Łańcuch śmierci. Czystka w Armii Czerwonej 1937 – 1939

To była bardzo ciężka przeprawa, ale nie żałuję, bo to chyba jedna z lepszych pozycji stricte historycznych na rynku nt. Wielkiej Czystki w ZSRS. Oczywiście mamy tu, zgodnie z tytułem, przedstawione losy oficerów RKKA (Robotniczo-Chłopskiej Armii Czerwonej) i RKKF (Robotniczo-Chłopskiej Floty Czerwonej), funkcjonariuszy Razwiedupru (Zarządu Wywiadu Wojskowego) i niedoszłych katów z NKWD i GUGB, ale autor skupia się również na samym modus operandi całego aparatu państwa zaprzęgniętego przez Stalina do czarnej roboty, czyli m.in. funkcjonariuszy "organów" (Osobyje Otdieły) oraz sędziów Kolegium Wojskowego Sądu Najwyższego ZSRS tzw. wojenki (szczególnie "osławionego" Wasilija Ulricha), którzy skazywali ofiary na śmierć lub łagry w iście stachanowskim tempie, dzięki czemu poznajemy mechanizmy tej krwawej rozprawy z wrogami ludu. Drobiazgowość, szczegółowość (choć i tak autor skrócił życiorysy krasnoarmiejców, inaczej książka miałaby kilka tomów), przypisy (często zajmujące więcej niż treść) mogą przytłaczać. Poza tym mnogość nazwisk, stopni, faktów sprawia, że ciężko na początku złapać rytm w czytaniu (niezmiernie pomocne są tu aneksy wyszczególniające struktury NKO, RKKA, RKKF, Razwiedupru oraz NKWD). Wywód jest klarowny, momentami beznamiętny, ale prof. Wieczorkiewicz wplata wiele ciekawych anegdot (temat poważny, jednak zdarzają się wręcz komiczne historie), co sprawia, że czytelnik nie odczuwa aż tak ogromu tej książki, bo przy takim nagromadzeniu informacji normalne są momenty przesytu - książka zdecydowanie do przetrawienia na kilka tygodni. Sporym mankamentem jest dla mnie spolszczone cytowanie wypowiedzi ofiar czystki lub katów, co niezmiernie ciężko przełożyć na polski, szczególnie jak ktoś rosyjskiego nie zna, jak ja. Wydaje mi się, że lepiej byłoby umieścić cytaty w oryginalnej rosyjskiej pisowni, np. z tłumaczeniem na polski w nawiasie. Z uwagi na to, że mamy do czynienia z pozycją naukową, także w odróżnieniu do książek popularnonaukowych nie uświadczymy tu ani jednego zdjęcia, co jest jednak uzasadnione, bo sednem tej pozycji jest treść. Także, jak ktoś szuka rzetelnej książki nt. czystki w Armii Czerwonej, to nie ma lepszej pozycji.

To była bardzo ciężka przeprawa, ale nie żałuję, bo to chyba jedna z lepszych pozycji stricte historycznych na rynku nt. Wielkiej Czystki w ZSRS. Oczywiście mamy tu, zgodnie z tytułem, przedstawione losy oficerów RKKA (Robotniczo-Chłopskiej Armii Czerwonej) i RKKF (Robotniczo-Chłopskiej Floty Czerwonej), funkcjonariuszy Razwiedupru (Zarządu Wywiadu Wojskowego) i niedoszłych...

Książka wspaniała, zawierające kompendium wiedzy na temat stalinowskiej czystki w armii radzieckiej w latach 1937-39. Sama praca jest trudna do przebrnięcia co najmniej z kilku powodów. Po pierwsze jej objętość - liczy sobie 1232 strony formatu A4 czyli więcej niż niejedna encyklopedia. Książka pięknie wydana - twarde, lakierowane, kolorowe okładki, papier biały wysokiej jakości, szyta. Zawiera 14 rozdziałów + obszerny aneks w przejrzystej, tabelarycznej formie na 221 stron!/w tym indeks nazwisk/. Nie zawiera ani jednego zdjęcia i ani jednej mapy.
Książka należy do trudnych w czytaniu. Znajdziemy w niej opis samej armii czerwonej , stosunków w niej panujących, przyczyny polityczne czystki, jej przebieg we wszelkich aspektach /lwia część pracy/, stosunków międzyludzkich/katów i ofiar/ oraz jej wpływ na morale i skutki na wojnę zimową a przede wszystkim rok 41 i całą II wojnę światową.
Bardzo mało jest opisów metod i przebiegu śledztwa oraz losów rodzin skazanych - dla mnie to minus bo liczyłem na dużo więcej w tej materii.
Książkę czyta się niezbyt płynnie i trzeba mieć cały czas napiętą uwagę aby wiedzieć "co się dzieje". Zadania nie ułatwiają przypisy na każdej stronie, które dodatkowo "odciągają" nas od głównego wątku.
Specyficzny temat zmusza autora do przedstawienia natłoku nazwisk, stopni wojskowych oraz występujących powiązań między opisywanymi oficerami.

Moja rekomendacja: Książka dla pasjonatów lub wręcz specjalistów z tej dziedziny - przypadkowy czytelnik nie ma tu czego szukać. Jednak dla prawdziwie zainteresowanych to na prawdę wspaniała pozycja i lektura obowiązkowa. Wszystko opisane dogłębnie, zbornie, jasno i o ile to możliwe płynnie.
Jedyny "minus" tej publikacji to /według mnie oczywiście/ zbytnia koncentracja na faktach a mniej na losach opisywanych ludzi i ich rodzinach. Autor jest jednak usprawiedliwiony - gdyby chciał spełnić "moje życzenie" musiał by dopisać kolejne 500 albo i 1000 stron.
Gorąco polecam zainteresowanym

Książka wspaniała, zawierające kompendium wiedzy na temat stalinowskiej czystki w armii radzieckiej w latach 1937-39. Sama praca jest trudna do przebrnięcia co najmniej z kilku powodów. Po pierwsze jej objętość - liczy sobie 1232 strony formatu A4 czyli więcej niż niejedna encyklopedia. Książka pięknie wydana - twarde, lakierowane, kolorowe okładki, papier biały wysokiej...

Stalinowska czystka w sowieckiej armii. Tysiące skazanych na śmierć i rozstrzelanych, bez żadnego powodu. Tylko w chorym umyśle bestii stojącej na czele chorego państwa mógł się zrodzić tak obłąkańczy plan.

Stalinowska czystka w sowieckiej armii. Tysiące skazanych na śmierć i rozstrzelanych, bez żadnego powodu. Tylko w chorym umyśle bestii stojącej na czele chorego państwa mógł się zrodzić tak obłąkańczy plan.

Stalin chcąc być pewnym swej nieograniczonej władzy, nie mógł zapomnieć o wojsku. Zaczęło się od wielkiego procesu marszałka Tuchaczewskiego (którego oskarżono o działanie przeciwko Rosji Sowieckiej m. in. podczas wojny z Polską). Pominąwszy osobistą niechęć Stalina do tego dowódcy, chodziło o usunięcie dowódców popularnych, lecz z punktu widzenia Stalina niepewnych. Budionny z kolei, niestety, ocalał.
Oczywiście nie poprzestano na dowódcach najwyższego szczebla, ślepy terror przetoczył się przez cały korpus oficerski, aresztowano lub usunięto z wojska ponad trzydzieści pięć tysięcy oficerów! Niektórzy w związku z tym mogli próbować tym tłumaczyć swoją późniejszą nieudolność (Woroszyłow), ale plan Stalina to była nie tylko przypadkowa czystka, ale i odmłodzenie kadry, nie mającej w zasadzie pojęcia o nowoczesnej wojnie. Choć kto wtedy, prócz Niemców, to pojęcie miał?
Zaletą książki profesora Wieczorkiewicza jest - prócz rzetelności naukowej - charakterystyczna dla tego autora pasja wypowiedzi. Jak się zacznie czytać, nie można zostać obojętnym.

Stalin chcąc być pewnym swej nieograniczonej władzy, nie mógł zapomnieć o wojsku. Zaczęło się od wielkiego procesu marszałka Tuchaczewskiego (którego oskarżono o działanie przeciwko Rosji Sowieckiej m. in. podczas wojny z Polską). Pominąwszy osobistą niechęć Stalina do tego dowódcy, chodziło o usunięcie dowódców popularnych, lecz z punktu widzenia Stalina niepewnych....