W roku 2019 wśród członków zespołu „Ignacjańskiego Forum Społecznego” zrodziła się myśl kontynuowania niegdysiejszego dzieła Słownik społeczny z roku 2004, w którym ponad stu uczonych z ośrodków krajowych, jak i zagranicznych, zaprezentowało w obszernych esejach dorobek nauk humanistycznych i społecznych zgromadzony do początków XXI wieku. Nowy projekt, którego pierwsze tomy już się ukazały, a następne są w realizacji, przewidziany jest na kilka lat i zakrojony szerzej niż tamten. Jego inicjatorzy zamierzają w wielotomowej publikacji zaprezentować pełniej stan wiedzy poszczególnych obszarów nauk humanistycznych i społecznych w trzeciej dekadzie XXI stulecia. Planują oni zaprezentować człowieka rozwijającego się w zróżnicowanych cywilizacjach, kulturach i społeczeństwach, wyznającego rozmaite religie i honorującego różne wzorce postępowania, wraz z wytworami otaczającymi go i warunkującymi jego postępowanie. Nauki humanistyczne i społeczne chcemy dzielić jednak nie tyle wedle dziedzin i dyscyplin ujmowanych w wykazach różnych instytucji międzynarodowych lub krajowych (resortowych),ile wedle pól badawczych uprawiających różne dyscypliny naukowe analizowanych przy użyciu różnych metod umożliwiających pełniejszy ogląd o walorze interdyscyplinarnym.

(Ze wstępu: Wit Pasierbek i Bogdan Szlachta, redaktorzy serii)



Moralność czy też jej doświadczenie przez człowieka narzuca istotne pytania: Co przez to pojęcie rozumiemy? Jak człowiek powinien postępować i dlaczego? Co sprawia, że czyn staje się dobry i powinny moralnie? Trzeba podkreślić, że każda moralność jest tworem złożonym i wielowarstwowym. Bezprecedensowo należy stwierdzić, że spory moralne są integralną częścią ludzkiego życia. Dość często pada w tym kontekście pytanie: skąd się one biorą? Właściwie trudno podać jednoznaczną i satysfakcjonującą odpowiedź. Negatywną implikacją takiego podejścia jest fakt, że większość ludzi może właśnie zachowywać się w ten sposób i być zdolna do zachowań etycznie niewłaściwych. Pozytywnym następstwem jest jednak fakt, że możliwa jest zmiana i zapobieganie takim zachowaniom, jeżeli pozna się i uświadomi sobie stojące za nimi mechanizmy i procesy. W tym miejscu pojawiają się kolejne pytania, które stanowią jedynie wierzchołek góry lodowej: dlaczego na świecie jest tyle cierpienia, sporów, konfliktów, wojen…? Czy problem leży po stronie ludzi, czy może po stronie moralności? Niektórzy obarczają za to winą człowieka. Czynią tak zwłaszcza obiektywiści, którzy po stronie ludzkiej doszukują się wszelkich wypaczeń moralności. Ale czy rzeczywiście tylko człowiek jest winny? – zapytają jednak w innym duchu kontekstualiści.

(Z wprowadzenia: Piotr Duchliński, redaktor tomu)

Autorzy tomu: Piotr Duchliński, Teresa Grabińska, Anna Bogatyńska-Kucharska, Ewa Podrez, Krzysztof Stachewicz, Jarosław Kucharski, Adam Cebula, Adam Jonkisz, Andrzej Szostek, Jerzy Kopania, Ryszard Moń, Piotr Stanisław Mazur, Stanisław Gałkowski, Ryszard Wiśniewski, Sebastian Gałecki, Magdalena Kozak, Agnieszka Thier, Anna Bugajska, Stefan Florek, Dariusz Dańkowski