Znakomite dzieło izraelskiego badacza, który materiały do historii prowincjonalnego miasteczka w Galicji i zagłady jego żydowskich mieszkańców zbierał przez dwie dekady na całym niemal świecie. Powód był osobisty: matka Omera Bartova pochodziła z Buczacza, a w roku 1935 wyjechała do Palestyny.
Do wielu zalet książki należy ukazanie okrucieństw wydarzeń II wojny światowej – w pewnym stopniu – przez pryzmat okropności, jakie towarzyszyły miejscowej ludności w latach 1914 -1920. To wtedy napięcia etniczne i polityczne przekształciły się w akty przemocy, których nie dało się wymazać z pamięci. Autor dosłownie dokonuje anatomii ludobójstwa: pisze szczegółowo o niemieckich oprawcach i ich rodzinach, o tym jak traktowali zabijanie - czasem jak zabawę. Jak gorzko zauważa Bartov, pisząc o niemieckich cywilach, którzy znaleźli się w Buczaczu w latach 1941-1944: „Zdumiewające jest to, że osoby będące świadkami codziennego, rutynowego ludobójstwa – ponieważ obserwowały z bliska systematyczne mordy mężczyzn, kobiet i dzieci, ucztowały z ich zabójcami, korzystały z usług przyszłych ofiar, czasami im pomagały lub nawet się z nimi zaprzyjaźniały, a innymi razy denuncjowały, obrabowywały lub zabijały – były w stanie tak szybko wejść w czas powojenny z czystym sumieniem.”
Bartov pisze też o dużym udziale Ukraińców w wymordowaniu Żydów z Buczacza i okolic, a także o haniebnym udziale policji żydowskiej, dla której okrucieństwa, sam będąc Żydem, nie znajduje usprawiedliwienia. Polacy także są bohaterami książki i mam wrażenie, że pisze o nas obiektywnie. Odnotowuje dość wysoki poziom antysemityzmu, ale nie pomija udziału niektórych Żydów w radosnym witaniu wojsk sowieckich w 1939 r. Pisze i o wydawaniu Żydów przez niektórych polskich chłopów, i o bohaterstwie i szlachetności innych Polaków, czasami najbiedniejszych z biednych, ratujących Żydów. Wspaniała lektura, choć pisze o straszliwych rzeczach. Parę razy czytałam ją wieczorem przed snem i to nie był dobry pomysł.

Znakomite dzieło izraelskiego badacza, który materiały do historii prowincjonalnego miasteczka w Galicji i zagłady jego żydowskich mieszkańców zbierał przez dwie dekady na całym niemal świecie. Powód był osobisty: matka Omera Bartova pochodziła z Buczacza, a w roku 1935 wyjechała do Palestyny.
Do wielu zalet książki należy ukazanie okrucieństw wydarzeń II wojny światowej –...

Symbioza czy choćby poprawne relacje to nie jest łatwa sprawa w społeczeństwach wielokulturowych. Pokazuje to również historia Buczacza, w którym przyszło żyć Ukraińcom, Polakom i Żydom. Książka Bartova to wnikliwe studium tego, jak nacjonalizm unicestwia normalność, zmieniając ludzkie życie w piekło.

Symbioza czy choćby poprawne relacje to nie jest łatwa sprawa w społeczeństwach wielokulturowych. Pokazuje to również historia Buczacza, w którym przyszło żyć Ukraińcom, Polakom i Żydom. Książka Bartova to wnikliwe studium tego, jak nacjonalizm unicestwia normalność, zmieniając ludzkie życie w piekło.

Ciekawa książka, warto przeczytać.

Ciekawa książka, warto przeczytać.

Bardzo dobra pozycja łącząca cechy reportażu oraz książki historycznej. Autor analizuje koegzystencję trzech nacji w skali mikro, w niewielkim mieście, a czytelnik widzi, że takie współżycie po prostu nie mogło się udać, szczególnie w czasach szalejącego w całej Europie nacjonalizmu. Książka także ku przestrodze, aby za bardzo nie skręcać w żadną stronę, bo skrajne postawy nigdy do niczego dobrego nie prowadzą.

Bardzo dobra pozycja łącząca cechy reportażu oraz książki historycznej. Autor analizuje koegzystencję trzech nacji w skali mikro, w niewielkim mieście, a czytelnik widzi, że takie współżycie po prostu nie mogło się udać, szczególnie w czasach szalejącego w całej Europie nacjonalizmu. Książka także ku przestrodze, aby za bardzo nie skręcać w żadną stronę, bo skrajne postawy...

Buczacz to kilkudziesięciotysięczne miasto leżące na Ukrainie, w obwodzie tarnopolskim, nad rzeką Strypą. Zgodnie z historycznymi podaniami powstał w XII wieku. Od tego czasu wielokrotnie zmieniał swoich przywódców, właścicieli czy dominującą narodowość. Panowanie nad tymi ziemiami pełnili w różnych epokach historycznych między innymi: Michał Awdaniec herbu Abdank, magnaci Buczaccy, Golscy, Potoccy, Habsburgowie czy Imperium Rosyjskie. Buczacz przetrwał najazdy ze strony Chanatu Krymskiego i Księstwa Mołdawskiego, spalenie przez wojska tureckie w 1676 roku i naloty podczas I wojny światowej.
Dzieje tego niewielkiego kresowego miasta bada w swojej książce Omer Bartov, historyk i wykładowca na Uniwersytecie Browna. Wychodzi od ważnego wydarzenia – eksterminacji ludności pochodzenia żydowskiego w okresie drugiej wojny światowej. Ocenia się, że łącznie w Buczaczu i jego okolicach pochowanych jest około 10 tys. Żydów, ofiar Holokaustu. Autor nie skupia się jednak na statystykach, nie pławi się także w krwawych opisach samego wykonania wyroku. Zamiast drobiazgowo opisywać otoczenie tego zdarzenia, podchodzi do temu analitycznie. Śledząc burzliwe losy miejscowości, bada anatomię tego, co wydarzyło się w XX wieku.
Swoją narrację prowadzi z punktu widzenia zwykłego człowieka. Oddaje głos różnym osobom, raz wojskowym, innym razem zwykłym rolnikom czy nauczycielom. Nie pomija żadnego źródła, jeśli jest ono dostatecznie rzetelnie udokumentowane. Dzięki temu zabiegowi, cała historia ze zwykłego reportażu, zaczyna pełnić rolę pomnika żyjącego miejsca. Bartov zwraca uwagę na małe rzeczy, z których rodzi się świadectwo konfliktów narodowościowych i wypływających z nich objawów przemocy. Jak dowodzi w swojej książce, brutalność istniała w tym miejscu od zawsze. Przytacza chociażby historyczne zabiegi rozcinania brzuchów i zaszywania w nich żywych kotów, czy pozbawianie matek swoich nienarodzonych dzieci. Nie dyskredytuje żadnej ze stron, na wielu przykładach pokazuje, że wina nigdy nie jest jednowymiarowa. Polacy, Żydzi i Rusini, mieli swoje odmienne optyki na kwestie gospodarcze, edukacyjne, religijne czy społeczne. Każdy naród inaczej wyobrażał sobie przyszłość, jednocześnie nie zapominając dawnych urazów. Tak właśnie doszło do punktu kulminacyjnego: masowych egzekucji, pogromów, codziennych gwałtów.
Jeśli ktoś myśli, że w Polsce nie wydaje się już dobrych książek z gatunku literatury faktu, niech koniecznie sięgnie po „Anatomię pewnego ludobójstwa”. Bartov doskonale łączy historię i literaturę ze szczegółową rekonstrukcją losów zwykłych ludzi, którzy raz byli ofiarami, by za chwilę zmienić się w drapieżnych oprawców. Multum faktów, źródeł, postaci, wcale nie przytłacza, a wręcz przeciwnie, pasjonuje. Autor pisze bezkompromisowo, niczego nie pomija i nie wygładza. Jego książka jest przy tym nie tylko dokumentem potwornych zdarzeń, ale też przestrogą. Bo chyba najważniejszym i najbardziej przytłaczającym wnioskiem płynącym z tej lektury jest to, że historia fanatyzmu i konfliktów etnicznych nigdy się nie kończy.
„Anatomia pewnego ludobójstwa” to wielowymiarowe w swoim przesłaniu i wielopoziomowe w ukazywaniu zwykłych problemów studium, zmuszające do kojarzenia wątków rozproszonych, a jednak powiązanych ze sobą. Cenię takie książki, które prowadzą mnie od Polski do Ukrainy, od kwestii Żydowskiej, do Holokaustu, od jednostki do narodu, od deficytu do nadmiaru, od brutalnego grzechu do rachunku sumienia, od świata w książce do rzeczywistości. Bardzo dobra pozycja, pisana zarówno dla dzielenia się wiedzą, jak i ku przestrodze.

Recenzja ukazała się pod adresem http://melancholiacodziennosci.blogspot.com/2019/12/recenzja-anatomia-pewnego-ludobojstwa.html

Buczacz to kilkudziesięciotysięczne miasto leżące na Ukrainie, w obwodzie tarnopolskim, nad rzeką Strypą. Zgodnie z historycznymi podaniami powstał w XII wieku. Od tego czasu wielokrotnie zmieniał swoich przywódców, właścicieli czy dominującą narodowość. Panowanie nad tymi ziemiami pełnili w różnych epokach historycznych między innymi: Michał Awdaniec herbu Abdank, magnaci...