Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Ten zbiór to głównie pożegnania znanych autorowi twórców: częściowo przedruk artykułów, częściowo mów okolicznościowych i pogrzebowych. Czyta się te wspomnienia z zainteresowaniem, gdyż Jacek Bocheński umiejętnie operuje słowem, jest dyskretny i wyrozumiały wobec dawnych znajomych i przyjaciół. Dodatkowo okrasza swe notki trafnymi spostrzeżeniami dotyczącymi roli i wagi kulturalnego dziedzictwa Europy. Na pytanie o pożytek z greckiej szczepionki (rozumianej jako szkolny kontakt z martwymi językami) odpowiada sam sobie, że "ona wyrabia w człowieku zdolność odczuwania szacunku. A zdolność odczuwania szacunku niemal zanikła w naszych czasach. Dziś przecież nie szanujemy nikogo i niczego. Kultura grecka, a potem łacińska, opierała się na tym fundamencie". (Tekst o Z. Herbercie z r. 2001, s. 166) Cenne wydaje mi się także przypominanie istotnych, często już zapomnianych autorów i ich tekstów. Sadzę, iż interesujący może okazać się choćby W. Wirpsza i jego "Polaku, kim jesteś?". Smakowity cytat: "Mimo koczownictwa i wykolejania Polacy - co prawda, niejednakowo, jeśli chodzi o poszczególne grupy społeczne - odnajdowali się jakimś cudem w czymś abstrakcyjnym, trudno uchwytnym, lecz typowym dla polskiej psychiki. [...] Polacy [...] są nominalistami. [...] 'Nazwa rzeczy ma dla Polaków większą wagę aniżeli rzecz sama'." (s. 261) Myśl ta została poparta konkretnym przykładem: słowo Katyń w kontekście katastrofy 10 kwietnia 2010 r. zyskuje rozliczne konotacje. Nic już nie trzeba mówić, wszystko się wie. Nie ze wszystkimi ocenami Bocheńskiego się zgadzam, dostrzegam bowiem w nich swoistą przynależność środowiskową, jednak autor - wiekowy już człowiek - dzieli się z czytelnikiem i wzruszeniami, i wiedzą. Warto to docenić, a nad skłonnością do usprawiedliwień i wybaczania przejść do porządku dziennego.