Gdyby Roman Dmowski zakończył swoją karierę polityczną wraz z zakończeniem Konferencji Wersalskiej to wszyscy, łącznie z jego przeciwnikami ideologicznymi, uznawaliby go niewątpliwie za jednego z największych Polaków. Uznawalibyśmy go do dziś za kolejnego wieszcza narodowego a nawet więcej bo wieszczowie tylko wieszczyli a Dmowski także działał i to skutecznie.

Ale Roman Dmowski ograniczył swoje działania i publicystykę tylko na krótki okres czasu a potem wrócił mocno i w takim stylu, że do końca lat trzydziestych idące od niego idee praktycznie zdominowały polską scenę polityczną, przejęły polskich studentów i uczelnie w całości i były na najlepszej drodze do przekształcenia całego ustroju i władz państwa w formę czysto nacjonalistyczną i ksenofobiczną. Stało by się to prędzej czy później. A stałoby się wcześniej, gdyby Dmowski poza byciem ideologiem i dyplomatą miał także zadatki na bycie "wodzem". Nie miał ich, był zbyt myślący a za mało działający. Kto wie, może to i lepiej dla nas?

Co ciekawe: szerszy wpływ zdobyły głównie jego pisma późniejsze, przesycone obsesjami antymasońskimi i antyżydowskimi (co chyba dla Dmowskiego było już wtedy jednym i tym samym),pełne zniechęcenia co do demokracji jako ustroju oraz fascynacji włoskim faszyzmem.

Ta książka nie jest biografią Dmowskiego a raczej biografią jego myśli. Pełna jest cytatów z jego pism oraz cytatów z listów i pism ludzi, którzy z nim współpracowali. Przez to nie czyta się tego lekko, ale dla mnie było istotne, żeby jak najwięcej zrozumieć więc nie traktuję tego jako wadę. Mało za to jest w tej książce obrazu samego Dmowskiego jako człowieka. Pojawia się zaledwie w kilku cytatach z listów jego znajomych i przyjaciół. Nie bardzo więc wiadomo jaki on był? Czy był faktycznie idealistą czy też cynikiem jadącym na fali wywołanego przez siebie napięcia? Czy był szczerym czy raczej knuł po kątach? I skąd w ogóle brał pieniądze człowiek, który poświęcił całe swoje życie na działalność polityczną a nie pochodził z bogatej rodziny?

Niewątpliwie Dmowskiego znać trzeba, zwłaszcza, że jego myśli, w formie fragmentarycznych cytatów, znów wracają wielką falą. Oczywiście zamienione w banał. Dmowski, gdyby wiedział, chyba by tego nie zniósł...

Gdyby Roman Dmowski zakończył swoją karierę polityczną wraz z zakończeniem Konferencji Wersalskiej to wszyscy, łącznie z jego przeciwnikami ideologicznymi, uznawaliby go niewątpliwie za jednego z największych Polaków. Uznawalibyśmy go do dziś za kolejnego wieszcza narodowego a nawet więcej bo wieszczowie tylko wieszczyli a Dmowski także działał i to skutecznie.

Ale Roman...

Książka bardzo rewelacyjnie przedstawiające dzieje działalności jednej z najbardziej budzących emocje postaci w dziejach Polski.

Książka bardzo rewelacyjnie przedstawiające dzieje działalności jednej z najbardziej budzących emocje postaci w dziejach Polski.