Szukając pociechy dla ducha wcale nie musiał Samuel Taylor Coleridge uciekać się do wypraw poza niewidzialny świat, który subtelnie zaznaczając swoje istnienie jednocześnie prowadził angielskiego pisarza przez rafy jego życia. Ten niefizyczny byt, zbyt delikatny na to, żeby bezpośrednio okazywać siłę, był dla niego natchnieniem i poruszycielem sennych wizji. Nic dziwnego, że również jego poezja poślubiona została wzniosłym ideałom duszy i przesiąkła romantycznym pierwiastkiem fantastyczności. A kiedy minęło ponad dwieście lat i przyszło tej liryce przebić się przez gęstwinę pośledniej literatury, to jej siła okazała się tak niewielka, że zaledwie wybrańcy mogli skosztować tych niebieskich smaków. Bo poezja Coleridge'a jest jak tysiące rozchodzących się po wzburzonej wodzie kręgów. Jeśli się do niej wrzuci kamień, to koncentrycznie rozchodzące się fale będą z czasem zanikać, aż ich ledwo dostrzegalny wpływ będzie zrozumiały jedynie dla wtajemniczonych.

Słowa tej poezji nie mieszczą się w głębokiej myśli Coleridge'a, bezmiernej dla naszych ludzkich umiejętności przelania na papier swych wewnętrznych przeżyć. Niesione prądami epoki wpisują się w nurt przepotężnych wizji z których siły można się pokrzepić. W nich odpoczynek i gaszenie pragnienia. Zaklęte w strunach eolskiej harfy melodie rywalizują ze słowiczymi pasażami. Człowieczą myślą tego wszystkiego nie zmierzy, jedynie dla serca znajdziemy tu pokarm składający się z najczulszych nut. W tym śnieniu o lepszych światach jest też coś zwyczajnego. Woń słodkich mocy miesza się z zapachem wrzosowisk angielskich wzgórz. Otwarte przestrzenie kuszą zagubieniem i wcale nie wykazują cech nadprzyrodzonych. Wiele tu poruszeń życia, skłonności do medytacji i sprzyjającym samotności rozmyślaniom.

To coś więcej niż materia. To głos w sprawie przykrywającego przykre sceny życia piękna. Zdolności zmysłów do obcowania z nim są ograniczone naszymi ziemskimi skłonnościami, jednak poezja Coleridge'a czerpie siły z tak wielkiej głębi, że można by ją podejrzewać o szalbierstwo. Bo rzeczywiście o tych wierszach trzeba wypowiadać się w kategorii zdarzeń nadnaturalnych, jako o fantastyce dotykalnej od czasu do czasu naszymi zmysłami. Poezja angielskiego romantyka staje się dzięki temu wysokiej próby ulotnymi obrazami spod półprzymkniętych powiek. Przeróżnie ukształtowane, stanowiące wynik jednego wielkiego tchnienia twórczej weny, są jak baśniowa otchłań. Jakby były ułożone we śnie a następnie poświęcone rozmyślaniom o spokoju.

Bardzo cenię twórczość mglistych porównań, w której niespokojne Ja poszukuje głębszych tonów w medytacji o Niepojętym. Występująca u Coleridge'a Dolina Odosobnienia stanowi azyl dla tego typu dojrzałego rozmyślania o egzystencji. Nierzadko temu towarzyszące wrażenie bycia obcym w świecie pełnym ludzi naznacza tę poezję częstym motywem odkupienia klątwy. Toczy się wtedy jakaś wielka walka, spełnia marzenie o tajemniczej pracy odpuszczenia win. Obcowanie z literackimi kształtami romantyzmu nie musi być nudne. Wystarczy poddać się napływającym falom uniesienia i potraktować wiersz jak rozmowę ze sobą samym. Można też odebrać te starania jako miłe szaleństwo. Igrające z czasem i pławiące się w rojeniach o lepszym życiu. Tak właśnie wyobrażam sobie ulotną i zagubioną w wewnętrznej medytacji poezję Coleridge'a.

Szukając pociechy dla ducha wcale nie musiał Samuel Taylor Coleridge uciekać się do wypraw poza niewidzialny świat, który subtelnie zaznaczając swoje istnienie jednocześnie prowadził angielskiego pisarza przez rafy jego życia. Ten niefizyczny byt, zbyt delikatny na to, żeby bezpośrednio okazywać siłę, był dla niego natchnieniem i poruszycielem sennych wizji. Nic dziwnego,...