Mogłoby się wydawać, że to hermetyczny temat – odzwierciedlenie w literaturze powojennych Niemiec piętna jakie odcisnęły na społeczeństwie bombardowania niemieckich miast – tymczasem pierwszy rozdział odczułam jako komentarz do Herodota (czytane po sobie), komentarz o działaniu pamięci i procesie zapominania, wymazywania historii – [w „Dziejach” cierpienia ludności cywilnej (nie-obywateli: niewolników, kobiet, dzieci) pojawiają się z rzadka w tle jako marginesowe wzmianki o przesiedleniach, helotach towarzyszących Spartiatom, raz przeczytamy o gwałtach; nawet spalenie Aten do gołej ziemi jest zagubionym w narracji pejzażem].

Sebald jest srogi (całkowite potępienie „literatury jako środka korygowania życiorysu” a przecież robił to nie tylko Andersch, którego dotyczy rozdział, ale choćby i Goethe, i Mickiewicz), zjadliwie złośliwy i muszę przyznać, że śmiałam się w głos na niektórych cytatach z pisarzy pozornie zmagających się z grozą wszechobecnej śmierci. Styl pisarstwa Sebalda, całkowicie pozbawiony zbędnych słów i myśli, nieodmiennie mnie zachwyca.

Uniwersalność wymazywania z historii cierpienia jest przerażająca. Chociaż Sebald twierdzi, że „właściwe zrozumienie stale inscenizowanych przez nas katastrof jest pierwszym warunkiem społecznej organizacji szczęścia”, nie pozostawia wiele nadziei.
Przekład Magdaleny Łukasiewicz kongenialny.

Mogłoby się wydawać, że to hermetyczny temat – odzwierciedlenie w literaturze powojennych Niemiec piętna jakie odcisnęły na społeczeństwie bombardowania niemieckich miast – tymczasem pierwszy rozdział odczułam jako komentarz do Herodota (czytane po sobie), komentarz o działaniu pamięci i procesie zapominania, wymazywania historii – [w „Dziejach” cierpienia ludności cywilnej...