„Dziecko Holokaustu” to niezwykle smutna, wzruszająca i chwytająca za serce opowieść, która wydarzyła się naprawdę. Autorka spisała ją na kartach książki na podstawie relacji świadków, dokumentów oraz dziennika zapisanego ręką pewnej młodej Żydówki. Tytułową bohaterką jest mała dziewczynka, której wojna odebrała bardzo wiele – i za wiele.

Rachela od urodzenia była przepiękną, uroczą dziewczynką. Los od niemowlaka obdarzył ją wyjątkową urodą, dlatego bliscy nazywali ją Laleczką. Córka Cypy i Jakuba przyszła na świat w 1941 roku w bardzo tragicznych czasach, podczas wojny, której jednym z celów było wymordowanie narodu, do którego należała. Laleczka urodziła się jako pierworodna córka młodego małżeństwa w siedleckim getcie. Jej rodzice i rodzina kochali ją nad życie, a jej pojawienie się na świecie było dla nich jak promień słońca w ciemnościach. Niestety gdy mała miała niespełna rok, rozpoczęła się likwidacja getta – jego mieszkańcy byli albo zabijani, albo wywożeni do obozu zagłady w Treblince. By uratować małą, niewinną istotkę, matka Racheli wyprowadziła ją z getta i zaniosła do domu szkolnej przyjaciółki, prosząc o ratunek dla córki. Zrozpaczona kobieta, by ocalić dziecko, porwała się na bohaterski czyn – sama po pewnym czasie wróciła do miejsca kaźni Żydów, by odszukać męża i dowiedzieć się, co stało się z jej rodzicami. W tym momencie losy dziewczynki i jej bliskich rozeszły się na zawsze. Rachela, zależna od obcych ludzi, musiała zapomnieć o szczęśliwym dzieciństwie. Jej życie stało się już na zawsze pasmem niekończącej się tułaczki.

Od lat systematycznie sięgam po literaturę wojenną i obozową. Te książki, często w części lub całości oparte na faktach, są dla mnie cennymi lekcjami historii i wymownymi świadkami wydarzeń, o których ludzkość nigdy nie powinna zapomnieć. Zagłębiając się w losy córki Cypy Zonszajn, nie miałam jednak pojęcia, jak bardzo pochłonie mnie ta historia, jak ogromnie ją przeżyję i ile łez wyleję nad losem nie tylko Racheli, ale i całego narodu, do którego należała.

Prolog to scena, w której do domu Polaków przyniesione zostaje żydowskie dziecko z prośbą o ocalenie. Pierwsze rozdziały to opis czasów przedwojennych, burzliwych, ale jakże innych od tych wojennych, w których w szkolnej ławie nawiązała się przyjaźń pomiędzy kilkoma dziewczynkami. Żadna z nich pewnie nie miała pojęcia, jak mocne okażą się te więzy i jak bardzo wpłyną na ich całe życie. Polki i Żydówki nie patrzyły na różnice kulturowe, na trendy, jakie panowały. Razem spędzały czas w szkole i poza nią. Ich drogi w późniejszych latach to się zbiegały, to rozbiegały. Wojna stanowiła sprawdzian ich relacji i wszystkie zdały go celująco.

„Dziecko Holokaustu” to nie tylko książka o cudownym ocaleniu żydowskiego dziecka, które dzięki odwadze i bohaterstwu zwykłych ludzi przetrwało wojenny pogrom, ale też powieść o prawdziwej przyjaźni. To nie jest łatwa lektura, niektóre jej sceny są obrazami z piekła rodem. Nie czyta się jej przyjemnie, a przewijające się kadry rysowane przez wyobraźnię szokują i przerażają. To literacki dokument o zbrodniach wojennych, to tytuł o sile człowieczeństwa i jego całkowitej utracie. To publikacja o przeciwnościach, które w wojennych czasach funkcjonowały obok siebie w naturalny sposób. To opowieść przepełniona bólem, tęsknotą, brakiem nadziei i bohaterstwem, nielicznymi łzami radości i oceanem łez żalu. To portret okrucieństwa nazizmu i obraz poświęcenia oraz lojalności.

Wiele stron przeczytałam, patrząc na litery przez łzy. Nie mogłam powstrzymać emocji, a w duszy rodził się bunt przeciwko niesprawiedliwości. Jednego jestem pewna – ta historia odcisnęła trwały ślad w mojej duszy. To literacki dokument, który pomaga zachować pamięć o tysiącach pomordowanych i bohaterach, dzięki którym przetrwali ocaleni. To lektura prawdziwa do bólu, brutalna, warta poznania. Zachęcam gorąco, byście po nią sięgnęli.

Bernardeta Łagodzic-Mielnik