Książka składa się z pięciu rozdziałów. W pierwszym został ukazany kontekst ustrojowo-społeczny carskiej Rosji. Po prezentacji geograficznej oraz przekroju narodowościowym zostały opisane dwie rzeczywistości wynikające z umiejscowienia Imperium Rosyjskiego na granicy Europy i Azji: filozofia ustroju państwa oraz rozumienia jednostki. Towarzyszy temu zarys sytuacji religijnej od strony etnicznej i prawnej. Religijność monarchy należy rozpatrywać zarówno od strony polityki administracyjnej i prozopograficznej, jak również z perspektywy osobistej pobożności i uczestnictwa w ceremoniach religijnych. Car był naturalnie wyznania prawosławnego i to stanowi osnowę drugiego rozdziału. Został w nim ukazany jako człowiek, mąż, ojciec oraz opiekun Cerkwi państwowej. Trzeci rozdział analogicznie przedstawił stosunek Mikołaja II do innych Kościołów oraz wspólnot religijnych. Ostatnia część jest poświęcona dwóm kwestiom: upadkowi cara (drodze do abdykacji oraz męczeństwa carskiej rodziny) oraz ocenie jego postaci zawartej w polskojęzycznej historiografii. Została ona podzielona na literaturę wydaną w Polsce od śmierci cara do upadku komunizmu oraz po 1990 roku. Zostały wyłonione główne drogi interpretacji życia i działalności Mikołaja II obecne w polskojęzycznej historiografii. Celem pracy jest próba odpowiedzi na pytanie o prawdziwą sylwetkę religijną cara w rozumieniu wypowiedzi i działań podejmowanych wobec mieszkańców Rosji zróżnicowanych pod względem etnicznym i religijnym. Praca ma charakter syntetyczny, opiera się na analizie dostępnej literatury w języku polskim. Nie jest oparta na źródłach archiwalnych (z uwagi na barierę językową),materiał źródłowy stanowią teksty epistolograficzne i pamiętnikarskie pochodzące zarówno od samego Mikołaja, jak również od osób bezpośrednio z nim związanych.