Wielka Brytania to jedyny kraj w Europie, w którym szkoły z internatem cieszą się tak dużą popularnością. Dzieci są wysyłane do takich szkół już od najmłodszych lat dziecięcych, rodzice płacą za to gigantyczne czesne. Te placówki uważane są za kuźnie elit, gwarancję kariery. Alex Renton w swojej książce „Jak wytresować lorda. O elitarnych szkołach z internatem” rzuca cień na ich dobre imię i odsłania ich prawdziwe oblicze.

Na tę książkę składa się historia samego autora i jego doświadczeń wyniesionych ze szkół z internatem, ale także mnóstwo historii przysyłanych mu przez innych absolwentów oraz opowieści znanych osób, które takie szkoły skończyły i mówiły o tym publicznie: pisarzy czy polityków. Wszystkie wyznania tworzą razem obraz brytyjskiej szkoły z internatem w XIX i XX wieku. Obraz miejsca, w którym przemoc, wykorzystywanie seksualne i psychiczne znęcanie się były na porządku dziennym.

To mocna i odważna książka. Autor nie upiększa, ale też nie demonizuje wizji elitarnych szkół. Podaje czytelnikom fakty i historie takie, jakimi są. Kilkukrotnie podkreśla, że wśród przysyłanych mu wiadomości były też całkowicie pozytywne wspomnienia z czasów edukacji w placówce z internatem. Nie boi się jednak mówić wprost o sprawach, o których mówić należy, np. o tuszowaniu spraw pedofilii. Nauczyciele oskarżeni o kontakt z uczniem byli wyrzucani ze szkoły z pozytywnymi referencjami i po chwili dostawali pracę w innej szkole. Nie boi się mówić o tym, jak rodzice przychodzący na skargę do dyrektora byli zbywani, a listy od dzieci cenzurowane. Ale też o tym, jak sami rodzice ignorowali skargi swoich dzieci.

To jedno z najważniejszych pytań, jakie zadaje sobie i czytelnikowi Renton: dlaczego rodzice, którzy sami przeżyli koszmar szkoły z internatem, wysyłali do niej potem swoje dzieci? Czytając kolejne brutalne historie o tym, jak wyglądało życie codzienne w internacie, trudno jest sobie wyobrazić, że rodzic mógł chcieć zgotować własnemu dziecku taki los. Renton podaje jednak więcej niż jeden powód, dlaczego rodzice podejmują taką decyzję, i czytelnik, chociaż każdemu zapewne trudno będzie to zrozumieć, może przynajmniej spróbować.

Jednym z najmocniejszych fragmentów książki jest relacja z wywiadu, który autor przeprowadził z byłym nauczycielem skazanym za pedofilię. Renton z niezwykłą wnikliwością stara się zrozumieć, co siedzi w głowie osoby, która dopuszcza się takiego czynu. Bez usprawiedliwiania czy gwałtownych oskarżeń. Potrzeba wrażliwości i mądrości, żeby zajmować się tak delikatnym tematem i widać, że Rentonowi tych dwóch cech nie brakuje.

Chociaż tematyka książki do lekkich i przyjemnych nie należy, czyta się ją bardzo szybko. Jest naprawdę wciągająca. Czytelnicy, którzy lubią mocną literaturę faktu, nie będą zawiedzeni. I, co najważniejsze, warto wyciągnąć z tej książki prosty, ale może wciąż nie zawsze oczywisty wniosek: dzieci potrzebują przede wszystkim naszej miłości i uwagi.

Agnieszka Budna