Rozpoznanie udaru mózgu budzi lęk u chorych i ich rodzin. Często wiąże się z uczuciem bezradności i załamaniem psychicznym. Lekarze biorący udział w poszczególnych etapach procesu diagnostycznego i leczenia stają przed trudnym zadaniem wymagającym nie tylko rzetelnego przygotowania merytorycznego z zakresu własnej specjalności, ale także zrozumienia istoty udaru mózgu w dzisiejszym interdyscyplinarnym — wielospecjalistycznym ujęciu. Udar mózgu bowiem to nie jednostka, ale zespół chorobowy związany przede wszystkim z miażdżycą —wieloczynnikową, uogólnioną chorobą naczyń. Rozległość i lokalizacja procesu miażdżycowego decydują w dużej mierze o sukcesie leczenia i rokowaniu chorego.
Przełom XX i XXI wieku przyniósł zmianę w rozumieniu tego procesu naczyniowego prowadzącego do udaru mózgu i zawału serca. Zarówno zawał serca, jak i udar mózgu uznano za stany nagłe zagrażające bezpośrednio życiu chorego i wymagające natychmiastowej interwencji
w celu przywrócenia prawidłowego ukrwienia tkanek nerwowych, co jest równoznaczne z uzyskaniem
równowagi energetycznej. Śmiertelność i kalectwo wywołane deficytem energetycznym tkanki
nerwowej i serca są ogromne. Hasło „czas to mózg” jest nadal niezwykle aktualne.
Głównym celem autorów monografii było wyeksponowanie powyższego faktu, dlatego najwięcej uwagi i miejsca poświęcono ostrej fazie udaru mózgu. Na podstawie obowiązujących światowych i europejskich wytycznych, przygotowanych przez ekspertów w dziedzinie udaru mózgu, przedstawiono obowiązujące zasady postępowania diagnostycznego i terapeutycznego. Z uwagi na zróżnicowanie etiologiczne udaru zalecenia zawarte w tej publikacji należy modyfikować indywidualnie w odniesieniu do każdego chorego, uwzględniając potencjalne korzyści i ryzyko.
Profilaktyka pierwotna i wtórna, rehabilitacja oraz opieka nad chorym z udarem w fazach ostrej i przewlekłej, a także edukacja chorego i jego opiekunów składają się na działania długoterminowe. Rozwiązanie pojawiających się problemów wymaga zaangażowania lekarzy różnych specjalności, wśród których wiodąca rola przypada neurologom. Należy jednak podkreślić znaczenie zadań przypadających w udziale pielęgniarkom, fizjoterapeutom, psychologom, logopedom, technikom medycznym, a wreszcie samym pacjentom i ich rodzinom.
Tylko połączone i wielokierunkowe działania mogą się przyczynić do zmniejszenia liczby udarów, wskaźników umieralności i śmiertelności, obniżenia kosztów diagnostyki, leczenia i opieki, zmniejszenia stopnia kalectwa, a także poprawy jakości życia chorych dotkniętych udarem
mózgu.
Publikację „Udar mózgu w praktyce lekarskiej” opracowało grono specjalistów, którzy na co dzień zajmują się zarówno udarem mózgu, jak i uogólnioną chorobą naczyń — miażdżycą. Książkę tę napisano z myślą o czytelniku oczekującym informacji, jak zapobiegać udarowi mózgu oraz wskazówek dotyczących diagnostyki, leczenia i rehabilitacji pacjentów. Mamy nadzieję, że niniejsza monografia posłuży zarówno tym wszystkim, od których zależy dobro pacjentów z udarem mózgu, jak samym chorym i ich opiekunom.
Roman Mazur
Barbara Książkiewicz
Walenty M. Nyka