Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Zacznę przewrotnie. Nie od książki, ani nawet autora. Chciałbym wskazać na tłumacza. Tomasz S. Gałązka nie jest jakimś weteranem rynku spolszczeń, ale jego autorskie teksty mają w sobie niezwykłą moc. Jeśli istnieje coś takiego jak talent w tej branży, to tu macie najlepszy jego przykład. „Diakon kontra King Kong” jest kolejną po „Tu byli, tak stali” czy „Snach o pociągach” powieścią, w której bardzo ważny dla odbioru jest specyficzny język. Abym uwierzył w świat osiedla Cause z 1969 roku, należy zbudować odpowiedni slang, sposób myślenia bohaterów, wykreować humor, który jak fasada będzie strzegł ich wnętrza. Tomasz S. Gałązka to zrobił. Podobnie jak kiedyś Piotr Tarczyński ze „Sprzedawczykiem” Paula Beatty’ego (choć tam czas i przestrzeń była inna). Książkę Jamesa McBride’a czyta się tak dobrze nie tylko dlatego, że autor jest świetnym pisarzem, ale również z powodu celnego wyboru tłumacza. Tak właśnie wygląda żywy, melodyjny, dobrze przemyślany tekst tłumaczony. Tak wygląda zaprzeczenie tezom Humboldta oraz Sapira i Whorfa, którzy twierdzili, że tłumaczenie jest niemożliwe z powodu akulturacji języka . Brawo dla Pana Tomasza i Wydawnictwa Echa.
„Diakon kontra King Kong” jest książką osobną. Ma w sobie elementy kryminału, powieści gangsterskiej, obyczajówki, a nawet dramatu sportowego i rozprawy socjologicznej. Nie brakuje także wątków historii sztuki, odłamów religijnych oraz funkcjonowania policji. Rzecz dzieje się w Cause, małym osiedlu na południowym Brooklynie. Miejscu, gdzie obok Amerykanów żyją Włosi, Irlandczycy czy Portorykańczycy. To tam pewnego dnia wiekowy diakon, którego wszyscy nazywają Kurtałką, strzela do handlarza narkotyków. Sprawa jest o tyle dziwna, że obu panów łączy mentorska zażyłość. A to dopiero początek paradoksów, których na niespełna 500 stronach znajdziemy całkiem sporo.
Nie byłby „Diakon kontra King Kong” tak ciekawy, gdyby nie zasiedlający go bohaterowie. Wszyscy żywi, swojscy, wielowymiarowi. Policjant, który lubi rozmawiać z łamiącymi prawo. Handlarz narkotykami o miękkim sercu. Piękność skrywająca w swojej duszy mroczny sekret. I wielu innych. Każdy zbudowany na zasadzie postaciowania pośredniego, a więc bazującego na wnioskowaniu o właściwościach danej osoby . James McBride nie wybiera prostej drogi. Unika podawania konkretnych danych personalnych i wykładania cech w opisie czy dialogu. Zamiast tego kreuje poprzez ułamki życiorysów, podejmowane czynności, obraz widziany z perspektywy kilku innych osób. Tak rozumiana postać pełna jest sprzeczności i konfliktów. Jest niedookreślona. To zadaniem czytelnika jest ostateczne uformowanie konkretnego protagonisty. Wybór czy warto mu kibicować, czy też nie.
W książce „W poszukiwaniu odpowiedniej formy” autorzy na przestrzeni kilku tekstów wymieniają różne funkcje literatury. Od dydaktyki i wychowania, przez ideologię, aż na psychoterapii i empatyzowaniu kończąc. „Diakon kontra King Kong” jest jednak przede wszystkich powieścią rozrywkową. James McBride napisał ją, by czytelnik mógł wejść w nieznany mu świat, pośmiać się, wzruszyć, przestraszyć. By zapomniał o swoim świecie i zobaczył inny model funkcjonowania. Autor podejmuje przy tym szereg ważnych tematów, jak: rasizm, przyjaźń, miłość, przemijanie. Ironizuje także z amerykańskiego społeczeństwa. Tak tego dawnego, jak i obecnego. Robi to jednak nienachalnie, bez kontrowersji. I właśnie takich książek nam trzeba. Zabawnych, ujmujących, szczerych, a przy tym inteligentnych.
I jeszcze na marginesie. King Kong z tytułu książki nie jest wielkim gorylem. Ludzi łączą nie narkotyki, a pewien ser. Pierna Kiełbacha wcale nie jest tak ostry, jak mogłoby się wydawać. Chcecie wiedzieć więcej? Sięgnijcie i przeczytajcie.

Recenzja ukazała się pod adresem http://melancholiacodziennosci.blogspot.com/2023/07/recenzja-diakon-kontra-king-kong-james.html

Zacznę przewrotnie. Nie od książki, ani nawet autora. Chciałbym wskazać na tłumacza. Tomasz S. Gałązka nie jest jakimś weteranem rynku spolszczeń, ale jego autorskie teksty mają w sobie niezwykłą moc. Jeśli istnieje coś takiego jak talent w tej branży, to tu macie najlepszy jego przykład. ...

Rozwiń Zwiń

„Las” jest kolejnym już dostępnym na rynku komiksem szwajcarskiego artysty Thomasa Otta. Składa się na niego 25 plansz. To mało, biorąc pod uwagę, że w „R.I.P. Best of 1984–2005” były 192. Z tego względu odbiór książki będzie zupełnie inny u tych, którzy dorobek twórcy znają, i tych, którzy po raz pierwszy spotykają się z jego techniką. A ta może zdziwić. Wyobraźcie sobie bowiem deskę pokrytą czarną farbą. Nie ma na niej nic, poza głęboką i mroczną barwą. Jedynymi narzędziami, przy pomocy których twórca kreuje przestrzeń, emocje i charaktery są frezy lub dłuta. W ten sposób Thomas Ott z otchłani wydobywa historie, w których pierwszoplanową rolę gra tajemnica.
Opowiadanie enigmatyczne, szczególnie na tak niewielkiej przestrzeni, wymaga wdrożenia pewnych założeń. Pierwszym zastosowanym przez Thomasa Otta jest redukcja słów do zera. „Las” jest tworem niemym i z tego względu próbuje przyciągnąć uwagę czytelnika technikami podobnymi, do produkcji kinowych lat 10. I 20. XX wieku, a więc otoczeniem i bohaterem. Innym ciekawym chwytem było pozbycie się ludzi oraz zwierząt. Ci, którzy faktycznie ukazują swoje oblicze, mają istotne znaczenie dla interpretacji dzieła. Autor nie określa też miejsca oraz czasu wydarzeń. Stawia na prostotę i uniwersalizm, które będą czytelne dla młodszych i starszych, dla kobiet i mężczyzn, dla tych mieszkających w Teheranie i na ulicach Panamy.
Thomas Ott doskonale przemyślał i zrealizował swój plan na głównego bohatera. Urzeka on niezwykłą naturalnością. Przesadna gestykulacja i przejaskrawiona mimika, tak typowe dla współczesnego komiksu bohaterskiego, są mu obce. Swoje uczucia przekazuje za pomocą niewymuszonych póz oraz oczu. To w nich autor ukazuje najdrobniejsze przeżycia, strach, potrzebę bliskości. Postać młodego bohatera przykuwa uwagę do tego stopnia, że bardzo łatwo zapomnieć o analizie fabuły oraz drugiego planu.
Na planszach widzimy, jak protagonista siedzi na kanapie, idzie ścieżką, wchodzi do lasu, czuje się coraz bardziej przytłoczony panującym mrokiem. Owo poczucie duszności Thomas Ott uzyskuje poprzez uwypuklenie korzeni (których rozłożystość przypomina macki), zagęszczenie koron drzew czy umiejętną grę światła i cienia. W tę podróż wplata także metaforyczne figury – ot chociażby pęknięty pień czy przechodzenie ponad przepaścią. Przemyślane otoczenie połączone z niepewnością głównego bohatera stopniowo zacierają granicę między tym, co realne i wyimaginowane. W pewnym momencie jako czytelnicy nie mamy pewności, czy na naszych oczach dzieje się senny koszmar, czy całkiem rzeczywisty horror.
„Las” przedstawia skromną historię. Wychodząc od doświadczenia utraty, bohater pchany jest ku zagubieniu duszy i wreszcie akceptacji. Podobne relacje czytaliśmy już wielokrotnie, w warstwie fabularnej większych odkryć zatem nie doświadczymy. Powtórki bywają jednak ciekawe (kto z Was nie oglądał „Kevina…” więcej niż raz?), szczególnie gdy pokusimy się o głębszy namysł nad formą. Brak słów i punktów zwrotnych każe zwracać uwagę na szczegóły. Na maestrię, z jaką autor buduje atmosferę, jak konsekwentnie tłumi niepotrzebne bodźce, wreszcie na ogrom pracy włożony w zrobienie czegoś, z niczego. „Las” to graficzna bomba, do której chce się wracać.

Recenzja ukazała się pod adresem http://melancholiacodziennosci.blogspot.com/2023/07/recenzja-las-thomas-ott.html

„Las” jest kolejnym już dostępnym na rynku komiksem szwajcarskiego artysty Thomasa Otta. Składa się na niego 25 plansz. To mało, biorąc pod uwagę, że w „R.I.P. Best of 1984–2005” były 192. Z tego względu odbiór książki będzie zupełnie inny u tych, którzy dorobek twórcy znają, i tych, którz...

Rozwiń Zwiń

„Otwarte wody” to debiut brytyjsko-ghańskiego pisarza i fotografa Caleba Azumaha Nelsona. Niewielkich rozmiarów książka otrzymała wyróżnienie Costa Book Award. O randze nagrody najlepiej niech świadczą jej poprzedni laureaci. W tym wypadku są to: Ingrid Persaud, Sara Collins, Stuart Turton, Gail Honeyman, Francis Spufford, a przechodząc nieco dalej w przeszłość także Norman Lebrecht, Tim Lott czy Pauline Melville. Część z nich była później tłumaczonych na nasz ojczysty język, o innych wiemy niewiele i ten stan rzeczy pewnie za szybko się nie zmieni. Jedno jest pewne - Costa Book Awards, czyli nagroda przyznawana dla anglojęzycznych książek pisarzy z Wielkiej Brytanii i Irlandii, nie jest wielkim wyznacznikiem jakości dzieła. Dla autora jest to pewnie duży prestiż i zastrzyk gotówki, dla polskiego czytelnika laurka jakich wiele na rynku.
„Otwarte wody” Nelsona The Times nazwał „najlepszym debiutem od lat”. Ja taki wylewny nie będę. Niewielkich rozmiarów powieść traktuje o czułości, którą nasza żyjąca Noblistka zdefiniowała jako „najskromniejszą odmianę miłości” . Dwójka bohaterów spotyka się w londyńskich pubie. On, fotograf, i ona, tancerka. W tej pierwszej scenie między nimi dzieje się niewiele. Delikatne spojrzenie, uśmiech, podpytywanie znajomego o bliższe informacje. Iskra została jednak wzniecona i objęła swoją siłą oddziaływania dalsze życie młodych osób. Ich późniejsze relacje dalekie są od modelu życia, który można uznać za „tradycyjny”. Nie ma tu dzieci, wspólnego mieszkania, znudzenia i frustracji spowodowanej malutkimi przyzwyczajeniami. Nie ma czytania w myślach, powtarzalności, ulubionych potraw. Każde kolejne spotkanie jest odkrywaniem się na nowo, ale także próbą oswojenia strachu, przed zrobieniem kroku naprzód. I na tym poziomie „Otwarte wody” są książką ciekawą. Zniuansowaną, subtelną, powiedziałbym nawet, że elegancką. To dobra powieść obyczajowa o szukaniu własnej drogi w świecie.
Caleb Azumah Nelson ma jednak świadomość, że obyczajówek napisano już setki tysięcy. Dlatego umiejscawia akcję książki w konkretnej przestrzeni i czasie. Razem z bohaterami znajdujemy się w Londynie w czasie protestów ruchu „Black Live Matters”. Obserwujemy niesprawiedliwość, jaka dotyka czarnoskórych. Czasami przybiera niewinną formę, innym razem realnie ogranicza wolność, a nawet zagraża zdrowiu i życiu. Bohater powieści bywa zatrzymywany w losowych sytuacjach, bo rzekomo przypomina kogoś innego. W pewnym momencie pyta siebie „czy dla nich wszyscy jesteśmy tacy sami”? „Otwarte wody” otwiera zdanie Zadie Smith. Później pojawia się także jej książka, spotkanie autorskie i wreszcie ona sama. Widać, że dla Nelsona jest postacią kanoniczną. Być może dlatego jego debiut czyta się momentami jak kolejny rozdział „Białych zębów”.
„Otwarte wody” zostały napisane w drugiej osobie. Narrator zwraca się bezpośrednio do bohatera. „Odprowadzają cię na miejsce. Jesteś im wdzięczny za tę tymczasową opiekę”. Czyta się to, że użyję kolokwializmu, dziwnie, nienaturalnie, mimo iż przecież nie jest to jakieś literacie novum (pozwolę sobie przypomnieć chociażby „Siódemkę” Ziemowita Szczerka wydaną 9 lat temu przez Ha!art albo fragmenty „Morfiny” Szczepana Twardocha). David Herman zauważa, że ten typ opowiadania to swoiste „narzędzie do myślenia” . Brian Richardson mówi z kolei, że narracja w drugiej osobie bywa uważana za ostatni ważny modernistyczny eksperyment bazujący na fundamencie literackich reprezentacji świadomości bohatera . Wprowadzenie tego rozwiązania musi być zatem uzasadnione. Powinno zmniejszać dystans między narratorem i postacią, do której się zwraca, a jednocześnie dawać efekt symultaniczności. Osoba mówiąca relacjonuje tylko to, co wie o drugim człowieku. Nie ma miejsca na dygresje, szczegóły czy opowiadanie o kimś innym. Inaczej cała metodologia bierze w łeb. Czy Caleb Azumah Nelson podołał trudnościom i uniknął pułapek związanych z formę opowieści, na którą się zdecydował? Tak, choć trzeba przyznać, że czytając książkę refleksje na temat zależności narratora i bohatera zeszły na dalszy plan. Inaczej mówiąc, brytyjsko-ghański autor w mojej interpretacji nie osiągnął wartości dodanej. Użyczył głos ofiarom wykluczenia, mimo iż sam należy do tej grupy. Nie widzę uzasadnienia dla takiego wyboru środków komunikacji z czytelnikiem.

Recenzja ukazała się pod adresem http://melancholiacodziennosci.blogspot.com/2023/07/recenzja-otwarte-wody-caleb-azumah.html

„Otwarte wody” to debiut brytyjsko-ghańskiego pisarza i fotografa Caleba Azumaha Nelsona. Niewielkich rozmiarów książka otrzymała wyróżnienie Costa Book Award. O randze nagrody najlepiej niech świadczą jej poprzedni laureaci. W tym wypadku są to: Ingrid Persaud, Sara Collins, Stuart Turton...

Rozwiń Zwiń

Nie wiem czy wiecie, ale na stronie Taniej książki można znaleźć kilka ciekawych zestawień. Ich odwiedzanie i czytanie tytułów oraz opisów powieści, jest dla mnie nie lada rozrywką. Pozwolę sobie przytoczyć kilka przykładów takich list:
• książki z motywem romansu na uniwersytecie,
• książki z motywem hate to love,
• książki z motywem romansu biurowego,
• książki z motywem romansu z mundurowymi,
• książki z motywem romansu z prawnikami,
• książki z motywem romansu ze sportowcem,
• książki z motywem romansu z bogaczem.
I tak dalej. Jeśli myślicie, że w literaturze nic już Was nie zaskoczy, koniecznie zajrzyjcie na którąś z tych arcyciekawych baz danych. Jasne, może to skłonić do pogłębionych refleksji, do zadawania sobie trudnych pytań, na przykład „Czemu z prawnikami, a nie tłumaczami z języka czeskiego, dojarzami węży albo testerami psiego jedzenia?”, ale czyż nie od tego jest literatura? Czyż nie o to w tym wszystkich chodzi, żeby szukać własnej niszy i mówić o tym lub w taki sposób, w jaki nie mówią inni? Pogłębiona kwerenda na pewno pomoże doszlifować własne myślenie o literaturze.
Po co o tym wspominam w recenzji „Tego pokoju nie da się zjeść” Nicol Hochholczerovej? Z dwóch powodów. Po pierwsze na wspomnianej stronie jest zestawienie „książek z motywem romansu z dużą różnicą wieku”. Znajduje się na niej 156 książek, co jasno dowodzi, że temat poruszony przez słowacką pisarkę jest wiecznie żywy . Obok typowego, erotycznego chłamu, jest tam chociażby „Lolita”, ale już „Tego pokoju nie da się zjeść” nie uświadczymy. Jakoś nie dziwi mnie, że osoba sporządzająca listę, ‘zapomniała’ dodać do niej kilka pozycji nieco poważniejszych. Ale to tak na marginesie. Drugim powodem przywoływania zestawień rozpoznawalnej księgarni jest uzmysłowienie, jak trudne zadanie stoi przed autorką. Bo skoro dany motyw opisano już na setki sposobów, to co tu zrobić, aby ludzie chcieli to czytać po raz kolejny? Aby znowu poczuli emocje, oburzenie, smutek?
W „Portrecie Doriana Graya” Oscara Wilde’a czytamy: „Nie ma książek moralnych lub niemoralnych. Są książki napisane dobrze lub źle” . „Tego pokoju nie da się zjeść” należy do tej pierwszej grupy. Nicol Hochholczerovej udało się odnaleźć formę, która nie tyle porusza, co miażdży czytelnika. Tu od razu widać, że autorce nie chodzi o wywołanie sensacji, o puste przykucie uwagi szczegółami stosunków płciowych. Tu gra idzie o naprawdę wysoką stawkę – zwrócenie uwagi na problem, wymuszenie działania, baczną obserwację własnego otoczenia.
Bohaterów książki jest dwóch. Ivan jest pięćdziesięcioletnim nauczycielem rysunku. Tereza dwunastoletnią, zbuntowaną uczennicą. Między nimi zaczyna się rodzić relacja, której daleko do szczęśliwego związku. Nie ma w niej równowagi. Starszy mężczyzna wymaga od młodej dziewczyny odpowiedniego zachowania i wyglądu. Traktuje ją jak przedmiot, który można dostroić do własnych potrzeb. Tereza nie umie dostrzec tej skrytej brutalności. Jest przecież tylko dzieckiem. Rozchwianie emocjonalne czy meandrowanie między skromnością i zuchwałością, jest w jej wieku sprawą naturalną. Spotkania z Ivanem są dla niej jak dopływ tlenu, jak substancja, którą musi zażyć, aby dalej funkcjonować.
W „Tego pokoju nie da się zjeść” Nicol Hochholczerova wypuszcza swoich bohaterów poza tytułową przestrzeń. Nie jest to lektura jednego pokoju, zamknięta na małej scenie. Bohaterowie pełnią różne funkcje rodzinne i społeczne, są przypisani do konkretnych grup, spotykają się z innymi ludźmi. I to właśnie tamci ludzie wolą odwracać wzrok niż reagować. Milcząco akceptują pedofilię. Co ważne i warte odnotowania, w książce nie znalazłem bezpośrednich wyrzutów autorki. To nie jest wołanie do jej matki, koleżanki czy grona pedagogicznego. Jest za to uniwersalizm czytelny na każdym końcu świata. Wszystko dzieje się między wierszami. Między tymi frazami, które tną serca czytelników na małe kawałki.
„Tego pokoju nie da się zjeść” wywołała niemało szumu na słowackim rynku literackim. To o tyle dziwne, że żyjemy w XXI wieku, w czasach, gdy wydaje się, że o podobnych związkach powiedziano już wszystko. Za tym ‘sukcesem’ stoi niewątpliwie sama autorka. Nicol Hochholczerova nie ukrywa, że książka nie jest czystą fikcją. Co więcej posługuje się językiem, który pozwala opisywać jej własne doświadczenia. Tym samym dokonuje ekspresji siebie, swojego ciała, swojej seksualności. Czyni to w liryczny, ale niepozbawiony dosadności sposób. Eksponuje nienasycenie, które trawi. Pisze o seksualności jak o żywiole, demonie pochłaniającym zmysły. Umiejętnie stawia też pauzy. W ten sposób każde zdanie, każda myśl wybrzmiewa jeszcze głośniej.

Recenzja ukazała się pod adresem http://melancholiacodziennosci.blogspot.com/2023/07/recenzja-tego-pokoju-nie-da-sie-zjesc.html

Nie wiem czy wiecie, ale na stronie Taniej książki można znaleźć kilka ciekawych zestawień. Ich odwiedzanie i czytanie tytułów oraz opisów powieści, jest dla mnie nie lada rozrywką. Pozwolę sobie przytoczyć kilka przykładów takich list:
• książki z motywem romansu na uniwersytecie,
• ksią...

Rozwiń Zwiń

„Opowieść siewcy zarazy” jest debiutem zmarłego w 1996 roku sycylijskiego pisarza, poety i nauczyciela Gesualdo Bufalino. Autor rozpoczął pracę nad książką na początku lat 50., ale wydał dopiero trzydzieści lat później. Miał wtedy na karku sześćdziesiąt jeden lat[1]. Późny debiut jest często równoznaczny z dojrzałością formy i treści, co potwierdza lektura omawianej książki.
Bufalinouznawany jest aktualnie za jednego z najlepszych twórców swojego regionu, klasyka, którego odkrywają nowe pokolenia. Tym dziwniejsze, że w czasach gdy w Polsce wydaje się prawie sto książek dziennie[2], żadna oficyna nie zdecydowała się wcześniej na publikację jego dzieł. A możliwości z pewnością były, bo już w 2005 roku fragmenty „Opowieści roznosiciela zarazy” (tłumaczenie Haliny Kralowej) i „Kłamstw nocy” znalazły się w 404 tomie Literatury na świecie[3]. Obie powieści musiałby przeczekać kolejne 18 lat, by najpierw Austeria, a później Officyna zdecydowały się przekazać je czytelnikom. Jakby tego było mało, w sierpniu 2023 roku Państwowy Instytut Wydawniczy opublikuje siódmy tom Opowieści niesamowitych, tym razem z języka włoskiego. Obok dzieł Giuseppe Tomasi di Lampedusy, Alberto Moravii, Luigiego Pirandello czy Dino Buzzatiego trafią się również nowele Gesualdo Bufalino.
Akcja „Opowieści siewcy zarazy” dzieje się w 1946 roku w podpalermitańskim sanatorium o wieloznacznej nazwie „Skała”. Jej narratorem jest weteran wojenny, który po początkowej izolacji i poczuciu obezwładniającej samotności, stopniowo otwiera się na otoczenie. Uwagę bohatera przykuwa pewna tancerka, z którą wchodzi w tragiczny romans. W „Skale” wszyscy są chorzy na gruźlicę, stąd wesołe podrygi protagonisty z uroczą Martą, są tak naprawdę pożegnaniem z tym światem (przynajmniej jednego z nich). „Opowieść siewcy zarazy” skupia się na relacji obojga pacjentów, ale nie zapomina o drugim planie. Warto zwrócić uwagę na postać głównego lekarza, niejakiego Wielkiego Chudzielca (który przepowie los bohaterowi), oraz pełnego religijnych lęków ojca Vittorio. Ich postępowania i wyznawane wartości są symboliczne dla kontekstu całego dzieła.
„Opowieść siewcy zarazy” autorstwa Gesualdo Bufalino jest książką skupioną na chwili. Powolną, w tym sensie, że nie doświadczymy tu wielkich wydarzeń i przełomowych decyzji. Aktorzy dramatu spędzają wspólne chwile, czasami wychodzą do portu w poszukiwaniu kobiety, albo wracają do domu rodzinnego na przepustkę. Zazwyczaj jednak siedzą i rozmawiają, przenoszą się myślami do przeszłości albo poddają dokładnej analizie otaczające ich przestrzenie. Lubią też odwoływać się do znanych im dzieł kultury oraz autorów, ot chociażby: Paula Valéry’ego, Dante, Prousta, Murnaua czy Carne.
Gesualdo Bufalino powiedział kiedyś „Wyspy na wyspie: to jest symbol naszej samotności, chciałbym ją określić nieistniejącym słowem „Isolitudine”[4]. Neologizm jest w tym wypadku złożony z dwóch słów: isola (wyspa) i solitudine (samotność). Podkreśla on specyficzny stosunek do życia, który charakteryzuje mentalną i emocjonalną ambiwalencję mieszkańców Sycylii. Z jednej strony są oni dumni ze swojej odmienności, z drugiej czują się odizolowani od świata zewnętrznego. W „Opowieści siewcy zarazy” słowo „Isolitudine” można odnieść do postaci głównego bohatera. Jest on mieszkańcem wyspy, a jednocześnie chorym na gruźlicę. Człowiekiem zamkniętym w sanatorium. Pacjenci Skały chowają się za bramami placówki, przez co stają się przedmiotem drwiny ze strony mieszkańców wyspy. Ci ostatni odrzucają z odrazą wszelkie kontakty z chorymi, którzy muszą pozostawać z boku okropnych, wojennych wspomnień. Bohaterowie nie mają punktu odniesienia (wiara, wartości). Ich życie i myśli podkopane są dojmującym poczuciem samotności i opuszczenia. Są jak stworzenia znajdując się na arce Noego, jak latarnie morskie zapomniane przez ludzi. Ich postawa wobec bycia tu i teraz, wobec czucia się Sycylijczykami, jest głęboko niejednoznaczna.
Kwestia tożsamości mieszkańców wyspy nie jest jednym tematem dzieła. Dobitnie przekonują o tym niecodzienne dodatki do książki. Mowa tu między innymi o:
· wprowadzeniu i wywiadzie z autorem,
· wierszach, epigrafach i epitafiach nagrobnych, które autor ostatecznie zdecydował się usunąć (aby nie sprawiały wrażenia erudycyjnej kokieterii),
· instrukcji obsługi, czyli wytycznych dotyczące tego, co autor chciał nam przekazać.
Lektura ostatniego z wymienionych dodatków pozwala skonfrontować własny odbiór z zamiarami pisarza. I jest to bardzo interesujące doświadczenie. Gesualdo Bufalinonie traktował wątku płci jako priorytetowego. Jego intencją było za to opowiadanie o śmierci, myślach samobójczych, holokauście, chorobie, ukryciu czy pamięci.
Cechą wyróżniającą „Opowieść siewcy zarazy” jest nie tylko jej wieloznaczność, ale może przede wszystkim język i sposób kreacji. Z jednej strony mamy tu długie, pięknie skrojone, barokowe zdania. Z drugiej ocean poezji i metaforyki. Już otwierająca książkę scena, jest niczym innym jak senną wizją: „droga szara jak popiół, płaska, wijąca się wzdłuż rzeki między murami nieco wyższymi od człowieka; urywa się nagle, otwiera na pustkę”[5]. W dalszej części odnajdujemy też wyraziste symbole (matczyną śluzówkę, Eurydykę). W ten sposób sen staje się preludium do śmierci. A to tylko przykład tego, jak myśli autor i czego wymaga od swoich czytelników. Gesualdo Bufalino nie celuje w proste rozwiązania, nie idzie na skróty, pisze dla uważnych odbiorów. Poprawiana po wielokroć książka jest w ostateczności utworem niedzisiejszym, naładowanym przypisami, z ukrytymi znaczeniami. To wyzwanie, które zalecam podjąć wszystkim tym, którzy szukają Literatury pisanej przez wielkie „L”.
[1] J. Janusz, La condizione di isolitudine in “Diceria dell’untore” di Gesualdo Bufalino, Università della Slesia
[2] Zgodnie z danymi raportu „Ruch wydawniczy w liczbach” w 2022 roku wydawcy przesłali do Biblioteki Narodowej 32 408 książek!
[3] https://lubimyczytac.pl/.../literatura-na-swiecie-nr-3-4...
[4] [4] J. Janusz, La condizione di isolitudine in “Diceria dell’untore” di Gesualdo Bufalino, Università della Slesia
[5] G. Bufalino, „Opowieść siewcy zarazy”, Austeria 2023, str. 8.

Recenzja ukazała się pod adresem http://melancholiacodziennosci.blogspot.com/2023/06/recenzja-opowiesc-siewcy-zarazy.html

„Opowieść siewcy zarazy” jest debiutem zmarłego w 1996 roku sycylijskiego pisarza, poety i nauczyciela Gesualdo Bufalino. Autor rozpoczął pracę nad książką na początku lat 50., ale wydał dopiero trzydzieści lat później. Miał wtedy na karku sześćdziesiąt jeden lat[1]. Późny debiut jest częs...

Rozwiń Zwiń

Na takie książki się czeka, takich tekstów się wypatruje. Zdeňek Svěrák, człowiek orkiestra czeskiej kultury, wykorzystując swoje doświadczenia, bujną wyobraźnię i skłonność do ironizowania, stworzył kalejdoskop opowieści, z których humor wylewa się hektolitrami. W tej niewielkiej książeczce nic nie jest na serio, mimo że dokopanie się do drugiego dna ukazuje człowieka w pełnej jego krasie – z tymi wszystkimi ambicjami, naiwnością, zauroczeniami czy polityczną poprawnością.

Gdzieś przeczytałem, że „Opowiadania i wiersz” to kwintesencja czeszczyzny. Trudno się z tym nie zgodzić, jednak ja pójdę w swojej opinii o krok dalej. Zdeňek Svěrák nie tylko stworzył teksty, przy których poprawia się humor, ale dołożył także ważną cegiełkę dla lepszego zrozumienia pojęcia kultury śmiechu w literaturze czeskiej. Często jest ono utożsamiane z jakimś szachrajstwem, nabraniem kogoś, zrobieniem go w konia. To jednak trochę za mało. Istotnym elementem specyfiki czeszczyzny jest czarny humor, to pojawiający się jako pojedynczy kadr, to znowu jako rozbudowana wypowiedź. Czarny humor bywa mylnie równoważony ze sztuką niską, nieskomplikowaniem, przekleństwami czy wulgaryzmami. Zdeňek Svěrák w swoich tekstach udowadnia, jak wiele dobra dla czytelnika może przynieść żartowanie z rzeczy poważnych, ot chociażby lekkie traktowanie śmierci, rozstania czy kłopotów natury politycznej. Autor subtelnie krytykuje mieszczańską moralność, jednocześnie uświadamiając nam, że każdego z nas czekają trudne chwile. Nie ma przy tym powodu, aby przyjmować je ze smutkiem i rezygnacją.

Zdeňek Svěrák, podobnie jak Petr Šabach, unika fantazjowania, jednocześnie dostrzegając humor w małych codziennych zdarzeniach. Już w pierwszym tekście śledzimy losy młodego kierowcy dowożącego gwiazdy na festiwal filmowy w Karlowych Warach. Humor dostrzegalny jest w samym podejściu do pełnionych obowiązków. Zamiast spięcia i stresu widzimy nieprzejmującego się opinią innych luzaka. Bawią nas konstrukcje słowne, rozwiązania fabularne, ale także spojrzenie na nas samych. Kobiety mogą dostrzec irracjonalność niektórych swoich żądań, mężczyźni zaś służalczość w imię oczekiwania na dostanie tego, co dla nich najważniejsze. Zwieńczeniem czeszczyzny Svěráka jest urocza puenta, w której bohater teoretycznie przegrywając, całkiem sporo zyskuje.

Z czego jeszcze będziemy się śmiać? Ot chociażby z kupy kamieni. Pewnie i wy kiedyś widzieliście jakiś kopczyk ułożony z poszatkowanych skał. Daję sobie rękę uciąć, że nie przyszło Wam do głowy, zrobić z tego atrakcji turystycznej. A Zdeňek Svěrák tak to obmyślił, jednocześnie ukazując paradoksy ludzkości. Kto bowiem ma w tym sporze rację – czy ten, który kłamie, że te kamienie mają jakąś historyczną wartość (ale jednocześnie ożywia otoczenie, nadaje sens wycieczkom i swojemu życiu, przynosi dochody dla społeczności lokalnej), czy może drugi, który chce prawdy, nawet kosztem zniweczenia fajnych emocji i szans otwierających się przed nudnym zabytkiem? A może warto w tym wszystkim zauważyć postawę turystów? To oni przecież przyjeżdżają w to miejsce, sami nie widząc tak naprawdę po co, a w imię sensacji uwierzą we wszystko, nawet najbardziej kuriozalną historię. Boję się pomyśleć, co ta historia mówi o mnie. Nie mam też pojęcia, po której stronie stanąć.

Zdeňek Svěrák pisze też o psie, który jeździł koleją, tramwajarzu, który nie bardzo dostrzega przykre konsekwencje pewnego żartu (ukłony dla Kundery) czy aktorze, który widzi gwiazdy tam, gdzie one są, a jednocześnie bardzo się temu dziwi. Jest też wiersz, który czyta się bardziej jak prozę, niż poezję. „Opowiadania i wiersz” to spojrzenie na ludzkość w krzywym zwierciadle. Czeski pisarz udowadnia, że nawet o trudnych sprawach można mówić bez dramatu i lekko. Jest to też książka do ‘gadania’, bo mimo swojego rozrywkowego tonu, dotyka wielu ważnych kwestii społecznych. Niepokornie i zabawnie.

Wielka szkoda, że większość polskich wydawnictw nie jest zainteresowana tego typu prozą. Bo przecież Polacy też żartować potrafią. Tylko co z tego, jak później nie ma tego gdzie wydać? Kolejne książki o starzeniu, patriarchacie czy seksualności skutecznie zabierają miejsce humorowi. Na przekór tej tendencji, będę polecał „Opowiadania i wiersz” każdemu czytelnikowi. Takie książki są na wagę złota. Zresztą mój egzemplarz już poszedł w świat.

Recenzja ukazała się pod adresem http://melancholiacodziennosci.blogspot.com/2023/06/recenzja-opowiadania-i-wiersz-zdenek.html

Na takie książki się czeka, takich tekstów się wypatruje. Zdeňek Svěrák, człowiek orkiestra czeskiej kultury, wykorzystując swoje doświadczenia, bujną wyobraźnię i skłonność do ironizowania, stworzył kalejdoskop opowieści, z których humor wylewa się hektolitrami. W tej niewielkiej książecz...

Rozwiń Zwiń

Pamiętam, jak na początku roku po raz pierwszy usłyszałem o nowej serii Wydawnictwa Czarnego – opowiadania amerykańskie. Z miejsca określiłem ten pomysł jako najważniejsze literackie wydarzenie roku w Polsce. Znając dorobek oficyny, wiedząc, że i dobór tekstów i ich dalsze opracowanie będzie stało na wysokim poziomie, zacząłem robić miejsce na półce. Taką serię warto po prostu mieć w papierze. Żeby do niej wracać, cieszyć oko okładkami, mieszać opowieści w dowolnych konfiguracjach, tworząc swoje własne antologie.

Na pierwszy rzut poszedł dorobek Carson McCullers zebrany w tomie „Komu ukazał się wiatr?”. Autorka znana jest polskiemu czytelnikowi przede wszystkim z powieści „Serce to samotny myśliwy”, choć część jej krótkich form mogliśmy poznać w pracach zbiorowych (chociażby „Problem domowy” w „26 współczesnych opowiadaniach amerykańskich”). Można więc było przypuszczać, że będzie dobrze, ale chyba niewiele osób sądziło, że to jest aż taka moc. Trudno nie odnieść też wrażenia, że wybór tekstów Carson McCullers był strzałem w dziesiątkę. I mówiąc strzał, nie myślę o pistolecie do kleju, ale konkretnej wyrzutni fajerwerków. Praktycznie każdy z zebranych tu tekstów jest jak sztuczny ogień – unikatowy, melodyjny, plastyczny.

Bohaterami „Komu ukazał się wiatr?” są zwykli, przeciętni ludzie zasiedlający prowincje amerykańskiego Południa lat 40., 50. I 60. Jedni są biali, inni czarni, tu mowa o młodości, w kolejnym miejscu o osobach nieco starszych, trafiają się ciamajdowaci i ci pożądani w towarzystwie. Każdy na swój własny sposób samotny i nierozumiany. Nie jest to jednak proza obliczona na czytelnika, jak to bardzo często trafia się we współczesnych nam miniaturach. Wygląda to trochę tak, jakby autorka miała magiczny wehikuł, który przenosi ją w różne przestrzenie. Zamiast jednak wybrać czasy napoleońskie czy prehistorię, Carson McCullers udaje się do zwyczajnych pokoi, hotelu czy kawiarni i tam śledzi losy mieszkańców, to leżących na łóżku, to siedzących przed kominkiem, to znowu pijących kawę w całonocnej kawiarni. I to jak śledzi! Siłą jej prozy jest chociażby skupienie się na detalu, ot opisie marszczącej się wokół kostki skarpetki, albo pozostawionej w szklance śmietankowej koronce piany. To właśnie te małe elementy sygnalizują, że każdy z bohaterów jest indywidualnością, że dla każdego coś innego jest ważne, ale także, że czasami nie mamy wpływu na bieg zdarzeń.

Depresja, wolność, tożsamość, feminizm, starzenie się – te wszystkie, aktualnie modne tematy, pewnie też wybrzmiewają gdzieś w tle toczących się tu opowieści. Jest to jednak tak nienachalne, tak czułe, że chciałoby się zakrzyknąć do współczesnych nam pisarzy – patrzcie na to! Tak się tworzy literaturę najwyższej próby! Bez efekciarstwa, bez moralizatorstwa, za to z niepodrabialnym rytmem i dialogami, których po prostu chce się słuchać. Carson McCullers to świetna gawędziarka, a przy tym niesamowita wręcz obserwatorka. „Komu ukazał się wiatr?” jest jak samotna wyspa wyrastająca z okalających ją wód. Wznosi się ponad horyzont, urzeka układem, łączy w sobie poetyckość odludzia z drapieżnością panujących tam warunków. Coś czuję, że w tym roku lepszych opowiadań już nie przeczytam.

Recenzja ukazała się pod adresem http://melancholiacodziennosci.blogspot.com/2023/06/recenzja-komu-ukaza-sie-wiatr-carson.html

Pamiętam, jak na początku roku po raz pierwszy usłyszałem o nowej serii Wydawnictwa Czarnego – opowiadania amerykańskie. Z miejsca określiłem ten pomysł jako najważniejsze literackie wydarzenie roku w Polsce. Znając dorobek oficyny, wiedząc, że i dobór tekstów i ich dalsze opracowanie będz...

Rozwiń Zwiń

„Klezmerzy” to taka komiksowa seria, do której zawsze wracam z przyjemnością. Przygodowa, nieco kryminalna fabuła, w połączeniu z malarskimi ekspresjami Joanna Sfara, pozwalają oderwać się od codzienności, przenieść do innych czasów, doświadczyć życia otwartego na bijatyki, podrywy, nocne szlajanie się po ciemnych zaułkach historycznych miast. Czwarty, przedostatni tom zbioru opowieści, zatytułowany „Klezmerzy. Latający trapez” stanowi dobrą kontynuację, choć pod względem fabularnym, jest to byt osobny.
Tym razem akcja została okrojona, zamknięta w Odessie, przeniesiona na ulice oraz przede wszystkim do przestrzeni zamkniętych. Każdy z dobrze nam znanych bohaterów szuka swojego miejsca na świecie. Baron czuje się samotny i opuszczony, Yakkov podejmuje kontakt z przedstawicielami mafijnego królestwa Miszki Japończyka, Vincenzo jak zwykle gra na skrzypcach, tym razem jednak wisząc na trapezie razem z kuszącą mężatką. Jedna noc, dziesiątki losów, moc ambicji i talentów – w tym kręgu może wydarzyć się dosłownie wszystko.
Joann Sfar pokazuje nam, że mimo hulaszczego trybu życia, każdy człowiek potrzebuje bliskości i miłości. W swoich słodko-gorzkich rozwiązaniach, przedstawia różne typy osób. Obok wziętych kochanków i wiecznej improwizacji, pojawia się też chęć ułożenia swojej codzienności. Zatrzymania się w jednym miejscu i przy tej samej osobie. „Klezmerzy. Latający trapez” pokazuje inne oblicze dobrze nam znanych osób. Spowalnia całą narrację i nadaje jej psychologiczną głębię. W tym sensie odczytuję go jako chęć uzupełnienia charakterów, rozbudowania mentalności, nadania kolorytu słowom i spojrzeniom. Także jako próbę wyjścia z gatunkowego przypisania i chęć ukazania życia w różnych jego kontekstach.
Joann Sfar wprowadził swój własny język opowieści o dawnej kulturze. Dobór barw, łączenie malowniczych kadrów z surowością postaw, mieszanie się religii i poglądów – to wszystko tworzy nocną Odessę, której nie mieliśmy okazji poznać, ale jakiej pewnie chętnie byśmy spróbowali. W tym świecie miłości towarzyszą złamane serca, przygodzie – żalenie się na deficyty kontaktów, mądrości – salwy żartów wypowiadane nad flaszką, czułości – bijatyki, namiętności – krew tryskająca z nosa. Czytajcie i oglądajcie „Klezmerzy. Latający trapez” bo to rzecz daleka od dzisiejszych mód. Szalona, mimo że stopniowo i powoli odkrywająca losy kolejnych bohaterów. Także ważna, bo poruszane tematy są uniwersalne, a dobrane środki precyzyjne i bez cienia fałszu.

Recenzja ukazała się pod adresem http://melancholiacodziennosci.blogspot.com/2023/06/recenzja-klezmerzy-latajacy-trapez.html

„Klezmerzy” to taka komiksowa seria, do której zawsze wracam z przyjemnością. Przygodowa, nieco kryminalna fabuła, w połączeniu z malarskimi ekspresjami Joanna Sfara, pozwalają oderwać się od codzienności, przenieść do innych czasów, doświadczyć życia otwartego na bijatyki, podrywy, nocne ...

Rozwiń Zwiń

Pod koniec stycznia 2014 roku w Kijowie na ulicy Hruszewskiego trwały brutalne starcia między aktywistami z Majdanu a milicją. Siarczysty mróz i agresja obu stron nie przeszkodziły młodemu chłopakowi w kuloodpornej kamizelce, zagrać utworu Ludovico Einaudiego na pianinie pomalowanym w barwy ukraińskiej flagi. Fortepian znajdował się nieopodal budynku Kijowskiej Miejskiej Administracji Państwowej. Film z tego wydarzenia, nazwany w popularnym serwisie z wideo jako „Ekstermista dorwał pianino”, stał się symbolem ukraińskiego zrywu. Kilka dni po tym wydarzeniu, na innym instrumencie można było usłyszeć „Atlantique Nord” Yanna Tiersena. Niebawem fortepiany pomalowane na niebiesko-żółto pojawiły się na centralnych placach innych ukraińskich miast.
Cztery lata i jeden miesiąc po tych wydarzeniach, dokładnie 10 lutego 2017 roku w Berlinie, miała miejsce premiera filmu „Dusza i ciało”. Ildikó Enyedi przedstawiła w nim relację Márii (pracownicy działu kontroli mięsa w rzeźni) oraz Endre (jej dyrektora). Jednym z przełomowym zdarzeń, definitywnie zbliżających parę, było śnienie tego samego snu, w którym są jeleniami.
Z kolei w 1961 roku w zbiorze „Czarodziejska księga” pojawiła się baśń Janiny Porazińskiej pod tytułem „Szewczyk Dratewka”. Bohater opowieści wędrował po świecie i łatał stare obuwie. Miał dobre serce i każdemu chciał pomóc. Pewnego razu dotarł do wielkiego zamku z wieżą, na którą prowadziło 777 schodów. Ta liczba nie jest przypadkowa, bo zgodnie z utrwaloną tradycją ludową oznacza bycie na dobrej drodze.
Co z tym wszystkim wspólnego ma „Radio Noc”, najnowsza książka Jurija Andruchowycza? Być może niewiele. Czytając ją miałem wiele skojarzeń z realnymi wydarzeniami bądź dziełami kultury, a część z nich przywołałem powyżej. Bohater powieści, Josip Rotsky, przemierzając Europę doświadczał radości i smutku, bólu i rozkoszy, wstręt i dumę. Na jego drodze pojawiły się fortepiany ustawione na ulicach i placach, wspólne sny z Anime, jego partnerką i towarzyszką podróży, 777 schodów, ale także dwustuletni kruk imieniem Edgar (kto pamięta wiersz autora „Zabójstwa przy rue Morgue”, ten od razu skojarzy symbolikę postaci) czy co najmniej kilka aluzji do „Przechadzki” Roberta Walsera. To w tym ostatnim utworze czytamy „Gdy tak patrzyłem na ziemię, powietrze i niebo, naszła mnie przejmująca, nieodparta myśl, pod której wpływem musiałem sobie powiedzieć, że jestem oto uwięziony między niebem i ziemią, że wszyscy jesteśmy biednymi więźniami, że nie ma dla nas żadnej drogi do innego świata, oprócz tej, która prowadzi do czarnego lochu, do ziemi, do grobu”. To zdanie idealnie oddaje specyfikę i miejsce, w którym znajduje się Rotsky. Zresztą czarne lochy też się w książce pojawiają.
„Radio Noc” zawiera w sobie wiele odniesień. Ich znajdowanie jest jedną z kilku przyjemności towarzyszących lekturze (nawet jeśli czasem możemy się mylić). Inną jest ścieżka dźwiękowa. Nowa powieść Jurija Andruchowycza została wypełniona po brzegi licznymi utworami muzycznymi: od piosenek zespołu Karbido, z którym sam autor nagrał trzy płyty, przez Johny’ego Casha i Toma Waitsa, aż na „Always look on the bright side of life” kończąc. Rytmiczne są nie tylko audycje nadawane przez zesłanego na mroźną wyspę Rotsky’ego, ale też język powieści – to opierający się na długich, idealnie przyporządkowanych słowach, to znów układający się w znaleziony przez bohatera dramat, niepokojący, popowy sen czy audycje nadawane w samotności. Czyta się to dobrze, choć w pewnych fragmentach można też czuć przesyt tych postmodernistycznych zabaw.
„Radio Noc” Jurija Andruchowycza to opowieść o człowieku, który został zmuszony do opuszczenia swojego kraju. Josip Rotsky był pianistą, kochał to co robi. Muzyka dawała mu poczucie wolności, a właśnie ta wartość wyznaczała jego sens istnienia. Wolność reprezentowana jest tu poprzez swobodny dobór partnerek, miejsca zamieszkania czy nawet niezależność od pracy. Rotsky mógł bowiem grać, ale wcale nie musiał (miał zapewniony kapitał na życie). Wolność pomagała bohaterowi utrzymywać samotność, brak zobowiązań, poczucie, że nikt go nigdy nie zawiedzie. Ten wygodny stan prędzej czy później musiał się jednak zakończyć. I tak się właśnie dzieje. Najpierw zjawia się kruk, który jako jedyny element otoczenia rozumie potrzebę bliskości i przyjaźni. Chwilę później Rotsky poznaje Anime. To spotkanie definitywnie otworzyło w nim pokłady uczuć, o które sam by siebie nie podejrzewał.
Definitywnym zburzeniem poczucie wolności jest jednak uszczerbek na zdrowiu. Wspomniałem wcześniej o ekstremiście, który dorwał pianino. W powieści Jurija Andruchowycza pod tą postacią kryje się właśnie Rotsky. Uczestnictwo w rewolucji bardzo często kończy się tragicznie. Szczególnie jeśli po drugiej stronie barykady znajdują się brutalni żołnierze. Tak stało się w tym wypadku. Wyłamane palce zabrały bohaterowie to, co miał najcenniejszego – zdolność do kreowania dźwięków. Od tej chwili nie mógł on już tworzyć, a jedynie odsłuchiwać to, co nagrali inni. Właśnie tak powstało tytułowe Radio Noc.
Książka Jurija Andruchowycza to poważna rzecz. Poważna w tym sensie, że traktuje o wojnie. Jest to równocześnie tekst w wielu fragmentach humorystyczny, przygodowy, zawierający elementy romansu. Autor za nic ma gatunkowe przykazy. Meandruje między różnymi stylistykami, czasami, przestrzeniami geograficznymi. W tym sensie „Radio Noc” jest kontynuacją metody twórczej, którą znamy z innych dzieł ukraińskiego pisarza. Książka powinna spodobać się tym, którzy lubią literackie zabawy, nie boją się braku linearności, cenią sobie piękny język.

Recenzja ukazała się pod adresem http://melancholiacodziennosci.blogspot.com/2023/06/recenzja-radio-noc-jurij-andruchowycz.html

Pod koniec stycznia 2014 roku w Kijowie na ulicy Hruszewskiego trwały brutalne starcia między aktywistami z Majdanu a milicją. Siarczysty mróz i agresja obu stron nie przeszkodziły młodemu chłopakowi w kuloodpornej kamizelce, zagrać utworu Ludovico Einaudiego na pianinie pomalowanym w barw...

Rozwiń Zwiń

„Hotel na skraju lasu” to debiut Magdaleny i Michała Hińczów. Do rąk czytelników trafił jego pierwszy epizod – opowieść o miejscu oddalonym od cywilizacji i ludziach, którzy pod wpływem szalejącej bestii zaczynają się bać. Brzmi trochę, jak scenariusz typowego horroru o opuszczonym domu gdzieś na wzgórzu, ale takie uproszczenie byłoby krzywdzące dla nowości od Kultury Gniewu.
Zacznijmy od wątków. Jest ich tu całkiem sporo. Jest natura, która pod wpływem działalności człowieka zaczyna płatać figle. Są zwierzęta, które migrują po wcześniej nieuczęszczanych szlakach. Pojawiają się także tajemnicze buteleczki, dwóch obieżyświatów, kobieta pragnąca wolności, a przetrzymywana trochę na siłę w hotelu. Trafią się również trupy i bestia, która może być niedźwiedziem, wilkiem, albo jeszcze czymś innym. Wygląda to tak, jakby twórcy chcieli upakować w komiksie zbyt wiele atrakcji – szczególnie że nie są to wszystkie wątki tej 250-stronicowej opowieści. Ale nie ma powodu do zniechęcenia. Odpowiadający za historię duet to gwarancja jakości. Zresztą ostatnią rzeczą, o jaką można by „Hotel na skraju lasu” oskarżyć, jest efekciarskość lub fabularna przesada. Mimo iż klimatycznym, rozmazanym ilustracjom nie da się nic zarzucić, to cała relacja stanowi bardzo skromne dzieło – zwłaszcza z dzisiejszej perspektywy.
„Hotel na skraju lasu” to przykład eko-horroru, któremu warto dać spory kredyt zaufania. Choć po ostatniej stronie niniejszego tomu mamy więcej pytań, niż odpowiedzi, czujemy, że autorzy kreują na naszych oczach coś niezwykłego. Wychodzą z założenia, że w horrorze nie chodzi tak bardzo o to, by straszyć czytelnika czymś w stosunku do niego zewnętrznym, lecz o to, by spojrzał na świat z punktu widzenia tego, co niematerialne. Bohaterowie najpierw widzą niedźwiedzia, później słyszą wilki. Z czasem obecność dzikich zwierząt potęguje się. Świadomość ich bliskości towarzyszy odbiorcy nieustannie. Głównie dzięki temu nie opuszcza go też poczucie grozy. Najlepsze są te momenty, gdy wszystko powstaje ́w momentach najmniej przewidywalnych. Jak na przykład wtedy, gdy trójka bohaterów podziwia krajobraz na wieży widokowej, albo po wspaniałym dniu wraca do hotelu i widzi w oddali toczące się walki.
Podoba mi się, jak autorzy w kolejnych grafikach ukazują kurczenie się przestrzeni. Przyjazd obcego i podziwianie przyrody na grzbiecie przerośniętych koni szybko przechodzi w mrok wnętrz, ciasne uliczki i miejsce na łodzi, które jest na tyle niewielkie, że wymusza spanie przy trupach. Labiryntowość otoczenia przypomina pułapkę doskonałą, z której nie da się wyjść. Uwięzienie widoczne jest na wszystkich poziomach akcji. Kto raz wejdzie w ten koszmar, nie może ot tak powiedzieć stop i wyjechać. Tajemnicze lasy, niebezpieczne wody, skrzypiące balkony to tylko niektóre z przykładów świetnego wykorzystania przestrzeni. Mrok ukryty jest także w powtarzających się frazach, niewyraźnym kadrowaniu (podpowiadającym, że całość akcji toczy się gdzieś między jawą a snem) oraz kolorystyce. Skromność rozwiązań przy jednoczesnym niepokojącym powielaniu zdań i barw kreuje nerwową atmosferę, w której może wydarzyć się dosłownie wszystko.
„Hotel na skraju lasu” wiele obiecuje. Jest jak pierwszy odcinek serialu, po którym chce się łykać następny i jeszcze kolejny. Autorzy świadomie tonują zwroty akcji, nie zalewają grafik krwią, nie pędzą na siłę za sensacją. Spokojnie przedstawiają nam bohaterów, ich charaktery, motywy, lęki. Jednym z kluczowych elementów narracji jest też pogoda. Wieje wiatr, zrywa się deszcz, robi się zimno. Czujemy, że nie jest to tylko tło, a pełnoprawny gracz na tej arenie i element, który znienacka może przeważyć szalę na jedną ze stron. Mimo, że jeszcze nie wiemy dokąd to wszystko prowadzi, mamy świadomość, że walka toczy się o dużo większą stawkę, niż te kilka trupów upchanym w chacie okolicznego lekarza. Co będzie dalej? Ja już się nie mogę doczekać.

Recenzja ukazała się pod adresem http://melancholiacodziennosci.blogspot.com/2023/06/recenzja-hotel-na-skraju-lasu-hincza.html

„Hotel na skraju lasu” to debiut Magdaleny i Michała Hińczów. Do rąk czytelników trafił jego pierwszy epizod – opowieść o miejscu oddalonym od cywilizacji i ludziach, którzy pod wpływem szalejącej bestii zaczynają się bać. Brzmi trochę, jak scenariusz typowego horroru o opuszczonym domu gd...

Rozwiń Zwiń