W kręgu upiorów i wilkołaków. Demonologia słowiańska.

Niestety, tematyka ciekawa ale książka napisana jak rozprawa naukowa, przeczytałam 2/3 i niestety rzuciłam w kąt co nieczęsto mi się zdarza.

Niestety, tematyka ciekawa ale książka napisana jak rozprawa naukowa, przeczytałam 2/3 i niestety rzuciłam w kąt co nieczęsto mi się zdarza.

Pokaż mimo to

W dzieciństwie, w czasie parodniowego wypadu wakacyjnego nad Bugiem, wujek mój przestrzegł mnie przed zbliżaniem się do rzeki, mówiąc, że może mnie do niej wciągnąć tzw. "patapielnik". Wiedziałem tylko, że ma to być jakiegoś rodzaju stwór, który czyha w odmętach na nieostrożne dzieci. Dopiero kilka lat później dowiedziałem się, skąd wziął się ten pomysł, kiedy trafiłem na zniszczoną i (wtedy) zapomnianą książkę Bohdana Baranowskiego "W kręgu upiorów i wilkołaków". Wydana na początku lat 80, książka Baranowskiego nadal pozostaje jedną z najlepszych pozycji dotyczących polskiej demonologii ludowej. W przeciwieństwie do popularnego w ostatnich latach "Bestiariusza Słowiańskiego" to opracowanie omawia temat w sposób szczegółowy i zdecydowanie bardziej na poważnie. Czytelników "Bestiariusza..." może zaskoczyć ilość stworzeń zakwalifikowanych do jednego określonego typu istot demonicznych (Strzygi, upiory czy wampiry w jednym rozdziale, jako podobny typ istoty), jest to jednak podział sensowny, oparty na przyjętej przez autora klasyfikacji związanej ze sposobem w jaki te poczwary atakowały ludzi, lub miejscem ich grasowania. Dużym plusem książki są liczne opowieści zebrane od informatorów w czasie badań terenowych prowadzonych przez samego Baranowskiego, lub jego uczniów. Poza opisami samych stworów, autor podaje też ludowe sposoby ochrony przed nimi i wymienia regionalne warianty ich imion, łącznie z procentowym występowaniem tego typu metod czy nazw w różnych częściach kraju. Co może lekko irytować w tej książce, to widoczne czasem propagandowe wtręty dotyczące "walki klasowej", dość niestety częste w literaturze PRL-owskiej, nie ma ich jednak na szczęście zbyt wiele. Sam Baranowski patrzy też nieco z góry na przedmiot swoich badań, często używając określeń typu "przesądy", "zabobon" czy "ciemnota" które prawdopodobnie mogą urazić niejednego czytelnika, który podchodzi do wierzeń słowiańskich w sposób bezkrytyczny, z samą sympatią. Trudno jednak mieć o te określenia pretensje do Baranowskiego, w sytuacji gdy często podaje konkretne przykłady, w których tego typu przesądy prowadziły, lub mogły prowadzić, do tragedii (jak w rozdziale o mamunach i odmieńcach). Pod koniec 2019 roku książka Baranowskiego doczekała się nowego wydania, które opatrzono, nieco nieszczęśliwie, podtytułem "Demonologia słowiańska". Jest to trochę mylące, gdyż autor nie przedstawia w książce jedynie wierzeń dotyczących czasów przedchrześcijańskich, dość obszerne fragmenty dotyczą postaci takich jak diabły i czarownice, które zadomowiły się na terenach polskich dopiero później. Nowe wydanie zawiera też podobno dużą ilość literówek, przez co zachęcam do wyszukania starego wydania, które można czasem znaleźć na serwisach aukcyjnych lub w bibliotekach. Podsumowując, ta książka to pozycja obowiązkowa dla każdego kto chce na poważnie zagłębić się w temat demonologii ludowej ziem polskich.

A jeśli poczujecie, w czasie pływania w rzece lub jeziorze, że coś próbuje wciągnąć was pod wodę, nie zapomnijcie krzyknąć "Flis! Mlis! Klis!". Może wam to uratować życie ;-)

W dzieciństwie, w czasie parodniowego wypadu wakacyjnego nad Bugiem, wujek mój przestrzegł mnie przed zbliżaniem się do rzeki, mówiąc, że może mnie do niej wciągnąć tzw. "patapielnik". Wiedziałem tylko, że ma to być jakiegoś rodzaju stwór, który czyha w odmętach na nieostrożne dzieci. Dopiero kilka lat później dowiedziałem się, skąd wziął się ten pomysł, kiedy trafiłem na...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Wróciłam właśnie z prawdziwego domku Szeptuchy - w tak klimatycznym miejscu słowiańskie historie nabierają zupełnie innego znaczenia. Można wręcz powiedzieć, że stają się bliższe i namacalne.
W takim miejscu nie mogło więc zabraknąć słowiańskiej demonologii " W kręgu upiorów i wilkołaków" Bohdana Baranowskiego od @wydawnictworeplika .
Jest to totalny must read dla wszystkich zauroczonych przedchrześcijańskimi wierzeniami Słowian - szczególnie, ze Baranowski uchodzi za prawdziwego znawcę tematu. W tej obszernej księdze znajdziecie wyczerpujące informacje m.in o południcach, kikomorach, upiorach, czarownicach czy zmorach. Poznacie ich pochodzenie, atrybuty, cechy szczególne oraz występowanie w innych kulturach czy religiach. Baranowski dodatkowo odwołuje się do filmów, książek a nawet gier, w których wymienione stwory występują, zwracając przy tym uwagę jak dużą rolę słowiańskie istoty odgrywają w naszej kulturze.
Demonologia słowiańska pokazuje, ze nasze rodzime podwórko jest naprawdę fascynujące i warto zacząć zgłębiać wiedzę na jego temat.
Zabrakło mi tylko grafik w tym wydaniu - co prawda mamy kilka zdjęć, jednak w tej kwestii czuje wielki niedosyt , szczególnie,ze opis niektórych istotne potrafi się różnic od tego wcześniej nam zakodowanego w masowej kulturze.
Warto już na sam koniec zajrzeć do bibliografii, w której aż roi się od wyjątkowych pozycji (wszystkie wydane w języku polskim) poszerzających jeszcze bardziej wiedzę o słowiańskim istotach. Niestety są to dość stare pozycje, które mogą być trudne do łatwego odnalezienia - myślę jednak, ze to tylko doda tajemniczości i magiczności w poszukiwaniach 😉
_______
Pozycja jest wiec dla wszystkim zainteresowanych słowiańskimi wierzeniami , nie tylko fanów Wiedźmina ( chociaż nie ważne czy graliście, oglądaliście bądź czytaliście - dla Was obowiązkowa tym bardziej😎)
_______

Wróciłam właśnie z prawdziwego domku Szeptuchy - w tak klimatycznym miejscu słowiańskie historie nabierają zupełnie innego znaczenia. Można wręcz powiedzieć, że stają się bliższe i namacalne.
W takim miejscu nie mogło więc zabraknąć słowiańskiej demonologii " W kręgu upiorów i wilkołaków" Bohdana Baranowskiego od @wydawnictworeplika .
Jest to totalny must read dla...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Solidne ale bez rewelacji. Nie dałam rady przeczytać jednym ciągiem.

Solidne ale bez rewelacji. Nie dałam rady przeczytać jednym ciągiem.

Pokaż mimo to

W końcu przychodzę z recenzją pracy Bohdana Baranowskiego i niestety muszę przyznać, iż jest to kolejny, ogromny zawód tego roku 💔
Tematyka wydawała się być idealna dla mnie - demonologia słowiańska, staropolskie wierzenia i przesądy - brzmi wspaniale i gdy autor nie bombardował mnie ogromem faktów i dat taka właśnie ta książka była.
Szczerze mówiąc, naprawdę nie spodziewałam się w tej publikacji aż takiej ilości faktów naukowych oraz statystyk. Szczególnie, że dla 99 % czytelników te dane nic nie wnoszą i nie wpływają w żaden sposób na odbiór lektury...
Gdy zaczęłam czytać tę książkę porównałam ją do podręcznika. Użyłam tego słowa i pozytywnym jego znaczeniu, jednak z każdą kolejną strona utwierdzałam się w przekonaniu, że W Kręgu Upiorów i Wilkołaków istotnie przypomina podręcznik, aczkolwiek z rodzaju tych, przez które nie da się przebrnąć mimo, że temat może nas interesować...
Toporne wykonanie tego utworu zniszczyło mi odbiór całego dzieła i uczyniło je w moich oczach wielką porażką, o której niestety, szybko nie zapomnę...
Były tutaj rozdziały naprawdę ciekawe, ale wciskane wszędzie wyniki badań skutecznie mnie od nich odstraszyły.
Jeszcze słówko o samym wydaniu. Nie wiem, czy tylko ja trafiłam na jakiś felerny egzemplarz, ale "kwiatki" w stylu autoRŻy, wilkoTak, czy powtarzające się miliard razy w książce zdanie o "czarownicach, służących szatana" to kolejny czynnik, który zepsuł mi odbiór tej pracy i sprawił, że niestety, szybko o niej nie zapomnę...

W końcu przychodzę z recenzją pracy Bohdana Baranowskiego i niestety muszę przyznać, iż jest to kolejny, ogromny zawód tego roku 💔
Tematyka wydawała się być idealna dla mnie - demonologia słowiańska, staropolskie wierzenia i przesądy - brzmi wspaniale i gdy autor nie bombardował mnie ogromem faktów i dat taka właśnie ta książka była.
Szczerze mówiąc, naprawdę nie...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

"W kręgu upiorów i wilkołaków. Demonologia słowiańska" autorstwa Bohdana Baranowskiego zabiera nas na tereny naszych przodków, w czasy Słowian, a opowiada o wierzeniach z dawnych lat. Dowiedzieć się można między innymi tego, że nazwa tej samej kreatury różniła się nie tylko w różnych państwach, ale także w poszczególnych rejonach polski. Dowiadujemy się także takich niuansów jak pochodzenie stwora (jeżeli nie był rodzimy) oraz różnicach w szczegółach dotyczących szkarady w zależności od rejonu. Jednym wystarczyło wampirowi przebić czaszkę długim gwoździem, inni woleli wbijać osinowy kołek w serce, a jeszcze inni mieszkańcy naszego kraju pogryzali przy tym czosnek.


Wszystkie te szczegóły zostały opisane w rzetelny i czytelny sposób - obawiam się jednak, że znawcy tematu nie odkryją żadnych nowości poza niewielkimi szczególikami. Jeżeli chociaż trochę znacie temat demonologii, znacie definicję zjawy, upiora, strzygi, wampira czy wilkołaka - nie dowiecie się na ich temat wiele więcej. Dla osób nowych w temacie, chcących rozpocząć poznawanie starych wierzeń naszych przodków jest to pozycja obowiązkowa, i od niej powinno się zacząć.

"W kręgu upiorów i wilkołaków. Demonologia słowiańska" autorstwa Bohdana Baranowskiego zabiera nas na tereny naszych przodków, w czasy Słowian, a opowiada o wierzeniach z dawnych lat. Dowiedzieć się można między innymi tego, że nazwa tej samej kreatury różniła się nie tylko w różnych państwach, ale także w poszczególnych rejonach polski. Dowiadujemy się także takich...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Książka powinna raczej nosić tytuł "W kręgu diabłów i czarownic", bo to na nich skupia się autor. Strzygom, utopcom, południcom, borowym itp. poświęca raczej mało miejsca. Bardziej adekwatny podtytuł brzmiałby natomiast "Demonologia polska, głównie regionów wschodnich i środkowych, głównie w wiekach XVII-XX". W przypadku istot zwykle kojarzonych z bardziej pierwotnymi wierzeniami słowiańskimi Baranowski zazwyczaj postuluje ich pochodzenie z terenów sąsiednich krajów i opisuje związane z nimi wierzenia ludowe już po utożsamieniu ich z diabłami lub czarownicami. Wydaje się, że jego zdaniem te pierwotne wierzenia były ściśle ograniczone do polski z późniejszych wieków, nie miały bardziej ogólnosłowiańskiego charakteru i, po ich zaniku na ziemiach naszego kraju, nie da się już nic na ich temat powiedzieć.
Przytaczane anegdotki posłyszane od informatorów (stężenie tego określenia na kartach tej książki jest trudne do zniesienia) koniecznie irytująco komentuje na siłę próbując wytłumaczyć ich genezę (na zasadzie: bardzo przesądny chłop zobaczył jakiś dziwny efekt optyczny i później twierdził, że to był taki a taki demon przez zbieg okoliczności z jakimś wydarzeniem w jego życiu). Takie nasycone pogardą wobec opisywanego folkloru (ale też religii chrześcijańskich) przejawy sceptycyzmu są zupełnie zbędne.
W tekście znaleźć można też takie kuriozum, jak wymienienie tytułów wszystkich rozdziałów kilku archaicznych książek, co właściwie nie prowadzi do żadnych wniosków, a już na pewno nie jest wcale potrzebne, żeby do nich dojść.
Odbiór książki dodatkowo psują liczne błędy, w większości wynikające chyba z zastosowania OCR na starszym wydaniu (charakterystyczne zamiany znaków, np. ł/t, e/c, brakujące przecinki). Brakująca interpunkcja i okazjonalne pomieszanie kolejności fragmentów tekstów sprawiają, że miejscami wywód staje się niezrozumiały.
Zdaje się, że całą esencję tej książki - wszystkie istotne przedstawione tu informacje bez otaczającego je wodolejstwa - znaleźć można w dwóch tomach "Bestriariusza słowiańskiego" Pawła Zycha i Witolda Vargasa.

Książka powinna raczej nosić tytuł "W kręgu diabłów i czarownic", bo to na nich skupia się autor. Strzygom, utopcom, południcom, borowym itp. poświęca raczej mało miejsca. Bardziej adekwatny podtytuł brzmiałby natomiast "Demonologia polska, głównie regionów wschodnich i środkowych, głównie w wiekach XVII-XX". W przypadku istot zwykle kojarzonych z bardziej pierwotnymi...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Autor stara się jak najrzetelniej opisać przedstawiany temat.
Odwołuje się do własnych badań (w tym do tego co przekazali mu informatorzy), literatury i badań innych osób.
Ciekawa.

Autor stara się jak najrzetelniej opisać przedstawiany temat.
Odwołuje się do własnych badań (w tym do tego co przekazali mu informatorzy), literatury i badań innych osób.
Ciekawa.

Pokaż mimo to

Wznowienie pozycji z 1981 roku Bohdan Baranowski orientalista, etnograf, historyk w drugim pokoleniu, urodzony w 1915 roku prowadził badania terenowe, którego owocem jest ta właśnie pozycja, przywołuje także nazwiska innych badaczy, często swoich studentów. Bardzo dużo znajdziemy tu statystyki, jeśli chodzi o opis wierzeń ludowych to zajmują one bardzo, bardzo mało miejsca, i zacierają się jeśli chodzi o aspekt geograficzny, zaskakująco mało informacji znajdziemy jeśli chodzi o ten akurat aspekt, za to wiele, wiele liczb, czy jest to książka popularnonaukowa? Nie wiem.

Wznowienie pozycji z 1981 roku Bohdan Baranowski orientalista, etnograf, historyk w drugim pokoleniu, urodzony w 1915 roku prowadził badania terenowe, którego owocem jest ta właśnie pozycja, przywołuje także nazwiska innych badaczy, często swoich studentów. Bardzo dużo znajdziemy tu statystyki, jeśli chodzi o opis wierzeń ludowych to zajmują one bardzo, bardzo mało...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Bohdan Baranowski swoją książką z pewnością miał nieoceniony wkład w zgłębianiu i propagowaniu wiedzy na temat naszych rodzimych, słowiańskich wierzeń. W sposób wyczerpujący przedstawił informacje na temat demonologii naszych przodków, nie pomijając nawet najdrobniejszych wzmianek, których zapewne nie odnajdziemy w innych książkach.

Minusem był dla mnie natomiast lekki chaos, który panował na kartach lektury, częsty brak uporządkowania niektórych kwestii, przez co poszczególne wątki powtarzały się, nawet w ramach tego samego rozdziału. Nigdy nie widziałam też tylu błędów i literówek, co nie jest oczywiście winą samego autora, a kwestią dość niedbałej korekty tego wydania.

Bohdan Baranowski swoją książką z pewnością miał nieoceniony wkład w zgłębianiu i propagowaniu wiedzy na temat naszych rodzimych, słowiańskich wierzeń. W sposób wyczerpujący przedstawił informacje na temat demonologii naszych przodków, nie pomijając nawet najdrobniejszych wzmianek, których zapewne nie odnajdziemy w innych książkach.

Minusem był dla mnie natomiast lekki...

więcej

mniej

Pokaż mimo to