Ilia Erenburg, pupilek Stalina, zaczynał jako komunista i bolszewik jeszcze przed rewolucją. W tamtych czasach wiara komunistów była żywa i jędrna. „Julio Jurenito”, powierzchownie powieść satyryczna, ma według mnie znacznie głębszy przekaz. W dużym stopniu jest ona anty-ewangelią, albo lepiej, ewangelią komunistyczno-nihilistyczną.

Dlaczego ewangelią? No, przecież mamy tutaj Mistrza, który zbiera swoich licznych (nieprzypadkowo siedmiu) uczniów po zakątkach ziemi. Erenburg wyraźnie sugeruje na samym początku, że Julio to szatan. Dalej, mamy wędrówki Mistrza z uczniami przeplatane jego przypowieściami, naukami i też specyficznymi cudami. Mistrz rozsyła również swoich uczniów, żeby spróbowali swoich sił, potem znowu ich gromadzi. Mamy scenę ostatniej wieczerzy, kiedy Julio dzieli między uczniów chleb (bułkę, w tym przypadku) i daje im ostatnie posłanie. W końcu mamy dobrowolne wydanie się Mistrza na śmierć oraz uroczyste złożenie jego ciała do grobu przez najwierniejszych uczniów. Erenburg jasno wzoruje siebie samego (narratora) na św. Jana, najwierniejszego, najskromniejszego ucznia, który na koniec napisze ewangelię. Wszystko to oczywiście w wersji wynaturzonej, przekręconej i prześmiewczej.

Jakie mniej więcej nauki daje Mistrz? Oto próbka: „doszedł do wniosku, że kultura jest złem i że należy walczyć z nią wszelkimi środkami, ale nie nędznymi nożami pastuchów Zapaty, lecz narzędziami przez nią samą wytworzonymi. Nie atakować, lecz pielęgnować należy ogniska tej zarazy, rozpełzające się i gotowe pożreć na pół zgniłe ciało”. Albo: „Mistrz nienawidził instytucji naszego małżeństwa, stawiając od niej wyżej nawet współczesną prostytucję”.

Julio skupia się na krytyce religii, głównie katolickiej, stosując nudne jak flaki z olejem zarzuty o materializm i hipokryzję. „Rozprawia” się również z tradycyjną rodziną, zasadami kultury, antysemityzmem itp. Zadziwiające jest to, że argumenty te można by żywcem przenieść do dzisiejszego „dyskursu” liberałów.

Julio Jurenito, „wielki prowokator”, to apostoł antykultury. Nie wiem, czy Krzysztof Karoń czytał tę książkę, ale ja jestem świeżo po lekturze Karonia i przekaz książki Erenburga jest dla mnie jasny. Dorzućmy do tego, że wstęp do pierwszego wydania napisał sam Bucharin i że Erenburg twierdził, że to jego najlepsza książka.

Na koniec dajmy, że książka ta zainspirowała kilka co najmniej innych utworów literatury rosyjskiej. Proszę porównać Ostapa Bendera z „12 krzeseł” – „wielki kombinator” to parodia Julia Jurenity. A pierwsza scena z „Mistrza i Małgorzaty”, ta na Patriarszych Prudach, przypomina, w klimacie, nie w szczegółach, scenę spotkania Erenburga z Juliem (tu i tu czuć siarką, tu i tu diabeł mówi językami i toczy się dyskusja o bycie itp. No, i w obydwu przypadkach diabeł to główny bohater pozytywny).

Polecam jako lekturę uzupełniającą do Karonia. Woda święcona niezbędna!

Ilia Erenburg, pupilek Stalina, zaczynał jako komunista i bolszewik jeszcze przed rewolucją. W tamtych czasach wiara komunistów była żywa i jędrna. „Julio Jurenito”, powierzchownie powieść satyryczna, ma według mnie znacznie głębszy przekaz. W dużym stopniu jest ona anty-ewangelią, albo lepiej, ewangelią komunistyczno-nihilistyczną.

Dlaczego ewangelią? No, przecież mamy...

Wszyscy są kopani. Mistrz Julio, Meksykanin z dużym doświadczeniem i kompletnie bezideowy przekonuje Ilię Erenburga, innych uczniów oraz mnie, że Świat można łatwo zburzyć. Mało tego - ten Świat sam zrobi wszystko żeby się samounicestwić. Wszyscy ludzie, nie wyłączając uczniów Mistrza, sami do tego dążą, choć wydaje im się, że ten Świat kochają.
Wszyscy są kopani: Amerykanie, Niemcy, Francuzi, Włosi, Rosjanie i Żydzi; antysemici, patrioci, komuniści, poeci, dyplomaci i księża z Watykanu.
Wszyscy są kopani i trudno byłoby mi powiedzieć, że są kopani niesłusznie. Raczej z każdym rozdziałem coraz więcej racji przyznaję Mistrzowi Jurenicie.
Wszyscy są kopani, i jest to przy tym niepokojąco zabawne.

Książka napisana w 1921 roku, wydana w 1922 roku, w Polsce przekład w 1924 roku ale bardzo trudno jest w to uwierzyć. Gdybym tej daty nie znał to stawiałby na książkę z lat po Drugiej Wojnie Światowej. Jeden przykład: Mistrz poświęca się pracy badawczej i wymyśla aparat, który "z pomocą jakichś fal świetlnych [może zniszczyć w ciągu godziny] na froncie stuwiorstowym co najmniej pięćdziesiąt tysięcy ludzi". Mr Cool wywozi go do Ameryki i radzi, żeby go nie używać póki co (I WŚ) "sztuczki zaś Jurenity lepiej pozostawić dla Japończyków". Uff...

Wszyscy są kopani. Mistrz Julio, Meksykanin z dużym doświadczeniem i kompletnie bezideowy przekonuje Ilię Erenburga, innych uczniów oraz mnie, że Świat można łatwo zburzyć. Mało tego - ten Świat sam zrobi wszystko żeby się samounicestwić. Wszyscy ludzie, nie wyłączając uczniów Mistrza, sami do tego dążą, choć wydaje im się, że ten Świat kochają.
Wszyscy są kopani:...

Kolejna niespodziewana perełka. Autor pisze ze swadą i lekkością o rzeczach mniejszych i większych, żartobliwie rozprawia się z takimi kamieniami milowymi dyskusji publicznej jak religia, sztuka czy Żydzi, a dowcip jest tu naprawdę najwyższej próby. Nieco przyciężkawo robi się dopiero, gdy bierze na warsztat rewolucję październikową, co nie oznacza jednak, iż otrzymujemy w tej części literaturę pośledniejszej jakości, a jedynie bliższą tradycji rosyjskiej i ogólnie słowiańskiej, skłonnej do cierpienia duszy.

Kolejna niespodziewana perełka. Autor pisze ze swadą i lekkością o rzeczach mniejszych i większych, żartobliwie rozprawia się z takimi kamieniami milowymi dyskusji publicznej jak religia, sztuka czy Żydzi, a dowcip jest tu naprawdę najwyższej próby. Nieco przyciężkawo robi się dopiero, gdy bierze na warsztat rewolucję październikową, co nie oznacza jednak, iż otrzymujemy w...