To pełna emocji opowieść o pewnej postaci historycznej, naukowcu samouku o nazwisku Léon Foucault. Człowieku, który na przekór wszystkiemu szukał w życiu wyjaśnień wielu trudnych do rozstrzygnięcia zagadnień, przynajmniej na czas w którym żył. Z postacią autora, profesora Amira D. Aczela, zetknąłem się wcześniej przy lekturze bardzo dobrej książki popularyzatorskiej "Tajemnice alefów". Była dobrze napisana, poruszająca ciekawe, niebanalne zagadnienia i pełna pasji. Z ciekawością sięgnąłem zatem po kolejną pracę tego autora, doświadczenia z przeszłości dobrze rokowały na przyszłość. Cóż, widać, że w pisaniu książek takie autosugestie mogą być całkowicie mylne. Książka mnie po prostu rozczarowała, zawartością i stylem.

Profesor Aczel opisuje w niej historię poszukiwań rozstrzygającego dowodu ruchu obrotowego Ziemi, lecz przy okazji stara się naświetlić obraz czasów, w których żył jego bohater. Opowiada więc sporo o życiu Foucaulta, z zadziwiającą pewnością siebie kreśląc obraz jego życia i pracy. Skąd u sceptycznego matematyka taka pewność w badaniu dawno minionych czasów, których nie zna z autopsji? Nie wiem. Wydaje mi się, że do historii i różnych źródeł pisanych należy podchodzić ze zdrowym rozsądkiem. Nie przesadzać z koloryzowaniem, dla dobra nauki oczywiście, przeszłości, ludzi wówczas żyjących. Nie warto tworzyć pomników ludziom z krwi i kości, i mieszać tak różne rzeczy jak dokonania na polu nauki i wartość kogoś jako człowieka. Życie bowiem pokazuje, że na ogół wybitni naukowcy są ludźmi nadzwyczaj trudnymi we współpracy i kontaktach niezawodowych. Co przecież samo w sobie nie umniejsza ich sukcesów zawodowych i tego, co zdołali osiągnąć. Aczel pisze tak, jakby był naocznym towarzyszem życia pana Foucaulta. Niestety, choć być może ubarwia to samą książkę, sprawia, że lepiej się ją czyta, to z nauką, ścisłością i faktami nie musi i często nie ma wiele wspólnego. Wolę, gdy fascynacja jakąś osobą polega na podziwianiu myśli danego człowieka i jego osiągnięć, a nie na na tworzeniu mitów o nim samym. Wyniki badań naukowych bowiem są faktami, z którymi trudno dyskutować, opinie i opisy życia człowieka są często tym, co sami chcielibyśmy w nim zobaczyć. Aczel podkreśla, że fizyk-samouk, wynalazca żyroskopu, musiał w życiu stawiać czoło innym naukowcom, którzy uważali się za lepszych. Z ignorancją i zachowawczością uznanych autorytetów. Aczel bardzo ostro osądza innych, bo tak mu akurat pasuje. W nauce postęp jednak nie dokonuje się metodami rewolucyjnymi. Owszem, tworzą go przełomy i odrzucenie czegoś, co większość uważała za słuszne, ale nie znaczy to, że naukowcy żyjący w owych czasach to byli zawistni i głupkowaci ludzie. Nikt nie lubi, nawet największe autorytety naukowe, gdy ktoś podważa ich osiągnięcia. Szczególnie, gdy jest to ktoś spoza uznanego kręgu, osoba mało znana, niczym szczególnym niewsławiona. Postawy, wyśmiewania i ignorowania przełomowych pomysłów, dotykały nawet takie wielkie postaci jak Albert Einstein. Czy to oznacza, że fizyk ten był ignorantem - nie, raczej sceptykiem, i normalnym, żywym człowiekiem, a nie chodzącym pomnikiem ze spiżu.

W tej książce za dużo jest mocnych słów i ocen. Mi osobiście kojarzy się to ze starością, kiedy opanowane i zrównoważone dotąd osoby zaczynają nagle głosić swoje poglądy jako jedyne słuszne, a swoje doświadczenia przedkładać nad doświadczenie innych. Aczel dużo pisze o ówczesnym świecie, rozumiem, że czuje się ekspertem także w tej dziedzinie, nie tylko matematyce. Książka nie jest spójna, roi się w niej od ciągłych dygresji. Autor chciałby powiedzieć chyba trochę za dużo, zamiast skoncentrować się na czymś, np. na zagadnieniach matematyczno-fizycznych. W związku z tym książkę nie czyta się zbyt dobrze, autor sięga swobodnie po język naukowy uważając zapewne, że każdy średnio wykształcony człowiek go zna. To nie jest dobry kawałek, solidnej popularyzacji nauki, ale takie pozycje wbrew pozorom też są potrzebne. Po to, żebyśmy cenili naprawdę książki dobrze napisane. Mimo to polecam ją do przeczytania wszystkim książkoholikom i osobom lubiącym nauki ścisłe, zwłaszcza matematykę i fizykę. ;)

To pełna emocji opowieść o pewnej postaci historycznej, naukowcu samouku o nazwisku Léon Foucault. Człowieku, który na przekór wszystkiemu szukał w życiu wyjaśnień wielu trudnych do rozstrzygnięcia zagadnień, przynajmniej na czas w którym żył. Z postacią autora, profesora Amira D. Aczela, zetknąłem się wcześniej przy lekturze bardzo dobrej książki popularyzatorskiej...