Lojalnie uprzedzam, że „Zachodni kanon” Blooma to nie jest pozycja dla wszystkich. Aby wynieść pożytek z lektury, trzeba znać omawiane w niej dzieła, a nie są to książki, które czyta się łatwo i przyjemnie.

Harold Bloom, amerykański literaturoznawca wykładający w Yale, to żarliwy obrońca kanonu i estetycznego kryterium literatury. Uważa, że kanon nie jest programem społecznego zbawienia, a utwory, które do niego trafiają, opierają się próbie czasu ze względu na swą dziwność, oryginalność, zdolność do sprawienia, że „czujemy się nieswojo w swoim domu”, czyli, krótko mówiąc, z powodów estetycznych. Stąd już tylko krok do stwierdzenia, że tekst kanoniczny nie ma dostarczać przyjemności, lecz powinien stanowić estetyczne wyzwanie, „znaczną przykrość lub trudniejszą przyjemność, jakiej pomniejszy tekst nie zapewni”. Właściwe odczytanie kanonu polega bowiem na „wzbogaceniu własnej jaźni”, nie zaś na poszukiwaniu w nim źródeł naszej moralności czy uniwersalnych wartości.

Liczne (i często niezamierzenie zabawne) są narzekania Blooma na „armię kontestatorów estetycznej wartości literatury”: profesorów hip-hopu, klony teoretyków galijsko-germańskich, ideologów płci społecznej i rozmaitych wyznań seksualnych, proroków bezgranicznej wielokulturowości, feministki, afrocentryków, marksistów, inspirowanych przez Foucaulta, nowych historycystów i dekonstruktorów, czyli członków szkoły resentymentu.
„Zachodni kanon” wieńczy lista kilkuset kanonicznych tytułów, które oparły się próbie czasu, czy to ze względu na siłę estetyczną, czy też z powodu wpływu, jaki wywierają na nas wszystkich. Ich nieznajomość, zdaniem Blooma, „jest nieroztropna i będzie coraz bardziej niebezpieczna”. W przypadku epoki chaotycznej, w której obecnie się znajdujemy, to raczej proroctwo kanonu, ale z przyjemnością odkryłam, że uwzględnia ono również polskich twórców: Miłosza, Gombrowicza, Lema, Herberta, Zagajewskiego i Schulza...

Więcej na blogu:
https://zapiskinamarginesie.pl/2020/05/16/w-obronie-kanonu/

Lojalnie uprzedzam, że „Zachodni kanon” Blooma to nie jest pozycja dla wszystkich. Aby wynieść pożytek z lektury, trzeba znać omawiane w niej dzieła, a nie są to książki, które czyta się łatwo i przyjemnie.

Harold Bloom, amerykański literaturoznawca wykładający w Yale, to żarliwy obrońca kanonu i estetycznego kryterium literatury. Uważa, że kanon nie jest programem...