Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Wydawnictwo Ośrodek KARTA w swojej serii „Świadectwa XX wieku” proponuje czytelnikom pozycję dość niezwykłą. Jest to wybór rumuńskich relacji na temat historii społeczno politycznej Rumunii od momentu powstania jej państwowości w połowie XIX wieku do niemal początku XXI wieku. „Łacińska wyspa. Antologia rumuńskiej literatury faktu” to wybór tekstów dokonany przez Bogumiła Lufta, dziennikarza i byłego już ambasadora Polski w Bukareszcie dotyczących historii Rumunii. Fragmenty dzienników, wspomnień, wywiadów, listów, relacji ustnych, które wydawane były w Rumunii dopiero w latach 90-tych, już po upadku Nicolae Ceausescu, bądź też wydawane znacznie wcześniej za granicą przez rumuńskich dysydentów. Wybór, którego dokonał Bogumił Luft obejmuje relacje niemal wszystkich środowisk, warstw społecznych, zawodów i mniejszości narodowych. Są tu wspomnienia małżonki ostatniego króla Rumunii Michała, prezydenta Republiki, polityków, dysydentów, artystów, księży ale i zwykłych ludzi, ofiar nieludzkiego systemu wprowadzonego w Rumunii po II Wojnie Światowej. Są także fragmenty dziennika Magdaleny Samozwaniec, która wraz z małżonkiem, polskim dyplomatą, mieszkała w Bukareszcie w latach 20 ub. wieku. Historia państwa na którym piętno odcisnęły zarówno nazizm jak i komunizm. Państwo, które na przełomie XIX i XX wieku zanotowało niesamowity rozwój, po I Wojnie uzyskało znaczne korzyści terytorialne, nazywane wówczas Wielką Rumunią w trakcie II Wojny Światowej stanęło po stronie hitlerowskich Niemiec a po jej zakończeniu wpadło w ręce komunistów. I ta rumuńska wersja komunizmu była jedną z najgorszych wśród państw Europy Wschodniej. Znajdziemy tu relacje dotyczące literatury, architektury, religii ale to historia jest spoiwem tych relacji i jej wpływ na życie zwykłych ludzi. Niezwykle interesujące są fragmenty dotyczące sytuacji politycznej przed wybuchem II Wojny Światowej i narastającego rumuńskiego antysemityzmu /pisze o tym Mihail Sebastian we fragmentach publikowanych dzienników/, fragment dotyczący pomocy, jakiej Rumunia udzieliła polskim uchodźcom po wybuchu II Wojny Światowej, udział Rumunii w II Wojnie w sojuszu z Niemcami, lecz najciekawsze, przynajmniej dla mnie były fragmenty dotyczące przejmowania władzy przez komunistów po II Wojnie Światowej i wszechobecny terror, który zaprowadzili. Interesujące są również fragmenty dotyczące upadku dyktatury Nicolae Ceausescu i okres po przejęciu władzy w Rumunii przez postkomunistów w zupełnie innym świetle stawiające wydarzenia z 1989 roku i upadek komunizmu. Niezwykłe i ważne świadectwa.