegu 1918 – 1933” Roberta M. Citino, jest opracowaniem szczególnym. Nie tylko ze względu na szczegółowość opisu problematyki, czy na pokrycie w dokumentacji historycznej. Nie, książek o historii militariów spełniających takie warunki znajdzie się na rynku całe mnóstwo. A to opracowanie wyróżnia się z tego „tłumu” tym, że jest absolutnie bezstronne. I z tego względu zdecydowałem, że moja recka tegoż opracowania nie skończy jako jedna z części „Poradnika dla początkującego autora-militarysty”, choć niewątpliwie opisy manewrów przeprowadzanych przez armie Niemiec i Polski mogłyby stanowić świetne źródło materiałów szkoleniowo-poglądowych dla takiego twórcy. Decyzja moja jest także spowodowana faktem, że ta książka skupia się równie mocno co na wojskowych, także na politycznych aspektach zagadnienia.

Zacznijmy od technikaliów – opracowanie to, jak sam jego tytuł wskazuje, jest pełnym kompendium wiedzy na temat budowy, rozwoju i taktyki sił zbrojnych i paramilitarnych Niemiec od momentu zakończenia pierwszej wojny światowej do chwili dojścia Hitlera do władzy. Na te materiały nałożona jest nieco mniej obszerna (ale w dalszym ciągu bardzo bogata) porcja wiedzy na temat armii II RP w jej pierwszych piętnastu latach istnienia. To wszystko jest opatrzone wyczerpującym komentarzem dotyczącym stosunków politycznych pomiędzy Niemcami i Polską, a także ogólnie stosunków politycznych w Europie po pierwszej wojnie światowej, które doprowadziły do takiego, a nie innego ukształtowania się stosunków pomiędzy Niemcami a Polską. Wszystkie przytoczone informacje są w pełni podparte niezwykle bogatą dokumentacją historyczną, do której Autor odwołuje się ponad trzysta razy. A że większość tej dokumentacji stanowią albo przejęte przez Amerykanów archiwa niemieckie, albo dokumenty sporządzane dla lub przez amerykański wywiad wojskowy, tym lepiej to świadczy o rzetelności przytoczonych informacji. Dodatkowo polskie wydanie zawiera także kilkujęzyczny (niemiecki, polski i w niektórych przypadkach także rosyjski) spis nazw geograficznych oraz mapki obrazujące założenia i przebieg najważniejszych manewrów wojsk niemieckich.

Jak już wspomniałem na początku, opracowanie jest całkowicie bezstronnym podejściem do tematu stosunków polsko-niemieckich i ich wpływie na budowę i rozwój obu armii. Dzięki temu obala wiele mitów czy wręcz kłamstw historycznych, które wyniknęły z propagandy stosowanej w naszym kraju przed i po drugiej wojnie światowej. Także teraz. Zwłaszcza raporty przesyłane przez amerykańskich attaché są tutaj najbardziej wiarygodne i rzeczowe, gdyż mieli oni praktycznie nieskrępowany wgląd w rozwój sytuacji po obu stronach granicy, a jednocześnie dzięki izolacjonistycznej postawie USA nie byli oni ograniczeni proniemiecką lub propolską polityką. Wyłaniający się z ich opisów wygląd armii Niemiec i armii Polski, może być ciężką pigułką do przełknięcia, zwłaszcza dla wielbicieli marszałka Piłsudskiego. Z drugiej strony, dzięki wnikliwemu spojrzeniu Autora na mapę stosunków polityczno-gospodarczych Europy (a zwłaszcza wpływów wywieranych przez Wielką Brytanię i Francję), można łatwo zrozumieć, co spowodowało takie, a nie inne wyniki prób rozbudowy i przebudowy sił zbrojnych obu tytułowych państw.

To, co można temu opracowaniu zarzucić, to zbytni chaos w przedstawianiu informacji. Wielokrotnie są one powtarzane w całości i w prawie niezmienionej formie, co mnie osobiście irytowało. Kilka razy udało się też Autorowi niechcący „przyspieszyć” rozwój wojsk, używając współczesnego nazewnictwa – np. komandosi. Ale największą pretensję do Autora mam o to, że opisując rozwój techniczny sprzętu wojskowego Niemiec nie wspomniał ani razu o współpracy handlowej i naukowo-technicznej, jaką Niemcy nawiązali z innymi państwami zaraz po zakończeniu pierwszej wojny światowej, np. z Japonią, Argentyną, Holandią, Turcją czy Hiszpanią. Nawet o najważniejszej dla ograniczonej licznymi traktatami (głównie traktatem wersalskim) armii Niemiec współpracy z Sowietami, Autor tylko napomknął. Dziwi to tym bardziej, że tematowi wymiany handlowej, pomocy zagranicznej i prac badawczych, które wpływały na rozwój techniczny wyposażenia polskiej armii, Autor poświęcił dużo więcej uwagi.

Ale mimo tych „uchybień”, opracowanie Roberta M. Citino jest niewątpliwie jedną z najważniejszych pozycji dotyczących rozwoju i taktyki armii niemieckiej, a także i polskiej, w pierwszym, przedhitlerowskim okresie międzywojnia. I gdyby to ode mnie zależało, to książka ta powinna trafić na listę lektur obowiązkowych na wszystkich studentów historii (nie tylko wojskowości) i politologii, gdyż pokazuje, jak wiele łączy politykę i wojsko. I jak wiele można stracić, gdy się tego powiązania nie widzi. Jak na ten przykład, niepodległość. Moja ekstraordynarnie subiektywna ocena książki, to 9/10. Polecam bardzo gorąco.

(recenzja pierwotnie ukazała się na Szortal.com)

Obiektywnie patrząc…

Hubert Przybylski

Na samym wstępie wypada wspomnieć, że „Niemcy bronią się przed Polską. Ewolucja taktyki Blitzkriegu 1918 – 1933” Roberta M. Citino, jest opracowaniem szczególnym. Nie tylko ze względu na szczegółowość opisu problematyki, czy na pokrycie w dokumentacji historycznej. Nie, książek o...