Lucia Berlin mogła pochwalić się ciekawym życiorysem, w którym imponuje zwłaszcza bogactwo doświadczeń i mnogość miejsc. Jeśli wyobrażam sobie Berlin to właśnie jako niespokojnego ducha, wciąż poszukującego własnej drogi i własnego miejsca. Jednak nawet pobieżne prześledzenie jej biografii pokazuje, że wcale nie była to droga usłana różami, a jej wybory nie zawsze okazywały się trafionymi. Ale najważniejsze, że Lucia Berlin wcale nie zamierza się z tym kryć w swoich opowiadaniach.

„Wieczór w raju” to zbiór 22 opowiadań przede wszystkim o charakterze autobiograficznym. Te na pozór przypadkowe historie oraz bohaterki o coraz to nowszych imionach układają się w rzeczywistości w jedną spójną całość, co więcej wyznaczają kluczowe momenty dla życia samej autorki. Ułożone chronologiczne opowiadania obejmują swoim geograficznym zasięgiem lokalizacje takie jak Chile, południe Stanów Zjednoczonych, będące często zapadłymi terenami po obu stronach granicy. To tam bohaterki Lucii Berlin próbują odnaleźć się w różnych rolach — są córkami, przyjaciółkami, żonami i oddanymi matkami. Walczą z przeciwnościami losu i próbują uchronić najbliższych przed zgubnymi skutkami nałogów. Próbują wyjść na prostą i często zaczynają życie od nowa.

A jednak tytułowe opowiadanie z tego zbioru, czyli „Wieczór w raju” wyraźnie odbiega od tego schematu i nie dotyczy (przynajmniej) bezpośrednio autorki. Opisuje za to ekscesy ekipy filmu „Noc Iguany”, który kręcony był w latach 60. w Meksyku. Każdy, kto, liczy na odrobinę sensacji, pewnie nie zawiedzie się, ale tylko Berlin wie, czy podyktowała jej to wyobraźnia, czy rzeczywistość. Ja szukałam jednak czegoś innego; to opowiadania z końcowej części zbioru, mniej oczywiste i bardziej mroczne bardziej przypadły mi do gustu. Berlin pięknie potrafi oddać codzienność i ulotne doznania tak jak tu w opowiadaniu „Zagubiona w Luwrze”: „Uchwyciłam sen. Kiedy podkradał się niczym chłodne prześcieradło, by mnie okryć, delikatna pieszczota na powiekach. Czułam sen, kiedy mnie ogarniał”.

Mam wrażenie, że Lucia Berlin pisze o kobietach i przede wszystkim dla kobiet. Jednak jednoznaczna ocena jej prozy nie jest już tak oczywista. Jako całość „Wieczór w raju” wypada nieźle, ale wciąż blado w porównaniu z poprzednim zbiorem opowiadań tej samej autorki „Instrukcja dla pań sprzątających”. Niektóre więc z jej najnowszych noweli pozostawiać będą niedosyt, innym brakować będzie oryginalności i pomysłu. Są wreszcie te, które na pewno zapamiętam i które uważam za bardzo udane. Dlatego wszystkich zaintrygowanych postacią Lucii Berlin odsyłam w pierwszej kolejności do „Instrukcji dla pań sprzątających”, a dopiero później zachęcam do sięgnięcia po „Wieczór w raju”

Anna Aniszczenko