Po pożarze Moskwy mieszkańcy stolicy szukają kozła ofiarnego, którego mogliby obarczyć winą za swoje cierpienia. A kto nada się do tej roli lepiej niż dziwna, wielkooka czarownica, która zwiodła samego wielkiego księcia moskiewskiego? Nie tylko podjudzany przez ojca Konstantego tłum oskarża Wasię o wzniecenie pożaru – ona sama również się o to obwinia. Jak dziewczyna poradzi sobie bez pomocy demona zimy, który wraz z nadejściem wiosny stał się niewiele więcej niż cieniem, kiedy nad Moskwą wisi groźba tatarskiego najazdu, a domownik w teremie Olgi wieszczy śmierć?

„Zima czarownicy” podejmuje opowieść o losach Wasi bezpośrednio po wydarzeniach kończących „Dziewczynę z wieży”. Duża część Moskwy zamieniła się w zgliszcza, Morozko zniknął, a Ruś znów jest w niebezpieczeństwie. Pojawiają się nowi sprzymierzeńcy i powracają starzy wrogowie. Wraz z rozwojem akcji zbliża się moment kulminacyjny wielu konfliktów: tych politycznych (między Rusią a Tatarami), religijnych (między chrześcijaństwem a pogaństwem) i osobistych (między Morozką a Niedźwiedziem oraz między pragnieniami Wasi a potrzebami jej rodziny i narodu).

Wydaje mi się, że to najmroczniejsza część serii, pełna bólu i cierpienia, ale też najbardziej baśniowa: są tu tajemnice starej służącej, magiczna wędrówka przez Północ, woda śmierci i woda życia i oczywiście najróżniejsze czarty i demony rodem z ludowych wierzeń. Co więcej, „Zima czarownicy” odwołuje się do wydarzeń historycznych, które dały początek narodzinom narodu rosyjskiego. Katherine Arden nie zapomina też o szczypcie romantyzmu w trudnym związku między Wasią i Morozką. W rezultacie otrzymujemy wielopoziomową baśń dla dorosłych, w zupełnie nowy sposób reinterpretującą znane nam motywy.

Powieść Arden różni jednak od bajek jedna zasadnicza cecha: bohaterowie nie są tu jednoznacznie dobrzy ani jednoznacznie źli. Jak mówi Wasia: „Czyniłam dobro i czyniłam zło, nie jestem jednak ani zła, ani dobra. Jestem tylko sobą”. Przed tą młodą dziewczyną stoi wiele trudnych wyborów i zarówno ludzie, jak i czarty pokładają w niej swoje nadzieje. Czy sprosta ich oczekiwaniom? I jaką cenę przyjdzie jej za to zapłacić?

Katherine Arden po raz trzeci zabiera nas do średniowiecznej Rusi, między ludzi i czarty, między baśń i historię, między ogień i ciemność. To podróż, której nie sposób się oprzeć.

Agnieszka Kruk