Eseje Dubravki Ugrešić zebrane w książce "Kultura karaoke" są ciekawym przykładem kulturoznawczej refleksji nad współczesną kulturą. Autorka używając efektownej metafory karaoke, rozważa kształt naszej kultury, gdy w relacji między Autorem, Dziełem i Odbiorcą ten ostatni zyskuje przewagę. Anonimowy uczestnik kultury za pomocą współczesnej technologii może powielać istniejące kulturowe wzory zaczerpnięte najczęściej z popkultury (seriali, filmów, muzyki, komiksów czy gier komputerowych).

Ciekawym fragmentem książki są rozdziały poświęcone kulturze regionu byłej Jugosławii. Autorka przywołuje przykłady kultury amatorskiej w państwach bloku komunistycznego. Ważne jest to, że tego rodzaju kultura naśladowała kulturę wysoką, ale nie próbowała zająć jej miejsca. Zjawisko przygotowywania prezentów przez społeczeństwo dla Tity, Ugrešić porównuje ze współczesnym zachowaniem fanów gwiazd popkultury.

Autorka jako przykład przywołuje też zjawisko fandomów czy popularność Second Life i innych gier umożliwiających stworzenie własnego awatara, gobeliny Wiehlera, Drvengrad Emira Kusturicy czy fan fiction i literackie mush-upy.

Autorka ubolewa nad tym, że nie ma wartościowania w kulturze, nie ma już hierarchii w jej obrębie. Brakuje dzisiaj oceny na przykład tego, co jest dobrą literaturą, a co złą. Granice między sztuką wysoką a niską rozmywają się i nie ma kto ich wyznaczyć. Ugrešić konstatuje, że: „kulturę karaoke we wszystkich jej odmianach łączy narcyzm, ekshibicjonizm, neurotyczna potrzeba nieszczęsnego pojedynczego człowieka, by zostawić swój ślad na obojętnej powierzchni świata, czy to korzystając z kory drewna, własnego ciała, internetu, fotografii, czy to dopuszczając się czynu barbarzyńskiego, zbrodni albo tworząc sztukę”. Według autorki u podstaw kultury tkwi strach przed śmiercią.

Warto sięgnąć po ten zbiór esejów, zwłaszcza jeśli się jest trochę poza współczesną kulturą popularną jak ich autorka. Dla mnie w dużej mierze książka ta miała walor informacyjny – o wielu przejawach współczesnej kultury popularnej rozprzestrzeniającej się via internet nie wiedziałam. Refleksje Ugrešić przepełnione są smutkiem i tęsknotą za czasami określonych wartości w kulturze. Karaoke jej nie odpowiada i nie daje przyjemności. Autorka przywołuje różne przykłady przejawów kultury karaoke, które tworzą pewien świat pustej, ale przyjemnej zabawy. Czy naprawdę współczesna kultura już tak wygłada?

Eseje Dubravki Ugrešić zebrane w książce "Kultura karaoke" są ciekawym przykładem kulturoznawczej refleksji nad współczesną kulturą. Autorka używając efektownej metafory karaoke, rozważa kształt naszej kultury, gdy w relacji między Autorem, Dziełem i Odbiorcą ten ostatni zyskuje przewagę. Anonimowy uczestnik kultury za pomocą współczesnej technologii może powielać...

Karaoke kojarzy się każdemu ze śpiewaniem popularnych piosenek, ale trzeba sprecyzować, że dokładnie chodzi o kopiowanie przez anonimowych ludzi. Zatem nic dziwnego, że same słowo "karaoke" oznacza pustą orkiestrę. Według zdania autorki poprzez kopiowanie, czasem parodiowanie dany utwór staje się coraz dalszy od oryginału. Czyli wracając ściśle do karaoke jest to marne odtwarzanie arcydzieła.

Dubravka Ugrešić to urodzona w 1949 roku w Zagrzebiu, autorka powieści, esejów, sztuk teatralnych i książek dla dzieci. Była profesorka Uniwersytetu w Zagrzebiu. Gdy w Jugosławii wybuchła wojna domowa, zdecydowała się na emigrację. obecnie mieszka w Holandii. W polskim wydaniu ukazały się jej następujące tytuły: "Amerykański fikcjonarz", "Kultura kłamstwa", "Stefcia Ćwiek w szponach życia", "Nikogo nie ma w domu", "Czytanie wzbronione".

"Kultura karaoke" to zbiór esejów, które traktują o popularyzacji współczesnej kultury. W dobie nowinek technicznych, sieci, różnorodnych programów można tworzyć cuda. Twórców uważa się za geniuszy przypisując im zasługi, ale czy słusznie? Kto poszuka chociażby w internecie danego utworu zdziwi się, że powstał on wiele lat temu, a ktoś zwyczajnie to "odświeżył". Tak naprawdę nic nie jest tworzone, a mniej bądź bardziej kopiowane, czy przerabiane.
Kolejnym spostrzeżeniem autorki jest zjawisko fandomu. Grupa osób, która nadmiernie miłuje się w danej sztuce zaczyna sama tworzyć różne cosplaye, manga, rysunki, czy opowiadania. Zatem fan już nie tylko jest odbiorcą, ale sam może stać się twórcą. Niepostrzeżenie znajdzie się tu przemycenie polityki, zmian ustroju, czy poruszony jest temat rozpadu Jugosławii, czynniki te także przyczyniły się w mniejszym bądź większym stopniu do zmian kulturowych.

"Kultura karaoke" to zbiór dziesięciu esejów, które rzecz jasna dotyczą sfery kulturowej. Ale nie trzeba być wybitnym znawcą w tej dziedzinie, aby sięgnąć po powyższy zbiór. Całość jest spójna i napisana zrozumiałym językiem. Nie mogło zabraknąć tu także konkretnych odniesień w literaturze, chociażby znajdziemy tu porównanie do "451° Fahrenheita" autorstwa Raya Bradburego, gdzie autor już 60 lat temu widział czarno postęp cywilizacyjny, gdzie trend na telewizory miały doprowadzić do palenia książek. Jednak miłośnicy lektur spotykali się w grupie i recytowali jedną pozycję, której nauczyli się na pamięć. Mówię o tym przykładzie nie przypadkowo, bowiem w wizjach autorki, wyczuwa się potencjalne zagrożenie dla oryginalności, gdzie wartości są już inaczej szufladkowe, a sentymenty odsuwa się na bok. Nowoczesne życie, postęp techniczny może prowadzić do zagubienia tego co ważne, istotne, a kultura chwilami może stanowić "brzydką" kopię. W publikacji teoria jest równoważona na szali z krytyką. Wyczuwa się emocje, ale i zaangażowanie piszącej.

Przyznaję, że nigdy nie byłam fanatyczką formy esejów, ale te naprawdę mnie zachwyciły, chociaż nie ze wszystkimi przekonaniami autorki się zgadzam, to powyższa publikacja jest jak najbardziej warta uwagi. Dlatego bardzo polecam, jestem przekonana, że każdy wyniesie jakieś wartości, czy wyrobi sobie własne zdanie na dany temat.

Recenzja pochodzi z mojego bloga:
http://ksiazkowa-fantazja.blogspot.com/2014/06/kultura-karaoke-dubravka-ugresic.html

Karaoke kojarzy się każdemu ze śpiewaniem popularnych piosenek, ale trzeba sprecyzować, że dokładnie chodzi o kopiowanie przez anonimowych ludzi. Zatem nic dziwnego, że same słowo "karaoke" oznacza pustą orkiestrę. Według zdania autorki poprzez kopiowanie, czasem parodiowanie dany utwór staje się coraz dalszy od oryginału. Czyli wracając ściśle do karaoke jest to marne...

Teza Ugresic nie jest nowa - każdy, kto przytomnym wzrokiem rozejrzy się wokół siebie, zauważy to samo. Być może nie będzie potrafił nadać swoim obserwacjom tak efektownej nazwy, ale przede wszystkim - i w tym tkwi siła tej książki- może nie zauważyć skali zjawiska. Wyobraźnia i erudycja autorki łączy muzeum podarunków dla Tity, książkowe blurby, cmentarze, radzieckie płyty- pocztówki i telewizyjne walki o kilka minut sławy w jedną, niepokojacą całość, od totalitaryzmu aż po totalitarną wolność. Jedno, o czym Ugresic nie wspomina, to przyjemność. Nieczęsta i dziwna, (i straszna) przyjemność życia w czasach 'ludycznego entuzjazmu', gdy 'nie ma już artystów, jest gest, który inni mogą, ale nie muszą uznać za sztukę'. Nie wiem, czy Ugresic jej nie dostrzega, czy nie uważa za istotną. Żeby mieć o niej pojęcie, trzeba być jednym z 'poduczonych barbarzyńców', tak jak ja. Ugresic jest zbyt mądra, by nim zostać, i smutna, bo bezdomna: 'Dzisiaj to ja się kręcę wokół mojego dawnego domu. Po tym domu- literaturze- łażą dzisiaj jacyś inni mieszkańcy'.

Teza Ugresic nie jest nowa - każdy, kto przytomnym wzrokiem rozejrzy się wokół siebie, zauważy to samo. Być może nie będzie potrafił nadać swoim obserwacjom tak efektownej nazwy, ale przede wszystkim - i w tym tkwi siła tej książki- może nie zauważyć skali zjawiska. Wyobraźnia i erudycja autorki łączy muzeum podarunków dla Tity, książkowe blurby, cmentarze, radzieckie...

Esej Dubravki Ugrešic prawi o współczesnym obliczu kultury i płyciznach, na jakich osiadła. Władza znalazła się dziś w rękach odbiorcy, który stał się nie tylko wyrocznią, ale i twórcą mogącym zabrać głos w każdej sprawie. I myli się ten, kto sądzi, że korzystają z tego przywileju wyłącznie mający coś do powiedzenia. Diagnoza Dubravki każe sądzić, że ich cichy głos ledwie słychać, natomiast wrzaski z „lasu digitalnej przeciętności” docierają do wszystkich uszu.

Cała recenzja: http://www.ksiazka.net.pl/index.php?id=49&tx_ttnews[tt_news

Esej Dubravki Ugrešic prawi o współczesnym obliczu kultury i płyciznach, na jakich osiadła. Władza znalazła się dziś w rękach odbiorcy, który stał się nie tylko wyrocznią, ale i twórcą mogącym zabrać głos w każdej sprawie. I myli się ten, kto sądzi, że korzystają z tego przywileju wyłącznie mający coś do powiedzenia. Diagnoza Dubravki każe sądzić, że ich cichy głos ledwie...