Tematyka powstańcza w dzisiejszych czasach znacznie straciła na popularności. Natomiast wiecznie żywa tematyka wojenna pochłania licznych czytelników, ale tylko takich, którzy uwielbiają taplać się w krwawych opisach i drastycznych scenach, natomiast reszta literatury odchodzi w kąt. Ważne są emocje, coraz więcej emocji i podniet dla naszego znudzonego umysłu. Subtelna sztuka i delikatne powiewy wiatru o poranku nudzą i odpychają.

Tak wychowują nas media, głównie telewizja i filmy, a dokładnie ujmując - odbiornik telewizyjny. Nie od dzisiaj wiadomo, że intensywne migotanie ekranu telewizora, szybkie zmienianie się klatek filmowych wpływa negatywnie na rozwój układu nerwowego. Zwróćmy uwagę na długość trwania ujęcia w starych filmach (ponad piętnaście sekund), a we współczesnym serialu - nie doliczymy nawet do pięciu. Nie wspominając o kreskówkach i reklamach, w których ujęcia zmieniają się szybciej niż co dwie sekundy. To powoduje, że co czwarte dziecko jest nadpobudliwe, a ludzie tacy jako dorośli nie radzą sobie z nudą i jakąkolwiek monotonią. Dla nich świat musi wirować, inaczej staje się nie do zniesienia.

Być może dlatego tak często gardzimy każdą prozą, która trąci poezją czy rozbudowaną metaforyką. Opisy przyrody nieziemsko nużą i nie wzbudzają miłych skojarzeń ani żadnych wyobrażeń. Na nasz gust składa się jednak więcej czynników, niż samo korzystanie z mediów, niemniej jednak wszędobylskie ekrany kształtują w nas umiłowanie do dużej prędkości, nie tylko czytania.

Język ezopowy doprowadzony do perfekcji. Techniki uniknięcia cenzury również. "Gloria victis" to zręcznie napisana poetycka powieść o powstańcach, miłości i śmierci. Jednak tutaj ludzie żyją tylko we wspomnieniach, gdyż pamięć o nich zachowuje natura. Usypana ludzkimi rękami mogiła powstańców zostaje zapomniana, a śmierć walczących uznana za daremną. Wątek miłosny zarysowany w powieści bardzo delikatnie porusza i zachwyca swoją niedzisiejszą subtelnością wyrazu. Miłość i śmierć, cierpienie i spokój miejsca, które nie tak dawno ociekało krwią.

Orzeszkowa pokazuje, że prowadzenie szybkiej akcji nie jest dla niej żadną trudnością. Pozostaje w swoim poetycko-perfekcyjnym opisie przyrody, która już nie stanowi jedynie tła wydarzeń, ale osobę narratora. Hulający wiatr wysłuchuje opowieści drzew i sam staje się powiernikiem przeszłości. On też ma swoją rolę.

Dlaczego narratorem jest przyroda? Dlaczego młodzi muszą ginąć? Za co i po co? Wszystkie te pytania mają swoją odpowiedź w lekturze, która uczy nas, że nigdy nie można mówić "Vae victis". Nigdy.

Tematyka powstańcza w dzisiejszych czasach znacznie straciła na popularności. Natomiast wiecznie żywa tematyka wojenna pochłania licznych czytelników, ale tylko takich, którzy uwielbiają taplać się w krwawych opisach i drastycznych scenach, natomiast reszta literatury odchodzi w kąt. Ważne są emocje, coraz więcej emocji i podniet dla naszego znudzonego umysłu. Subtelna...