„Uczuciowo najbliżsi byli mi ludzie walczący z Rosją i ten kierunek polityki, który szukał kontaktu z Zachodem przeciwko Wschodowi. Tragiczne wypadki lat 1938-1944 wykazały, że te predyspozycje emocjonalne nie godzą się z nakazami rozumowymi. Rezultatem długich przemyśleń jest opowiedzenie się w polityce międzynarodowej za Dmowskim.” – tak pisał Stanisław Stomma w 1957 roku w artykule „Pozytywizm od strony moralnej”.

Biografia Stanisława Stommy jest pasjonująca, bo bohater łączy pokolenia II i III RP. On sam niewątpliwie był Polakiem-Katolikiem dużego formatu. Na większą scenę wchodzi w roku 1956 kiedy stał się politycznym mózgiem obozu Znaku, Klubów Inteligencji Katolickiej i „Tygodnika Powszechnego”, czyli w uproszczeniu „obozu realistycznego”. W jego otoczeniu ważną postacią był więc także Stefan Kisielewski, z którym utworzył linię zwaną "neopozytywizmem". Linia ta z jednej strony wzywała do „drugiego etapu” Października 1956, z drugiej do pewnego rodzaju od-monopolizowania życia (także kulturalnego, religijnego, naukowego itd.), a z trzeciej nie kwestionowała „sojuszu” z ZSRR. Później ok. roku 1968 rozważał nawet wybicie się na niepodległość od Prymasa Wyszyńskiego, z którego jednak zrezygnował. W 1976 roku podjął ostateczną i symboliczną decyzje rozstania się z sejmem PRL wstrzymując się od głosu w głosowaniu nad zmianami Konstytucji PRL. W sierpniu’80 podpisał tzw. Apel 64, nawołujący władze do rozmów ze strajkującymi, a w okresie „karnawału Solidarności” apelował zarówno do KPZR jak i Polaków i podkreślał, że zobowiązania sojusznicze traktować należy poważnie, odpowiedzialnie i z konsekwencją. Był przeciwnikiem frakcji solidarnościowych radykałów, a po stanie wojennym skłaniał się by nawet samą Solidarność skreślić i zamknąć w przeszłości. Jeśli jego historia nie jest dość bogata, to na koniec wziął udział w rozmowach Okrągłego Stołu oraz wyborach 4 czerwca 1989 do Senatu. W III RP należał do konserwatywnej frakcji Unii Demokratycznej.

Żeby była jasność, nie wiadomo, żeby rozmawiał bezpośrednio z Chruszczowem czy Breżniewem albo Gorbaczowem, nie miał takich możliwości, jego celem było samo „bycie na placu” by wykorzystać szansę gdy PRL będzie przechodził ewolucję i ten cel niewątpliwie zrealizował. W okresie PRL należał, obok Jerzego Turowicza, zarówno do „realistów” jak i „symboli Wolnej Polski”.

Polecam zapoznać się z tą arcyciekawą biografią.

„Uczuciowo najbliżsi byli mi ludzie walczący z Rosją i ten kierunek polityki, który szukał kontaktu z Zachodem przeciwko Wschodowi. Tragiczne wypadki lat 1938-1944 wykazały, że te predyspozycje emocjonalne nie godzą się z nakazami rozumowymi. Rezultatem długich przemyśleń jest opowiedzenie się w polityce międzynarodowej za Dmowskim.” – tak pisał Stanisław Stomma w 1957 roku...