Obszerna, licząca ponad 400 stron książka Waldemara Hansena jest rzeczywiście obrazem dramatu dynastii Wielkich Mogołów w XVII stuleciu. Autor skupia się na panowaniu trzech władców: Dżahangira (1605-1627), Szahdżahana (1627-1658) i Aurangzeba (1658-1707), za rządów których państwo mogolskie osiągnęło szczyt potęgi, ale i zarazem zaczęło się chylić ku upadkowi. W pewien sposób „Pawi Tron” jest dramatem rodzinnym, w którym walczą między sobą bracia, ojcowie i synowie. Najdobitniej wyraża się to w wojnie domowej między synami Szahdżahana w latach 1657-1659. Hansen nie skupia się jednak tylko na postaciach. Bodaj czy nie bardziej interesuje go kultura mogolskich Indii i walka między tolerancyjną a rygorystycznie islamską postawą w łonie samej dynastii.

Autor książki zaczyna ją od opisu słynnego Tadż Mahal: mauzoleum żony cesarza Szahdżahana Mumtaz Mahal. Ten zabytek chyba najlepiej oddaje specyfikę kultury tej epoki. Raj na ziemi? Może i tak, ale zawsze silnie przesycony śmiercią. W kontekście Tadż Mahal jest to tym istotniejsze, że w mauzoleum tym znaleźli miejsce spoczynku pokonany w wojnie sukcesyjnej książę Dara Szikoh, całkowite przeciwieństwo swojego zwycięskiego brata Aurangzeba. Ta para braci-wrogów oraz ich ojciec Szahdżahan to główni bohaterowie „Pawiego Tronu”. Szczególnie Aurangzeb jest niejednoznaczny, bo przecież mimo ogromnych talentów i energii to on najbardziej przyczynił się do osłabienia państwa Wielkich Mogołów poprzez odrzucenie tolerancyjnej polityki Akbara i doprowadzenie do konfrontacji ze stanowiącymi większość mieszkańców Indii wyznawcami hinduizmu.

Książkę oceniam bardzo dobrze nie tylko przez wzgląd na ciekawy i mało znany temat, ale także przez to, że Hansenowi wyjątkowo udało się odtworzyć specyficzną atmosferę synkretycznej kultury państwa mogolskiego, którą tak znakomicie wyrażali Akbar i Dara Szikoh (i do której tak paradoksalnie nie pasował wielki Aurangzeb). Do tego czytelnik może się zapoznać z naprawdę dużą liczbą ilustracji i zdjęć i przyswoić sobie wizualnie niektóre aspekty tej kultury. Ciekawie i niepokojąco wyglądają na kartach „Pawiego Tronu” Europejczycy, którzy pojawiają się na dworze Wielkich Mogołów i stopniowo zyskują sobie coraz silniejszą pozycję. W tym kontekście niczym złowrogie memento brzmi epilog odwołujący się do obalenia w 1857 ostatniego, marionetkowego cesarza mogolskiego Bahadura Szaha II przez Anglików. Złowrogo także dla współczesnej cywilizacji.

Tomasz Babnis

Obszerna, licząca ponad 400 stron książka Waldemara Hansena jest rzeczywiście obrazem dramatu dynastii Wielkich Mogołów w XVII stuleciu. Autor skupia się na panowaniu trzech władców: Dżahangira (1605-1627), Szahdżahana (1627-1658) i Aurangzeba (1658-1707), za rządów których państwo mogolskie osiągnęło szczyt potęgi, ale i zarazem zaczęło się chylić ku upadkowi. W pewien...