"Amerykański historyk Richard Hellie zaproponował przydatną linię podziału między tymi naukowcami, którzy próbują dokonać "racjonalnego" wytłumaczenia przedsięwzięć politycznych i działań Iwana, a tymi, którzy proponują uznać zachowanie cara za irracjonalne i patologiczne. Interpretacja, którą prezentujemy w tej pracy, mieści się w kategorii "racjonalnych", ale być może warto, dla lepszego zrozumienia, poświęcić nieco czasu na zbadanie założenia "nieracjonalności".

Właśnie próba "racjonalnego" podejścia do tematu Iwana Groźnego jest dużą zaletą tego opracowania. Bez zbytniego dramatyzowania autorzy podeszli do budzącego nawet do tej pory kontrowersje panowania pierwszego cara, które do najbardziej spokojnych nie należało. Poza tym dużym plusem tej książki jest rozdział pt. "Dziedzictwo Iwana", który przybliża historię Rusi przed panowaniem Groźnego, co na pewno ułatwi zrozumienie tym, którzy za to opracowanie zabrali się z marszu, bez jej przypomnienia, oraz podsumowanie i końcowe wnioski. Ryciny i drzewa genealogiczne umieszczone w odpowiednich miejscach również pomagają.

"Psychologia i psychoanaliza nie są naukami ścisłymi i retrospektywne stosowanie dziewiętnastowiecznych teorii do postaci z szesnastego wieku w oparciu o nieco problematyczne materiały źródłowe niesie ze sobą liczne niebezpieczeństwa. Niektóre z psychiatrycznych interpretacji są nader osobliwe: P.I. Kowalewski przypisuje niestabilność psychologiczną Iwana różnicy wieku pomiędzy rodzicami, natomiast D.M. Głagolew diagnozuje chorobę psychiczną na podstawie wyobrażenia cara na ikonie".

Pewne wnioski podawane w innych opracowaniach i dla mnie wydają się dość naciągane, bo moim zdaniem nie da się przenieść współczesnych norm jak szablonu na szesnastowieczne realia panowania Groźnego. To, co nam wydaje się być obecnie szaleństwem ,wtedy wcale nie musiało nim być. Uważam, że nie należy ufać bezkrytycznie wszystkim informacjom, jakie historycy próbują nam przekazać - często przecież kłócą się oni między sobą i mają zupełnie odmienne zdanie na dany temat. Ja wychodzę z podobnego założenia jak autorzy - dla lepszego zrozumienia trzeba poznać kilka wersji. Tę biografię Iwana Groźnego polecam.

"Amerykański historyk Richard Hellie zaproponował przydatną linię podziału między tymi naukowcami, którzy próbują dokonać "racjonalnego" wytłumaczenia przedsięwzięć politycznych i działań Iwana, a tymi, którzy proponują uznać zachowanie cara za irracjonalne i patologiczne. Interpretacja, którą prezentujemy w tej pracy, mieści się w kategorii "racjonalnych", ale być...