Osoby poddane narkozie na stole operacyjnym lub mające za sobą stan śmierci klinicznej opowiadają czasem, że słyszały, co działo się na sali operacyjnej. Niektórzy widzieli całą sytuację, dosłownie wychodząc ze swojego ciała i stając obok. Nauka do dziś nie jest w stanie rozstrzygnąć, czy fenomen ten to omamy mózgu pracującego w ekstremalnych warunkach, czy też w takim wypadku faktycznie włącza się jakiś „szósty zmysł”.

Właśnie do tego fenomenu odwołuje się Andrzej Ziemiański w swojej najnowszej powieści pt. „Za progiem grobu”. Jej bohaterem jest Krzysztof Andrzejewski, prywatny detektyw freelancer. Na zlecenie niejakiego Richtera, oficjalnie pracownika urzędu skarbowego, a nieoficjalnie pośrednika w detektywistycznym biznesie, odnajduje zaginionego „synalka” z bogatej rodziny. Zachwycona profesjonalizmem mamusia (określana prze bohaterów jako „korporacyjna sucz”) zleca Andrzejewskiemu wyjaśnienie zaginięcia znacznej sumy z firmowego konta.

I tu zaczyna się cała akcja. Przestępcy to wykazują się fenomenalnym profesjonalizmem, to działają jak żałośni amatorzy. Z całą sprawą łączy się urban legend o porywającej bezdomnych Czarnej Damie, pewien prywatny podwrocławski szpital oraz projekt wojskowy z Afganistanu. Andrzejewskiemu pomaga była wojskowa psycholog Beata Bader oraz Różycki, oficer policji.

Ziemiański wyrobił sobie markę pisarza, który potrafi snuć znakomitą narrację, ale jednocześnie jest dość kontrowersyjny. Także w swojej najnowszej powieści nie stroni od tego, co stało się jego znakiem rozpoznawczym: dosadnego języka i cynizmu lejącego się z każdej strony. Już podczas pierwszej sceny obserwujemy, jak Andrzejewski masturbuje się, leżąc w solarium, co dość trudno uzasadnić wymogiem fabuły. Proza Ziemiańskiego może się podobać i może budzić odrazę, ale trudno przejść obok niej obojętnie.

Wrocławskiemu pisarzowi absolutnie nie można odmówić sprawnego warsztatu literackiego. Także w „Za progiem grobu” sprawnie buduje intrygę, powoli ujawniając kolejne kręgi sprawy, bez zbędnych dłużyzn, przestojów czy utraty tempa. Wytrawnym miłośnikom kryminałów może nieco brakować typowych w tego rodzaju powieściach ślepych uliczek i mylnych tropów, mamy wrażenie, że bohaterowie podążają po nitce do kłębka.

Sami bohaterowie to dość ciekawe typy. Ziemiański stosuje dość oryginalny chwyt, polegający na pisaniu o swoich bohaterach tylko przy pomocy ich nazwisk, ewentualnie pseudonimów. Ich imiona podaje co najwyżej raz. Andrzejewski to sprawny detektyw, ale żyje tylko swoją pracą i ma obsesję na punkcie niezależności. Różycki to ideowy glina, który pragnie zwalczać przestępczość, ale jednocześnie nie ma nic przeciwko zarobieniu paru złotych na lewo, wykorzystując nie do końca legalnie możliwości, jakie daje mu praca. Z kolei najważniejsza kobieca bohaterka, czyli BB, jest z jednej strony masochistką, czerpiącą rozkosz z tego, że upokarza ją mąż, oficer. Z drugiej sama potrafi spuścić łomot napastnikom, a pewności siebie może pozazdrościć jej niejedna kobieta. No cóż, skomplikowane czy wręcz niezrównoważone bohaterki kobiece to również znak rozpoznawczy prozy Ziemiańskiego.

Cała książkę czyta się bardzo przyjemnie, jednak brakuje jej czegoś, co naprawdę przykułoby uwagę i sprawiło, że czytelnik na długo zapamięta lekturę. Rozwiązanie zagadki nie jest specjalnie zaskakujące, trudno identyfikować się z bohaterami. Co nie zdarzyło mi się wcześniej w przypadku książek tego pisarza, obserwowałem całą akcję gdzieś z boku, zupełnie nie angażując się emocjonalnie.

„Za progiem grobu” to powieść, która nie zawiedzie fanów Ziemiańskiego, miły towarzysz weekendowego czy popołudniowego wypoczynku. W mojej osobistej biblioteczce znajdzie się wśród książek „dobrych, lecz nie zachwycających”.

Krzysztof Krzemień