„Niniejsza książka skupia się na Fall Rot oraz działaniach powietrznych, lądowych i morskich w czerwcu 1940 roku. Będzie to pierwsza anglojęzyczna próba dokładniejszego opisania ostatnich trzech tygodni kampanii francuskiej”.

Wydawać by się mogło, że historia drugiej wojny światowej jest wystarczająco opisana. Powstały niezliczone opracowania, dotyczące niemal jej każdego aspektu. Okazuje się jednak, że w powszechnej świadomości wciąż istnieją pewne skróty myślowe i utarte opinie na temat niektórych wydarzeń. Czy jednak wszystkie one odpowiadają rzeczywistości? Innymi słowy, czy naprawdę było tak, jak się nam wydaje, że było?

Właśnie takie pytania stawia Robert Forczyk w swojej najnowszej publikacji pod tytułem „Fall Rot. Upadek Francji 1940”. Ukazała się ona nakładem wydawnictwa Rebis. Autor jest uznanym specjalistą z zakresu drugiej wojny światowej. Polski czytelnik miał go okazję poznać ze świetnej książki „Fall Weiss. Najazd na Polskę 1939”. Nazwisko autora jest zatem gwarancją wysokiej jakości recenzowanego tytułu – i tak jest istotnie.

„Fall Rot” to znakomita książka, która na nowo odkrywa przebieg drugiego etapu niemieckiego najazdu na Francję. Czasami jednak autor zdaje się przeczyć sam sobie, ale o tym za chwilę. Zwracam jeszcze uwagę na bardzo mocny i jednoznaczny podtytuł – upadek Francji brzmi złowrogo i przygnębiająco. Forczyk nie zostawił tutaj żadnego miejsca na niedomówienia.

We wprowadzeniu przedstawia liczne argumenty uzasadniające powstanie niniejszej publikacji. Zauważa, że dotychczas najwięcej miejsca i uwagi zajmował Fall Gelb, czyli pierwszy etap niemieckiej ofensywy. Tymczasem – jak zauważa autor – ewakuacja z Dunkierki nie oznaczała bynajmniej końca wojny. Francja nadal stawiała opór, a Niemcy nadal prowadziły ofensywę. To właśnie w jej następstwie zdobyty został Paryż, utworzono marionetkowy francuski rząd i okupowano Francję przez cztery lata. Autor bardzo mocno podkreśla, że dotychczasowe próby wyjaśnienia francuskiej porażki są zbyt ogólne i formułowane post factum. Jednak moim zdaniem idzie w tym rozumowaniu trochę za daleko. Następuje przechylenie wahadła w drugą stronę. Forczyk dowodzi, że armia francuska nie była nastawiona tylko na porażkę, że żołnierze wykazywali się odwagą i nieustępliwością, a dowódcy niejednokrotnie podejmowali słuszne decyzje – zgodne z ówczesną sztuką wojenną. Co więcej, francuski sprzęt był niejednokrotnie lepszy niż niemiecki. Forczyk dość jednoznacznie bierze w obronę także sławną – a raczej niesławną – linię Maginota. Jednym słowem dowodzi, że armia francuska nie była na straconej pozycji. Wypada zatem zapytać – skoro było tak dobrze, to dlaczego było tak źle? Jakie czynniki spowodowały, że Francja broniła się ledwie kilka tygodni – niemal tyle samo co Polska?

W toku narracji Robert Forczyk przyznaje jednak, że z francuską armią nie było wcale tak dobrze. Owszem, być może porażka nie była przesądzona, lecz do zwycięstwa także było bardzo daleko. Czasem podczas lektury miałem wrażenie, że autor próbuje główną winę za francuską klęskę zrzucić na Brytyjczyków. Tymczasem fakty są jasne: w 1940 roku zawiedli zarówno francuscy politycy, jak i wojskowi. Była to prosta konsekwencja zaniedbań z lat 30., co przyznaje sam autor.

Robert Forczyk szczegółowo analizuje przebieg Fall Rot. Były to kluczowe tygodnie walk, albowiem w ich efekcie został zdobyty Paryż. Upadek Francji był brzemienny w skutki. Przede wszystkim spowodował gwałtowny wzrost poparcia dla Hitlera w Niemczech. Sam Hitler uwierzył, że jest nieomylnym geniuszem, a generalicja musiała uznać jego instynkt. Niemieccy dowódcy obawiali się bowiem ataku na Francję. Zresztą lektura recenzowanej książki udowadnia, że niejednokrotnie były to obawy słuszne. Wehrmacht napotykał wiele problemów natury logistycznej i technicznej. Podczas walk na niektórych odcinkach frontu ponosił także dość duże straty osobowe. Jednak w 1940 roku to Niemcy mieli wiarę w zwycięstwo i przekonanie o swojej sile. Hitler po raz kolejny postawił wszystko na jedną kartę i po raz kolejny odniósł spektakularne zwycięstwo.

„Fall Rot. Upadek Francji 1940” to znakomicie napisana książka, w której Robert Forczyk krok po kroku analizuje, jak doszło do francuskiej klęski. Zastanawia się także, czy była ona nieunikniona. Lektura obowiązkowa dla wszystkich pasjonatów historii, zwłaszcza okresu drugiej wojny światowej.

Wojciech Sobański