Służące do wszystkiego
Patronat LC
literatura faktu
416 str.
- Data wydania:
- 2018-10-17
- Data 1. wyd. pol.:
- 2018-10-17
- Liczba stron:
- 416
- Język:
- polski
- ISBN:
- 9788365973818
- Wydawnictwo:
- Marginesy
- Kategoria:
- literatura faktu
- Tagi:
- literatura polska służące niewolnica kobieta bieda dominacja
1 nagroda
- Data wydania:
- 2018-10-17
- Liczba stron:
- 416
- Język:
- polski
- ISBN:
- 9788365973818
- Wydawnictwo:
- Marginesy
- Kategoria:
- literatura faktu
- Tagi:
- literatura polska służące niewolnica kobieta bieda dominacja
Przejmujące losy „białych niewolnic”, kobiet z najniższego szczebla hierarchii służby domowej. Tych, których w przedwojennej Polsce było najwięcej. Zatrudniane przez mieszczaństwo wiejskie dziewczęta zaczynały służbę mając często 15 lat. Nie miały prawa do urlopu i wypoczynku, pracowały od świtu do nocy za grosze.
Joanna Kuciel-Frydryszak zagląda do ich maleńkich pokoików w eleganckich kamienicach, przypatruje się, co robią, gdy mają wychodne, obserwuje je przy kuchennej pracy, współczuje, gdy muszą oddać swoje często nieślubne dzieci.
Ale praca służącej to mimo wszystko awans i dotknięcie lepszego świata. Dla niektórych służba stanie się przygodą życia. Inne w rodzinie chlebodawców znajdą przyjaciół i opiekunów.
W galerii służących pojawiają się zarówno te, które zapisały się w historii: Anna Kaźmierczak, prababcia kanclerz Angeli Merkel, Teosia Pytkówna, żona Stanisława Wyspiańskiego, Aniela „Ciemna”, która wymyśliła końcówkę Ferdydurke, komunistka Etla Bomsztyk, jak i te bezimienne. Zobaczymy je także podczas drugiej wojny światowej, gdy heroicznie będą pomagać swoim chlebodawcom.
Służące do wszystkiego to także opowieść o stosunkach klasowych oraz o potrzebie dominacji lepiej urodzonych nad biedakami. To momentami zabawna, a czasem gorzka lektura. Na pewno zaś ważna.
Oceń przeczytaną książkę
Kup książkę
Polecane księgarnie
Pozostałe księgarnie
Informacja
Książki autora
Podobne książki
Oficjalna recenzja
Zaprenumeruj „Przyjaciela Sług”!
Bo przecież i my dziś korzystamy z pomocy przy prowadzeniu domu. Panie myją okna, okazjonalnie lub regularnie sprzątają, gotują, bawią nasze dzieci, wyprowadzają psy…
Bo przecież i nam się wydaje, że skoro można, to nie musimy – w pracy umyć po sobie kubka, na klatce schodowej zamieść błota, które w słotny dzień przynieśliśmy na butach, zdjąć plecaka z siedzenia w autobusie, gdy inni stoją…
Bo przecież mamy od tego ludzi, a płacąc, możemy wymagać, szanujemy siebie, przebywamy w strefie komfortu i nawet nie przychodzi nam głowy, że to dla kogoś problem…
Ten początek jest nieco dyskusyjny, trochę naiwny, trochę dydaktyczny, trochę (auto)ironiczny, a jednak świadomy. Bo choć rozpoczyna recenzję książki o pewnej grupie zawodowej w czasach nam jednak odległych, to sugeruje, że treści w niej prezentowane całkiem współczesną czkawką mogą się czytelnikowi odbić.
Służące do wszystkiego od czasów dwudziestolecia międzywojennego do okresu tuż po wojnie pracowały przede wszystkim w domach klasy średniej. W prasie zaangażowanej, społecznikowskiej początków wieku nazywane były półniewolnicami, bo odróżniało je od nich tylko to, że same mogły wybrać sobie panów. Zawsze jednak w tym modelu kulturowym były Obcymi, pod każdym względem.
Joanna Kuciel-Frydryszak przygląda się wszelkim aspektom życia służących, dla których – biednych dziewcząt ze wsi, co by nie mówić – służba w mieście była awansem społecznym: pociągiem jechać, po parkiecie drewnianym (choć z przerażeniem) stąpać, potrawy inne niż ziemniaki jeść, do kina (gdy państwo pozwolą) chodzić, nauczyć się czytać. I mimo że prawa służących zostały odziedziczone po zaborach, to niemal tak, jakby ich nie było. A gdy batalia w Sejmie polskim o nie się odbędzie, przepadną i tak.
Służące – takie nieważne, nikt się z nimi nie liczył. Rzadko kto szanował. A przecież stanowiły podstawę domu. Pan butów przed spaniem po nocnych wojażach bez nich by nie ściągnął, a pani obiadu gościom nie podała. Mało tego, kto by posłał łóżka dzieciom, odkurzył wielkie dywany i kamień z imbryków usunął? Panie zawsze wiedziały, co można jeszcze zrobić, bo przecież po co służącej wolne? Co ona mogłaby z nim zrobić?
Smutna to książka. Nie tylko dlatego, że pokazuje ciężką pracę służących, inwigilację, przemoc (w dwie strony skierowaną niekiedy), drobiazgową kontrolę czy wreszcie uprzedmiotowienie, ale też dlatego, że jest ona obrazem wielkiej samotności tych kobiet, społecznej – bo nie miały właściwie wsparcia ze strony instytucji państwowych i kościelnych, i osobistej – bo idąc na służbę, często całkowicie siebie samą poświęcały. Oczywiście, znajdziemy też w książce pełne ciepła wspomnieniowe opowieści o drogich nianiach, ważnych dla dzieci, o służących, dla których znalazło się miejsce w grobowcach pracodawców. Będą przejmujące historie służących, które pamiętały o swoich żydowskich pracodawcach w czasie wojny. Będą i o tych, które weszły do historii. Jednak… to tylko służące. Do wszystkiego. Bardzo polecam.
Justyna Radomińska
29 Popieram
Link do recenzji
3673
120
153
Oceny
Dyskusje
Książka na półkach
- Chcę przeczytać 1 694
- Przeczytane 998
- Posiadam 186
- 2019 150
- Teraz czytam 45
- 2018 38
- 2019 20
- Historia 19
- Przeczytane w 2019 19
- Przeczytane 2019 18
Wypożycz z biblioteki
Cytaty
Mieszkająca w Ameryce Alice Coleman Schelling, pochodząca z łódzkiej kupieckiej rodziny Hechtkopfów, zapamiętała opowieść o tym, jak jej babcia Regina zatrudniała w Łodzi służącą.
Rozwiń
Zobacz więcej
...,stosunki prawne i społeczne uległy wprawdzie głębokiej transformacji i dziś wiele sytuacji opisanych w książce nie mogłyby się zdarzyć, ale po stu latach nie jesteśmy ani o jotę lepsi, ...
Rozwiń
Zobacz więcej
Artykuły
Artykuły
Opinie [116]
Wiedziałam, że były. Że w miewały ciężko i bywały wykorzystywane (vide "Moralność pani Dulskiej"). Ale ta książka przedstawiła mi ich życie i warunki pracy tak plastycznie i bez niedomówień... W sensie dosłownym - życie od kuchni. Porażająca ta mentalność "białych sahibów", protekcjonalne nastawienie do żyjących w ich kuchniach... - Kaś, Zoś i piesków może.....
więcejBardzo ciekawa pozycja dla osób zainteresowanych historią życia codziennego. Historia niejako od kuchni, pojawiają się i znane nazwiska, ale tutaj to służące grają główną rolę - dotąd zawsze w cieniu, ciche, pokorne, pomijane i bez prawa głosu.
Pokaż mimo toMożna by powiedzieć że to takie polskie „Downton Abbey” tylko takie bardziej ….smutne. Bo między innymi naznaczone tragedią II Wojny Światowej. Biedne te kobiety były w sensie tego jak to ich życie wyglądało. Praca praktycznie 24/7, na każde skinienie „Państwa” była owa służąca od wszystkiego. Bo w jednej osobie często kucharka, praczka, sprzątaczka i jeszcze opiekunka do dziec...
więcejKsiązka dobra, otwierająca oczy na całe mnóstwo skandalicznych historii o traktowaniu służących w przedwojennej Polsce. Dla mnie jednak pozycja jest dość nierówna. Niektore rozdziały porywają, inne są pisane jakby na siłę. Do najlepszych tego typu reportażowych książek jeszcze autorce daleko, choć trzymam kciuki.
Pokaż mimo toDawno nie spotkałam się z książką która tak wyczerpuje temat, która uczy dzięki rzetelnym informacjom przedstawionym świetnym warsztatem pisarskim. Polecam
Pokaż mimo toPolecam - bardzo ciekawy temat, w dodatku sprawnie ujęty. Z mojej perspektywy mienie służącej (lub też bycie nią) to temat całkiem abstrakcyjny. Większość opisywanych sytuacji i realiów była dla mnie zupełnie nowa i nieraz w czasie lektury zastanawiałam się, jak to się wszystko zmieniło w relatywnie krótkim czasie 2-3 pokoleń. Nie spotkałam się wcześniej z książką na podobny te...
więcejBardzo potrzebna książka ukazująca zapomniany świat służących z XIX i początku XX wieku. Nie spodziewałam się, jak różne od naszych były wtedy stosunki społeczne. Jest się nad czym zastanawiać.
Pokaż mimo toPoruszająca i dobrze napisana. Ta książka to trochę taki hołd oddany tym cichym świętym codzienności. Dużo, dużo pracy, dużo obowiązków, mało wyboru i często okropne dzieciństwo. Człowiek czasem zapomina, jak ciężko żyło się jeszcze 100 lat temu. Lekcja pokory.
Pokaż mimo toKsiążka nieoczywista. Temat świetny! Trochę kryminału, trochę psychologii, a przecież to czysta historia. Kawał dobrej roboty! Polecam!
Pokaż mimo toKsiążka, która pokazuje dawną Polskę od zaplecza. Od kuchni, od spiżarni, od malutkich pokoików, tych nieogrzewanych i bez okien. A także od sypialni panów domów, bo przecież służąca ma służyć we wszystkim.
więcejSmutna to książka, los służących był losem trudnym i chwilami beznadziejnym. Pogarda, brak szacunku, gwałty, wykorzystywanie, fałszywe oskarżenia... Oczywiście bywały t...