Wyobraźmy sobie mężczyznę. Najlepiej po trzydziestce. Męża i ojca. Bohatera powieści. Albo może filmu. Właściwie jest to wszystko jedno. Zarówno powieści, jak i film w tym przypadku wyszłyby świetnie, podobnie jak przy innej opowieści Richarda Yatesa – „Droga do szczęścia”. Tu jednak nie mielibyśmy gdzie obsadzić Kate Winslet, a roli głównego bohatera raczej nie powierzylibyśmy Leonardo Di Caprio.

Wróćmy więc do naszego bohatera, Johna Wildera. Z pozoru mężczyzna sukcesu. Branża reklamowa z lat sześćdziesiątych, w dobie sławnego „Mad Mena” i serialowej gwiazdy, Dona Drapera, brzmi bardzo obiecująco i błyskotliwie. Trudno nam jednak wyobrazić sobie jak idzie Wilderowi w pracy, mimo wszelakich zapewnień o jego sukcesach. Praktycznie przez większą część opowieści John nie pracuje, a zewsząd dochodzą nas słuchy, że praca w reklamie nie jest tym, co nasz główny bohater zawsze chciał robić w swoim życiu.

Jednym ze stereotypów nie do obalenia jest fakt, że lata sześćdziesiąte w Ameryce to morze wypitego alkoholu. Serial „Mad Men”, opowiadający o profesji Johna Wildera, ocieka wręcz whisky. W „Drodze do szczęścia” bohaterowie piją bez przerwy. Dlatego trudno uwierzyć, że ktoś jednak w tym okresie mógł podejrzewać u kogoś lub dostrzec wręcz w kimś alkoholizm. Z tego też powodu John Wilder nie przyjmuje do wiadomości swojego alkoholowego problemu – choć nie potrafi przestać pić. Nawet mimo przepisanych leków, których z alkoholem nie powinno się łączyć. Nawet mimo wielokrotnego uzmysławiania sobie, że jednak coś w jego życiu jest nie tak.

Opowieść o Johnie Wilderze, człowieku, który na samym początku powieści trafia do zakładu psychiatrycznego, to dobra opowieść. Na tyle dobra, iż dwukrotnie fikcyjnie staje się kuszącym tematem scenariusza filmowego. Z początku jest to klimat „Lotu nad kukułczym gniazdem” czy też „Ptaśka”. Zakład psychiatryczny – historia kilku epizodycznych bohaterów, ciekawych przypadków do psychoanalizy. To naprawdę dobry temat. W dodatku bardzo popularny, zważywszy na okres powstania książki oraz jej czas akcji. Atrakcyjności dodaje jeszcze Amerykańskie marzenie o Hollywood i produkcji filmów.

W zasadzie John Wilder to bardzo przeciętny bohater. Wszelkie jego marzenia, niezaspokojone żądze, ambicje, a nawet nawyki i przyzwyczajenia, wydają się być w zupełności normalne. Gdzie zatem tkwi problem? Równie trudno jak wskazać przyczynę, tak też jest ciężko pomóc naszemu bohaterowi. Nic więc dziwnego, że nawet mimo pomocy, którą od bliskich i zupełnie obcych ludzi otrzymuje, w gruncie rzeczy jest i chce być ze swoim problemem osamotniony.

John Wilder to klasyczny przypadek i konwencjonalny bohater. Jednak właśnie ta modelowość czyni postać „bohaterem naszych czasów”, bohaterem tamtych czasów. Człowiekiem, mężczyzną, mężem, ojcem, kochankiem, w którym coś w nim pęka. Wiemy też w gruncie rzeczy czym to coś jest. Jednak nawet ta wiedza, nie może zapobiec fatalizmowi i, jakże popularnej u bohaterów tamtych czasów, autodestrukcji.

Monika Samitowska-Adamczyk