Mamy niesamowitą umiejętność postrzegania swego życia w kategoriach filmowych. Może wynika to z braku empatii i kłopotów z szacowaniem ryzyka, ale przeważnie zakładamy najbardziej optymistyczną wersję wydarzeń. Przecież jesteśmy głównymi bohaterami swojego życia, a głównym bohaterom nigdy nic złego się nie dzieje. A jak już coś się wydarzy, to pewnie jest to chwilowe i zaraz znowu wszystko będzie dobrze. Tak jak dawniej.

No fajnie, tylko że nie. Można oczywiście podjąć dyskusję, czy na pewno jesteśmy kowalami własnego losu, tylko jak to zwykle bywa – część się zgodzi, a część nie. Wystarczy zapytać, czy ktoś urodzony w rodzinie milionerów ma takie same szanse w życiu, jak dziecko wychowywane przez bezrobotnych. Zastanówcie się dobrze, bo wasza odpowiedź uwarunkuje postrzeganie debiutu Jakoba Guanzona – „Dostatek”.

Henry mieszka z synem Juniorem w pikapie. Regularnie łapie dorywcze zajęcia, aby uzbierać pieniądze na jedzenie i benzynę, podczas gdy młody spędza dzień w szkole. Pewnego dnia pojawia się promyczek nadziei. Henry dostaje zaproszenie na rozmowę kwalifikacyjną i liczy na odwrócenie pechowej karty. Od czasu wyjścia z więzienia i eksmisji nie potrafi wrócić na właściwy tor. Kiedyś miał prostą pracę, wspólne życie z Michelle oraz alkoholowo-narkotykowe wypady z kumplem Alem. Teraz każdego dnia walczy o przetrwanie.

Guanzon w „Dostatku” przeplata teraźniejszość z przeszłością, dzięki czemu dowiadujemy się, jak Henry z synem skończyli, mieszkając w pikapie. Obserwujemy więc młodego chłopaka wychowywanego przez surowego ojca, bez matki. Henry jest wybuchowy, lubi dobrze się zabawić i nie zna wartości pieniądza. Uważa, że świat wszystko mu da, gdyż kiedyś zdobędzie fach i będzie ceniony za swoją pracę. Jednak zanim do tego dojdzie, to kolejny raz pójdzie na piwo i tabletkę, która pomoże mu się rozluźnić. Życie jednak boleśnie zweryfikowało jego marzenia.

Jednocześnie Guanzon przybliża nam postać Henry’ego po odsiadce, samotnie wychowującego syna. Złego na cały świat, liczącego każdy gorsz, myślącego tylko o sobie i udającego, że liczy się cokolwiek innego niż on sam. Henry nie dostrzega swych błędów i niecierpliwie czeka na moment chwały, powrotu do świata majętnych. Jednak i tym razem tajemniczy gen autodestrukcji nie pozwala głównemu bohaterowi osiągnąć chociażby namiastki szczęścia.

Autor „Dostatku” między wierszami zwraca uwagę na poważny problem. Otóż amerykański sen przysłania widok na rzeczywistość, przez co ludzie często podejmują autodestrukcyjne wybory. Henry po żadnej swej decyzji nie jest nawet w stanie przeprowadzić rachunku sumienia. Natychmiast zapomina o tym, co złe, wychodząc z założenia, że wszystko mu się należy i jakoś to będzie. Henry nie ma nierealnych marzeń (dom, praca, żona itp.), jednak nie potrafi się powstrzymać przed sabotowaniem samego siebie. Nieumiejętność oszacowania skutków własnych wyborów to zdecydowanie jego najpoważniejszy problem.

Jednocześnie Guanzon pokazuje, jak ludzie pozostawieni są sami sobie. Zarówno ojciec Henry’ego, jak i on sam nie mogą liczyć na jakiekolwiek wsparcie ze strony państwa. Wyrzucenie na margines społeczny oznacza stąpanie po ruchomych piaskach. Henry po wyroku praktycznie nie ma szans na znalezienie pracy. W efekcie musi opuścić dom i zamieszkać w samochodzie. To prowadzi do szukania dorywczych zajęć i życia dzień za dniem. Bez możliwości planowania czy zaznania podstawowej stabilizacji. Spokój u Henry’ego zaczyna się dopiero, jak ma dziesięć dolarów w kieszeni. Bo wie, że wtedy na pewno przetrwa kolejny dzień.

Guanzon stworzył antypatycznego bohatera, któremu raczej nie kibicujemy. Jednak Henry nie zasługuje na taki los. Może wyjdzie ze mnie socjalista, ale państwo powinno zagospodarować tych, którzy mogą pracować. W innym razie po prostu godzą się na generowanie potencjalnych przestępców, tym samym uniemożliwiając części społeczeństwa normalne funkcjonowanie. Chyba że się mylę. Najlepiej więc przeczytać „Dostatek” i wyrobić sobie własne zdanie.

Michał Wnuk