Ravenna zachodnią stolicą Imperium Romanum była krótko, ale za to w bardzo ciekawym okresie, czyli schyłkowym. Dokładnie rzecz biorąc, była siedzibą cesarza od 402 roku do obalenia ostatniego z cesarskich władców Zachodu. Następnie rządził w niej Odoaker, później Goci ze szczególnie długim panowaniem wielkiego Teodoryka, następnie siedzibę mieli w niej egzarchowie reprezentujący cesarzy Wschodu, później była podporządkowana papiestwu, Longobardom, Frankom i… na tym bardzo ciekawa książka Judith Herrin się kończy 😊 Ravenna zapadła w długi, głęboki sen, który – z całym szacunkiem – trwa do dziś. Ale przez kilkaset lat, od 402 r. do IX wieku, kiedy jako miasto nad Adriatykiem prześcignęła ją Wenecja, działo się, oj działo! I zostawiło ślady w postaci budowli sakralnych z cudownymi mozaikami, które parę tygodni temu miałam okazję podziwiać. Autorka poświęca im bardzo dużo miejsca. Nie tyle jako dziełom sztuki, ile właśnie jako świadectwu czasu i władców, którzy je ufundowali. Zwraca uwagę na ariańskie fundacje Teodoryka, króla jak na owe czasy niezwykle tolerancyjnego i światłego, choć to barbarzyńca. Tylko skazanie na śmierć Boecjusza zgrzyta w tym wizerunku niemal oświeconego władcy.
Judith Herrin pisze rzecz jasna o samej Ravennie, ale książka nie jest po prostu historią miasta we wczesnym średniowieczu. Miasto i w jego port Classis to ówczesny świat w miniaturze: widzimy powolną agonię starego, pogańskiego, rzymskiego świata, ale nie całkowitą, bo sporo jednak przetrwało w nowym – już chrześcijańskim, już prawie nierzymskim, a germańskim, ale wciąż trochę jeszcze greckim. Fascynujące. Autorka pokazuje, że dzisiejszy wschodni skrawek regionu Emilia-Romania był mocno kulturowo powiązany ze wschodnim cesarstwem rzymskim – w Ravennie znajdujemy papirusy (!) z podpisami w języku greckim, a i sami egzarchowie byli na ogół wschodniego, greckiego czy ormiańskiego pochodzenia.
Bardzo dużo miejsca, może nawet zbyt dużo, Herrin poświęca ówczesnym sporom teologicznym. O ile w przypadku Ravenny kwestia arianizmu i ortodoksji musi wybrzmieć bardzo wyraźnie, o tyle chyba zbyt szczegółowo wchodzi ona w inne ówczesne spory (np. o monoteletyzm), które nie są aż tak widoczne w dziejach Ravenny.
Bardzo ciekawa książka dla tych, którzy chcą zwiedzić Ravennę (ja dlatego po nią sięgnęłam) i dla wszystkich zainteresowanym historią starożytną i średniowieczną.

Ravenna zachodnią stolicą Imperium Romanum była krótko, ale za to w bardzo ciekawym okresie, czyli schyłkowym. Dokładnie rzecz biorąc, była siedzibą cesarza od 402 roku do obalenia ostatniego z cesarskich władców Zachodu. Następnie rządził w niej Odoaker, później Goci ze szczególnie długim panowaniem wielkiego Teodoryka, następnie siedzibę mieli w niej egzarchowie...