Od autora:
Na pytania: kto wrzucał granaty do "Cafe Club", kto wykonał głośną akcję dywersyjną "Wieniec", kto był naczelnikiem Szarych Szeregów? - ci, co interesują się najnowszą historią Polski odpowiedzą bez trudu. Niewielu jednak potrafi powiedzieć, kim właściwie byli ci ludzie, kim są obecnie. Na to pytanie staram się odpowiedzieć w tej książce.
Składają się na nią wspomnienia wojenne dziesięciu ludzi - pracowników nauki, nauczycieli akademickich. O tym, że właśnie w środowisku ludzi nauki szukałem swoich rozmówców, zadecydował przypadek. Zdarzyło mi się wiele lat temu zastanawiać nad nieco innym pytaniem: kim właściwie jest ten pan zza katedry? Nie byłem zdaje się jedynym studentem, który się nad tym zastanawiał. W kilka lat później, gdy charakter wykonywanego zawodu sprawił, że w kontaktach ze środowiskiem ludzi nauki z dystansu katedry przeszedłem na dystans stolika kawiarnianego, powtórzyłem to pytanie jednemu z rozmówców, nieco tylko inaczej sformułowane: Co pan robił, profesorze, nim pan stanął za katedrą? Usłyszałem opowieść barwną, wręcz pasjonującą, relację nietuzinkowego świadka historii. Potem to pytanie zadawałem jeszcze nieraz. Okazało się, że to środowisko, a szczególnie jego starsze pokolenie - może to kwestia czasów - obfituje w postacie barwne, "pełne", czasem wręcz wspaniałe. Ich młodość przypadała na okres wojny, los, zapewne nie bez udziału cech ich osobowości, uczynił ich takimi właśnie "nietuzinkowymi świadkami historii". Z ich wspomnień powstała ta książka.