Chyba każdemu zdarzyły się momenty, w których marzył, by być kimś innym – zwłaszcza mając lat naście. Zazdrośnie spoglądaliśmy na popularniejsze lub bardziej atrakcyjne koleżanki, snuliśmy marzenia o zamienieniu przeciętnego życia na los księżniczki czy gwiazdy filmowej. W kulturze funkcjonuje zresztą wiele tematyzujących mnogość żywotów powiedzeń i frazeologizmów: od „kto czyta, żyje podwójnie” po „wchodzenie w czyjąś skórę”. Jakby to jednak było móc (a właściwie – być zmuszonym) od urodzenia każdego dnia budzić się w innym ciele?

Za okładkami filmowymi – szczególnie w przypadku serii wydawniczych – nie przepadam. Nie chodzi tu nawet o ich wymiar estetyczny sam w sobie, ale o atrakcyjność całej kolekcji i jej wizualną spójność. Pozwolę więc sobie zbyć okładkę reedycji „Każdego dnia” milczeniem i skupię się na jej pierwotnym, dużo ciekawszym projekcie. Na pierwszy rzut oka widać, że powieść Davida Levithana to historia romantyczna i przeznaczona dla młodzieży. Sugerują to intensywne kolory oraz charakterystyczne kroje czcionek, wpisujące się w aktualną modę graficzną. Ilustracja na okładce przedstawia portret złożony z czterech nieprzystających do siebie elementów, co stanowi jasne odniesienie do podstawowego wątku powieści.

Bohaterem (chociaż równie dobrze pasowałoby tutaj „bohaterką”) „Każdego dnia” jest 16-letni A, który od urodzenia codziennie budzi się w innym ciele. Protagonista nie zna innego życia. Nie zna też powodu, dla którego jego egzystencja wygląda w ten sposób. Po tylu latach zdążył już zaakceptować, że nie może wieść takiego życia, jak inni ludzie – zawierając przyjaźnie, zacieśniając więzi rodzinne, rozwijając się w wybranych dziedzinach czy nawet czytając każdego wieczora tę samą książkę. Tęsknota za stałością wraca ze zdwojoną siłą, gdy przebywając w ciele Justina, A poznaje Rhiannon. Od tego momentu stara się do niej docierać w każdym kolejnym wcieleniu.

Pomysły bazujące na motywie reinkarnacji nie należą do nowatorskich i każdego roku ukazuje się gros podobnej literatury. Levithan podszedł jednak do sprawy nieco inaczej niż w znanych mi powieściach. Zazwyczaj bohaterowie podobnych historii traktują mnogość żyć jako pewną barierę do pokonania. Po najczęściej dramatycznej śmierci odradzają się w nowym ciele, ale ze starymi celami. W kolejnym wcieleniu mają naprawić przeszłe błędy lub odnaleźć ukochaną osobę, by ostatecznie żyć z nią długo i szczęśliwie. Po drodze zmagają się ze swoistym rodzajem amnezji, którą jednak sprawnie pokonują. A nie ma amnezji, niedokończonych spraw, dawnej miłości do odnalezienia. A nie ma nawet ciała, które traktowałby jako pierwotne. Nie ma płci ani jasno sprecyzowanej orientacji. To byt wręcz liminalny, istniejący i nieistniejący jednocześnie. Specyficzna charakterystyka protagonisty sprawia, że „Każdego dnia” nie jest typowym romansem. To raczej opowieść o istocie, sensie, pierwotnym źródle i potrzebie miłości.

Codzienne odradzanie się A w nowym ciele sprawia, że czytelnicy mają szansę przyjrzeć się różnorodności ludzkiej egzystencji bliżej niż kiedykolwiek. Bohater z szacunkiem podchodzi do każdego kolejnego życia, stara się doświadczać go w taki sposób, by spowodować swoim tymczasowym gospodarzom jak najmniej problemów (choć oczywiście z pewnymi wyjątkami). Jednocześnie chętnie wspomina żywoty swoich poprzednich cielesnych gospodarzy. Nierzadko okazuje się, że pozornie podobne do siebie egzystencje są tak naprawdę bardzo od siebie różne. A wiele mówi o pozorach i pułapkach powierzchowności. Nie oznacza to jednak, że sam w nie nie wpada, bo kiedy poznaje Rhiannon, potrafi się wręcz wstydzić, gdy jego ciało nie wpisuje się w ogólnie przyjęte kanony piękna. Wpędza go to później w poczucie winy, niemniej A nie jest wolny od negatywnych emocji, co uwiarygadnia jego postać.

Mało dynamiczna narracja podkreśla wręcz filozoficzny charakter powieści. Odbiorcy przyzwyczajeni do tego, że w podobnej literaturze dzieje się dużo i szybko, mogą nieco się lekturą początkowo męczyć, niemniej jej bardzo mała objętość (264 strony) pozwala wiele wybaczyć. Inna sprawa, że choć pomysł Levithan miał bardzo ciekawy, to wykonanie pozostawia pewien niedosyt. Być może jednak to niespełnienie ma skłonić czytelnika do sięgnięcia po kolejne tomy tej historii. Czy sekrety z pierwszej części zostają wyjaśnione później? Mam nadzieję, że odpowiedź brzmi „tak”, ale przekonam się o tym już wkrótce.

Alicja Górska