Po prostu trudna książka o trudnej sprawie.

Sprawie o której nie chcemy rozmawiać

Sprawie którą chcemy zakopać.

Sprawie bez której przepracowania nie zbudujemy nowoczesnego społeczeństwa, odpornego na pokusy brutalizacji życia.

Książka to tak naprawdę podsumowanie projektu badawczego i zejście z tematyką zagłady Żydów na poziom polski powiatowej. Autorzy poczynili konkretne założenia.

- analizują w określony sposób konkretne powiaty (w tym wydaniu 9 z nieco ponad 50 które istniały w czasie DWS na terenach GG) – w ten sposób schodzimy do poziomu mikrohistorii.
- analizują celowo obszary wiejskie i małomiasteczkowe – by wyjść z analiz wielkich miast, a skupić się na obszarze gdzie żyło najwięcej Żydów i najwięcej Polaków. Zatem ich doświadczenie było najbardziej dominujące, choć w literaturze było reprezentowane w mniejszości (bo głównie opisywano wielkie getta Łodzi i Warszawy).
- skupienie się na trzecim okresie Zagłady - tzw „Judenjagd”, czyli „Polowaniu na Żydów” – tych którzy uniknęli Aktion Reinhard i podjęli próbę ukrywania się i przetrwania – książka to analiza ich postaw.
- analiza wszystkich efektów, czyli „Zwycięstw” (ocalenie życia), niegodnych (wyłapywanie, mordowanie) i wreszcie obojętnych

Książka dlatego fascynująca bo pisana bez uprzedzeń, po prostu pokazuje twarde dane, takie miasto, tylu Żydów podjęło próby ucieczki, tylu zamordowali Niemcy, tylu uratowali Polacy, tylu wydali chłopi, tylu zabili sami a tylu polskie podziemie - a w końcu o tylu nie wiemy nic.
Tytaniczna i ogromna praca, za który wielki szacunek badaczom. Którzy przy okazji stworzyli narzędzie badawcze, które z powodzeniem można stosować w wypadku innych obszarów.

Wychodzi mnóstwo cech wspólnych (np. 10% Żydów którzy dożyli początku 1942 r – uniknęło Zagłady (w samych akcjach wywózkowych organizowanych przez Niemców zginie ok. 90% Żydów) i podjęło próbę ratowania się i niestety większość z nich zginęła), ale i mnóstwo regionalnych odrębności. Np. Powiat Węgrowski – ludzie tam żyją niejako w cieniu Treblinki i wpływ jej na lokalną społeczność jest szalenie destrukcyjny. Można przecież polować na uciekających z wagonów ludzi…

Są dramatyczne opowieści, przy których nie można nie płakać, ale i inne wobec których wstępuje w człowieka nadzieja. Widać jak bardzo historie bohaterów którzy ratowali Żydów to historie wyjątkowe.
Problem w tym że to szalenie ponura opowieść o której nie chcemy pamiętać.

Brak zaś jej społecznego przerobienia powoduje łatwość z jaką postawy wykluczające, przemocowe mogą wrócić. I wracają na naszych oczach.

Po prostu trudna książka o trudnej sprawie.

Sprawie o której nie chcemy rozmawiać

Sprawie którą chcemy zakopać.

Sprawie bez której przepracowania nie zbudujemy nowoczesnego społeczeństwa, odpornego na pokusy brutalizacji życia.

Książka to tak naprawdę podsumowanie projektu badawczego i zejście z tematyką zagłady Żydów na poziom polski powiatowej. Autorzy poczynili...