Nie należy do rzadkości, że pisarz jest autorem jednej książki, choć napisał przed i po kilka innych. Taka sytuacja jest z Borysem Polewojem. Dziennikarz amator, potem korespondent wojenny, relacjonował proces norymberski. Tam poznał historię lotnika Aleksieja M. W ciągu dziewiętnastu dni napisał "Opowieść..." Nigdy już nie zyskał takiego uznania, jakie przyniosła mu ta powieść.
Pamiętam z dawnych lat szkolnych film puszczany w klasie, na jednym projektorze. Ekranizacja z 1948 roku była nieznośna, a bohaterski lotnik często pokazywany w ujęciu z dołu, dla podkreślenia wielkości.
Niepotrzebnie.
Gdyby z książki wyjąć kilka, może kilkanaście zdań o wydźwięku państwotwórczych i propagandowym - pozostanie nadal fascynująca opowieść o dzielnym i skromnym lotniku, chłopaku o cygańskich oczach, który miał zaledwie 20 lat, gdy musiał walczyć na wojnie. I gdy został zestrzelony z dala od spodziewanej pomocy. Postanawia dotrzeć do swoich. Opis jego wędrówki przez zasypany śniegiem las, najpierw na połamanych nogach, potem na kolanach, wreszcie czołgając się jest niezwykły! I co za obrazowanie! Ja się czułam podczas lektury, jakbym tam z Aleksiejem była, widziałam las, wykroty, słyszałam szum sosen i skrzypienie śniegu...
Zresztą późniejszy opis bitwy powietrznej jest równie doskonały - prostym a precyzyjnym językiem pisany, bez zbędnych metafor, ozdobników i popisów stylistycznych.
Książka powinna być ponownie zekranizowana, ale kto to ma uczynić? Powinien powstać film o niezwykłym harcie ducha, o przekraczaniu granic możliwości człowieka postawionego przez los wobec straszliwych doświadczeń. Alosza nie poszedł zdobywać np. szczytów himalajskich, bo "coś go tam gnało", nie walczył z zimnem, bólem i głodem na własne życzenie.
Powieść to także głośny, wyrazisty krzyk sprzeciwu wobec wojen wyrywających ludzi u progu dorosłego życia z domu, od własnych, pięknych, ważnych na ten moment spraw, by zabijać innych. Akurat tego ostatniego Polewoj wprost nie mówi, to był czas na pokazywanie patriotyzmu kierującego czynami i decyzjami. Ale dziś, po latach, w innych czasach - ten krzyk jest wyraźniej słyszalny.
Książka ani trochę się nie zestarzała, może tylko nieco tłumaczenie, ale to wskutek zmian w naszym języku.

Nie należy do rzadkości, że pisarz jest autorem jednej książki, choć napisał przed i po kilka innych. Taka sytuacja jest z Borysem Polewojem. Dziennikarz amator, potem korespondent wojenny, relacjonował proces norymberski. Tam poznał historię lotnika Aleksieja M. W ciągu dziewiętnastu dni napisał "Opowieść..." Nigdy już nie zyskał takiego uznania, jakie przyniosła mu ta...