Dokonanie syntezy dziejów prehistorycznych ludów zbieracko-łowieckich w skali globalnej jest zadaniem bardzo trudnym, przekraczającym właściwie możliwości jednego autora. Podejmowane w tym zakresie próby dotyczyły przeważnie tylko jednego kontynentu i na ogół były dokonywane z punktu widzenia albo kulturowo-historycznego, albo antropologicznego. Do tego pierwszego nurtu należały syntezy paleolitu opracowane wcześniej przez piszącego te słowa we współpracy ze Stefanem K. Kozłowskim (Pradzieje Europy od XL do V tysiąclecia p.n.e., Warszawa 1975, PWN; wersja angielska Upper Palaeolithic and Mesolithic in Europe: Taxonomy and Palaeohistory, Wrocław 1978, Ossolineum) oraz z Albertem Broglią (Il Paleolitico: uomo, ambiente e culture, Milano 1987, Jaca Book). Wiele poglądów prezentowanych w tym tomie nawiązuje do tych syntez i ich współautorom należą się słowa wdzięczności za inspirację i konstruktywną wymianę poglądów.
Ponieważ tom ten napisano w Polsce, starano się w nim wyeksponować znaczenie odkryć archeologicznych dokonanych na ziemiach polskich, które służyły procesowi zdobywania wiedzy o prehistorii europejskich społeczeństw zbieracko-łowieckich oraz wkład polskiej prehistorii w badania paleolitu i mezolitu innych krajów i kontynentów.