Dość leciwa, ale chyba nadal podstawowa monografia dotycząca hiszpańskiego imperium kolonialnego w Ameryce. Rok publikacji oryginału – 1966. Ta data od razu wskazuje, jaki szmat czasu upłynął od pierwszego wydania tej książki. Siłą rzeczy zatem nie uwzględnia ona najnowszych opracowań oraz wyników badań. I generalnie trzeba o tym pamiętać podczas lektury, bo to właściwie jedyna „wada” tego opracowania. W pozostałych aspektach mamy do czynienia z wręcz wzorcowym przykładem specjalistycznej monografii historycznej – przystępnej w formie, doskonale napisanej, odpowiednio wyważonej pod względem faktów i jednocześnie naświetlającej główne trendy w procesie historycznego rozwoju kontynentu amerykańskiego pod dominacją hiszpańską.

Choć tytuł wskazuje na nieco szerszą zawartość merytoryczną, w książce przede wszystkim przedstawiona jest historia rozwoju hiszpańskiego imperium kolonialnego w Nowym Świecie - od momentu jego odkrycia przez Krzysztofa Kolumba aż do klęski Hiszpanii w wojnach wyzwoleńczych państw Ameryki Łacińskiej na początku XIX wieku. Nie poczytamy zatem tutaj o koloniach hiszpańskich w Afryce czy też na Dalekim Wschodzie. Natomiast samo omówienie kolonii w Ameryce jest wyczerpujące i naświetlające wiele interesujących faktów oraz procesów, które wpłynęły na współczesne oblicze tego regionu świata.

Autor John Horace Parry, brytyjski historyk i specjalista w tematyce historii morskiej, podchodzi do zagadnienia niezwykle szeroko, choć z utrzymaniem przejrzystości wykładu. Punktem wyjścia jest oczywiście rekapitulacja sytuacji Hiszpanii na progu nowej epoki historycznej oraz omówienie ludów zamieszkujących Nowy Świat w momencie przybycia do niego Europejczyków. Praca ma bardzo jasną i przejrzystą budowę – wprowadzający prolog, następnie pięć właściwych części oraz wnioski końcowe. Do każdej części przypisane są rozdziały tematyczne, których w sumie jest osiemnaście. Przejrzyste nazewnictwo pozwala szybko zlokalizować rozdział o interesującym nas aspekcie głównego zagadnienia.

W swojej książce autor analizuje kolejne fakty związane z umocnieniem kontroli Hiszpanii nad nowo odkrytymi ziemiami z uwzględnieniem różnych punktów widzenia, zachowując przy tym wyraźnie neutralnych stosunek. Parry omawia zagadnienia związane z kwestiami gospodarki, prawa, szerzenia religii, organizacji społeczności indiańskich, ale także dzieje zmagań Hiszpanii z innymi potęgami europejskimi o zachowanie pełnej kontroli nad Indiami Zachodnimi. A zatem znajdziemy tutaj wszystkie kluczowe kwestie niezbędne do poznania dziejów Ameryki Łacińskiej. Ukazywane przez autora fakty pozwalają o wiele lepiej zrozumieć specyfikę tego kontynentu oraz tamtejszych państw i społeczeństw.

Współcześnie można bez trudu zaobserwować procesy, które stanowią pokłosie hiszpańskiej dominacji na kontynencie. Kwestia długotrwałej niestabilności państw powstałych po rozpadzie hiszpańskiego imperium, dominacja dużych ośrodków miejskich nad życiem całego kraju, caudillizm jako forma sprawowania władzy, ruchy społeczne i polityczne w kierunku wyrównania praw rdzennej ludności – to tylko niektóre z zagadnień, dla których zrozumienia lektura monografii brytyjskiego historyka będzie niezwykle pomocna.

Uzupełnieniem pracy są oczywiście indeksy, bibliografia, mapy oraz bardzo przydatny słowniczek terminów pochodzenia hiszpańskiego, których przecież pełno w omawianej pracy. W książce mamy też wstawkę graficzną, choć współcześnie nie robi ona już raczej większego wrażenia.

Uważam, że „Morskie imperium Hiszpanii” to jedna z najlepszych monografii historycznych poświęconych dziejom kolonii hiszpańskich w Ameryce. To pozycja obowiązkowa dla osób, które chciałby dowiedzieć się czegoś więcej o przeszłości tego kontynentu w bardzo przystępnej formie klasycznego wykładu historyka, który doskonale „czuje” zagadnienie. To także absolutne minimum historycznej wiedzy, jeśli chcemy zacząć czytać na poważnie inne pozycje poświęcone Ameryce Łacińskiej. Gorąco polecam.

Dość leciwa, ale chyba nadal podstawowa monografia dotycząca hiszpańskiego imperium kolonialnego w Ameryce. Rok publikacji oryginału – 1966. Ta data od razu wskazuje, jaki szmat czasu upłynął od pierwszego wydania tej książki. Siłą rzeczy zatem nie uwzględnia ona najnowszych opracowań oraz wyników badań. I generalnie trzeba o tym pamiętać podczas lektury, bo to właściwie...