Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Barbara Szczepuła „W domu wroga” W ramach przygotowań do quizu „Co ja czytam?” organizowanego przez NCK przeczytałam zbiór reportaży Barbary Szczepuły o powojennym Gdańsku. Losy osób, przedstawione przez autorkę, są bardzo poruszające. Pokazują jak różnorodne było społeczeństwo Gdańska w 1954 roku. Mamy tu mieszkańców z dziada pradziada, rodowitych Gdańszczan, którzy na ich nieszczęście są lub czują się Niemcami. Na nieszczęście, ponieważ to oznacza, ze maja dwa wyjścia: albo uciekać z Gdańska do Niemiec, albo zostać i narazić się na szykany i dożywotnie bycie „Szwabem”. Rdzennymi mieszkańcami byli tez Kaszubi. Ich los nie był łatwiejszy, bo mieli odmienna kulturę i język, więc często też przypinano im etykietkę „Szwabów”, bo komu by się chciało wnikać w szczegóły. Napływali Polacy z różnych stron kraju. Ci, którzy wybrali Gdańsk, by zacząć tu nowe życie i ci, których rzucił to los. Zajmowali opuszczone przez Niemców domy i mieszkania, nawet jeśli dotychczasowi lokatorzy jeszcze nie wyjechali. Zdarzali się Rosjanie, była też grupa Polaków, którzy mieszkali tu od zawsze. Wszyscy spragnieni pokoju i wolnej Polski z nadzieją obserwowali narodziny nowej ojczyzny, która okazała się inna niż przed wojną, inna niż marzenia większości z nich. Barbara Szczepuła spotkała wielu bardzo interesujących ludzi i ocaliła od zapomnienia ich cenne opowieści. Znalazłam tu postaci znane z historii, z literatury, ale i z … ulicy, jak nasza sąsiadka z Oruni, pani Anita Alot. Przekazy tych osób chwytają za serce, pokazują dramatyczne losy rodzin i budowanie się gdańskiej społeczności. Stanowią przyczynek do odpowiedzi na pytanie dlaczego mieszkańcy Gdańska są otwarci na różnorodność, akceptują inność i są wyrozumiali dla odrębności jednostek. A jednak nie do końca podoba mi się „W domu wroga”. Ciekawy materiał zebrany przez autorkę przekazany jest miejscami dość chaotycznie. Czasem zbyt szczegółowo – zdarzało i się gubić w meandrach koligacji rodzinnych bohaterów. Myślę, że opuszczenie pobocznych wątków losów rodzinnych na rzecz rozbudowania głównego tematu byłoby korzystne dla odbioru opowiadanej historii. Znalazłam błędy w nazwiskach. Nie dlatego, że jestem znawczynią tematu, ale dlatego, że są inaczej zapisane w tej samej opowieści. Imiona bohaterów również się zmieniają, Waleria staje się Weroniką… Niby nic, a jednak psuje odbiór. Tak czy owak warto przeczytać. Lektura jest przystępna i ma urok zwłaszcza dla mieszkańców Gdańska. Pozwala przemierzać znane ulice, place, parki i oglądać je z perspektywy 70-80 lat wstecz. Spojrzeć na nie oczami ówczesnych mieszkańców i próbować zrozumieć, jaki mieli wpływ na dzisiejszy Gdańsk.