Nie jest to historia filozofii w russellowskim stylu, z którą spotykamy się w jego książkach: "Dzieje filozofii Zachodu", czy "Mądrość Zachodu". Najbliżej jej do "Badań dotyczących znaczenia i prawdy", gdyż tak jak i one, "Zarys filozofii" to w znakomitej mierze teoria nauki, stan jej badań i analiza najważniejszych osiągnięć w jej świecie do połowy lat dwudziestych XX wieku. Znajdziemy tu pasjonujące rozważania z zakresu logiki, stosunku języka do rzeczywistości pozajęzykowej, psychologii, teorii poznania, fizyki teoretycznej, astronomii, i wielu innych, których wymienienie byłoby zbyt długie.
Obcując z dziełami Russella ma się wrażenie, iż należałoby się zastanowić nad dalszym określaniem wybitnych jednostek "ludźmi Renesansu", czy też nie zastąpić tego nawyku innym - stwierdzaniem o nich: "człowiek russellowski". Bowiem szerokość horyzontów angielskiego myśliciela jest wprost nieprawdopodobna.
Jak zwykle, znajduje on w swej książce miejsce także dla wielu spostrzeżeń ogólnych, o kondycji naszego gatunku i o prognostykach na jego przyszłość: "Być może inteligencja ludzka osiąga obecnie taki stopień rozwoju, że zdolna będzie zakreślić sobie inne zadania, zmierzające raczej do jakościowego, niż do ilościowego podniesienia rasy ludzkiej. Dotychczas jednakże tego rodzaju inteligencja jest udziałem jedynie znikomej mniejszości i nie może wywierać wpływu na ruchy masowe, stanowiące o biegu spraw ludzkich". Zauważa on również (co spokojnie można odnieść także do dnia dzisiejszego, czyli bez mała po stu latach po ukazaniu się "Zarysu filozofii"),iż "Jeżeli nawet nie jest możliwe, byśmy kierowali się wyłącznie rozumem w naszym postępowaniu, to prawdopodobnie wyszłoby nam na dobre, gdybyśmy się nim kierowali nieco więcej, niż się to dzieje obecnie".
Jak już wspomniałem, wbrew tytułowi, prezentowana praca nie traktuje stricte o filozofii. Jest to raczej podsumowanie jej stosunku do współczesnej nauki i jej wartkich przemian. Mimo to, na końcu książki wypowiada Russell kilka zdań o samej filozofii, które są jednymi z najpiękniejszych o tej dziedzinie, z jakimi się spotkałem w ogóle:
"Ci, którzy się zapuszczają w dociekania filozoficzne, muszą być przygotowani na kwestionowanie wszystkich swych przesądów, zarówno etycznych, jak i naukowych; jeśli przystępują do studiów z postanowieniem nierezygnowania nigdy z żadnych mniemań filozoficznych, nie przyjmują takiej postawy umysłu, przy której można skutecznie uprawiać filozofię".
"Przy tym wiedza filozoficzna, a raczej myśl filozoficzna, posiada pewne specjalne zalety, które nie przysługują w równej mierze innym dociekaniom intelektualnym. Dzięki swej ogólności pozwala ona widzieć namiętności ludzkie w ich właściwych proporcjach i zdawać sobie sprawę z absurdalności wielu sporów między jednostkami, klasami i narodami. Filozofia zbliża nas tak dalece, jak tylko to jest możliwe dla istot ludzkich, do rozległej, bezstronnej kontemplacji wszechświata jako całości, a kontemplacja ta pozwala nam na chwilę wznieść się ponad nasze czysto osobiste przeznaczenie".
"Gdy zajmujemy się filozofią, chęć dowiedzenia, że świat jest dobry, lub że dogmaty tej lub innej sekty są prawdziwe, musi być zaliczona do słabości ciała - jest ona pokusą, którą należy odrzucić. Gdy opieramy się tej pokusie, otrzymujemy w zamian coś z tej radości, jaką odczuwa mistyk w harmonii z wolą boską. Radość tę może dać filozofia, ale tym tylko, którzy zechcą iść za nią do końca, poprzez wszystkie jej przykre wątpliwości".
"Filozofia nie może sama wyznaczać celów naszego życia, może nas jednak uwolnić od tyranii przesądów i spaczeń, spowodowanych ciasnym widnokręgiem. Miłość, piękno, wiedza, radość życia - te rzeczy nie stracą swego blasku, jakkolwiek szeroko będziemy sięgali. I jeśli filozofia pomoże nam w odczuciu wartości tych rzeczy, spełni ona swą rolę w zbiorowym dziele ludzkim - rolę wprowadzenia światła do świata ciemności".
"Zarys filozofii" ukazał się na polskim rynku w dwanaście lat po wydaniu oryginalnym, czyli w roku wojny - 1939 (i jest to jak do tej pory jedyne wydanie w naszym kraju). "Świat ciemności" pochłonął wiele istnień ludzkich, włącznie z autorką znakomitego tłumaczenia działa Russella na język polski - Janiną Hosiasson. Mimo wszystko, "światło" rzucone przez autora w mroki rzeczywistości nie przestaje jaśnieć, a jego dziełom raczej nie grozi zapomnienie.

Nie jest to historia filozofii w russellowskim stylu, z którą spotykamy się w jego książkach: "Dzieje filozofii Zachodu", czy "Mądrość Zachodu". Najbliżej jej do "Badań dotyczących znaczenia i prawdy", gdyż tak jak i one, "Zarys filozofii" to w znakomitej mierze teoria nauki, stan jej badań i analiza najważniejszych osiągnięć w jej świecie do połowy lat dwudziestych XX...