Niezwykła, trudna do opisania, fantastycznie nieprzewidywalna książka „M.U.Z Y.K.A.” stanowi rodzaj przewodnika po niezbadanych i mało znanych przeciętnemu miłośnikowi muzyki meandrach rozwoju tej dziedziny sztuki. Autorzy opisali w niej nie tylko przełomowe momenty w jej historii, ale także szukali źródeł muzyki, a nawet samego dźwięku, podobnie jak wielcy muzyczni odkrywcy, a nawet wynalazcy opisani w tym tomie. Nie trzeba bowiem być muzykiem, by zapisać się złotymi zgłoskami w tej dziedzinie, wystarczy ciekawość, dobre ucho (nie mylić z doskonałym słuchem muzycznym) i zamiłowanie do eksperymentowania. Nie zawadzi też znajomość historii, przywiązanie do jakiejś idei, a niekiedy wiedza techniczna. Innymi słowy, muzyka to tak rozległa i niezgłębiona dziedzina sztuki, że znaleźć w niej miejsce na wyrażenie siebie może zarówno osoba z wyobraźnią plastyczną, jak i fizyk o szerokich horyzontach, a nawet kulturysta. Może spróbujesz i Ty?

Autorzy książki – Michał Libera i Michał Mendyk – zawarli w niej takie bogactwo treści dotyczącej muzyki i jej okolic, że wydaje się niewiarygodne, iż to wszystko zmieściło się na zaledwie dwustu dwudziestu kilku stronach! I faktycznie, nie wszystko tam jest, bowiem jako dźwiękowe uzupełnienie książki stworzono stronę internetową muzykownik.pl, na której znajdziemy pogrupowane chronologicznie utwory czy dźwięki z odniesieniami do stron książki, na których je przywołano. Tom oraz wspomnianą stronę zilustrowali oraz całościowo opracowali graficznie doskonale znani i wielokrotnie nagradzani Aleksandra i Daniel Mizielińscy, których charakterystyczną kreskę odnajdziemy w prawie każdym woluminie serii S.E.R.I.A., oprócz tytułów „M.O.D.A.” i „O.G.R.Ó.D.”. Także i tutaj ich prace doskonale współgrają z tekstem, a nierzadko wzbogacają go o kolejne nawiązania, toteż czytanie książki sprawia taką samą przyjemność jak jej oglądanie, choć w zasadzie trudno traktować je jako osobne doświadczenia.

Po lekturze nigdy już nie pomyślisz o muzyce jako o czymś, co możesz usłyszeć z radia lub z jakiegoś urządzenia elektronicznego. Odkryjesz ją dookoła siebie, a nawet w sobie, jeśli będziesz uważnie słuchać. Autorzy książki zabierają nas bowiem w poszukiwaniu dźwięków i muzyki w kosmos, w powietrze, w głąb dżungli, na ulice wielkich miast, ale także w środek ścian, maszyn czy przedmiotów codziennego użytku oraz do wnętrza ludzkiego organizmu. Muzyka jest bowiem wszędzie, a wszystko może stać się muzyką, jeśli tylko jesteśmy uważni i gotowi wyjść poza własne przyzwyczajenia i schematy myślowe. Z tą książką wydaje się to nie tylko możliwe, ale wręcz konieczne, a nawet ekscytująco zabawne.

Jeżeli chcesz dowiedzieć się, co to jest fonograf, co możesz usłyszeć w „Domu snów”, czy muzyk musi znać nuty, mieć kierunkowe wykształcenie i umieć śpiewać lub grać na jakimś instrumencie – koniecznie zajrzyj do tego tomu. Natomiast jeśli muzyka to obce ci terytorium, a twój ścisły umysł nie ogarnia powiązania między abstrakcyjnym ciągiem dźwięków a wywoływanymi przez niego emocjami – może ta książka to zmieni. Wciąż się zastanawiam, czy sprawia ona większą frajdę dzieciom, czy dorosłym. Wobec braku jednoznacznej odpowiedzi zachęcam – przekonaj się sam. I jak – gra muzyka?

Jowita Marzec

* Słowa Johna Cage’a, w: „M.U.Z Y.K.A.”, s. 20.