O ile historia wojen jest stara jak sama ludzkość i towarzyszy nam od starożytności, o tyle dzieje powszechnej myśli wojskowej datują się jako znacznie młodsze zjawisko. Zgodnie z pierwszą tezą autora, narodziny polskiego dorobku w tym zakresie należy upatrywać w drugiej połowie XV wieku i data ta nie odbiega znacząco od początków europejskich. Opracowanie Lecha Wyszczelskiego obejmuje okres od czasów Jagiellonów po Drugą Wojnę, które zostały wyznaczone jako pewna cezura mogąca być już obiektywnie podsumowana. Nie da się ukryć, że poziom polskiej myśli wojskowej był mocno skorelowany z kondycją Rzeczpospolitej i zależność ta była niemal proporcjonalna, czyli im słabsze i bardziej zdegenerowane było państwo, tym większy upadek intelektualny. Autor bardzo trafnie zauważa również, że specyfiką rozwoju dorobku polskiej myśli wojskowej do rozbiorów było koncentrowanie uwagi nie tyle na refleksji ogólnej – występowała ona częściowo w pracach Jana Tarnowskiego, Andrzeja Frycza-Modrzewskiego, a najpełniej u Kazimierza Siemienowicza – ile na problematyce zapewnienia bezpieczeństwa Polsce w okresie upadku państwowości.
Od strony merytorycznej „Historia polskiej myśli wojskowej” wypada nad wyraz dobrze. Tematyka mogłaby sugerować żmudne przedzieranie się przez dzieła teoretyków wojskowości (których na przestrzeni ponad pięciu wieków nie brakowało…),co na dłuższą metę groziło bardzo nużącą lekturą. Nic z tych rzeczy. Książka istotnie zawiera wiele odwołań do źródeł, nierzadko przytaczając stosowne fragmenty, lecz jest to na tyle treściwe, że autorowi udaje się przekazać to, co najważniejsze bez zbędnej wylewności. Przy okazji omawiania poszczególnych prac stykamy się – co jest nieuniknione – z naszą historią, ułatwiając w ten sposób odnalezienie kontekstu geopolitycznego towarzyszącego warunkom w jakich powstawały poszczególne prace. Ilość przytaczanych dzieł wraz z sylwetkami niektórych co bardziej istotnych myślicieli daje obraz jak wiele materiału zostało omówione.
Patrząc z kolei na książkę pod kątem bardziej technicznym, to – zgodnie z tytułem - jest zadziwiająco dobrym i obiektywnym przewodnikiem po historii polskiej myśli wojskowej. Chronologiczny podział na rozdziały pozwala zaobserwować ewolucję poglądów polskich myślicieli w kolejnych wiekach, w czym znacząco pomaga przytoczenie tematów ich prac i głównych postawionych w nich tez. Dostajemy tu całą plejadę postaci: od głównych architektów polskiej myśli wojskowej po mało znanych i mających niewielki wkład badaczy i publicystów. Nie mniej każda sylwetka została opatrzona przez autora komentarzem pozwalającym ocenić na ile wymyślane koncepcje miały szansę skutecznej realizacji, a na ile pozostawały w sferze fantazji twórcy i nawet dzisiaj są trudne do wdrożenia.
W książce Wyszczelskiego wyraźnie widać, że nacisk został położony na ustosunkowanie się do dorobku kilku najważniejszych polskich myślicieli wojskowych, którzy rzeczywiście mieli wpływ na formowanie się myśli wojskowej. Jest to z jednej strony analiza ich pomysłów, a z drugiej całkiem merytoryczna krytyka co poniektórych wyidealizowanych sugestii rozwoju. Bardzo ciekawym aspektem poruszanej tematyki jest szczegółowe omówienie koncepcji wojny partyzanckiej oraz jej bardziej masowej wersji, czyli wojny ludowej, która dominowała na naszych obszarach w XIX wieku i przez wielu była uznawana za jedyny sposób na odzyskanie niepodległości. Inną bardzo dobrą częścią książki jest ta poświęcona polskiemu myśleniu wojskowemu w latach 30-tych XX wieku – okres tuż przed wojną. Świetnie ukazano powody dlaczego koncepcja wojny błyskawicznej była takim zaskoczeniem i okazała się być tak skuteczna wobec państw europejskich, które bazując na własnych teoretycznych przemyśleniach niemal zupełnie nie przypisywały broni pancernej czy szerzej uderzeniom pancerno-zmotoryzowanym kluczowej roli. Myśl wojskowa II RP się na tym tle niestety nie wyróżniała z wyjątkiem Stanisława Jasińskiego i jego rozważań dotyczących dominacji lotniczej.
Książka Lecha Wyszczelskiego stanowi świetne uzupełnienie wiedzy z zakresu historii wojskowości dla osób zainteresowanych tematem historii Polski oraz wojskowości ogólnie. Dobrze ukazano stopniowe odchodzenie od pewnych typów uzbrojenia czy taktyk na rzecz nowatorskich rozwiązań przy zachowaniu polskiej specyfiki i uwarunkowań (geograficznych, politycznych, gospodarczych). Lektura „Historii polskiej myśli wojskowej” zachęca także do głębszego zapoznania się z biografiami kilku postaci z naszej historii, które stanowiły duży autorytet w swojej dziedzinie i często niezwykle dojrzałymi przemyśleniami wyprzedzały swoje czasy, ale z różnych względów nie znalazły odpowiedniego zainteresowania. Wyrazistym symbolem pozostaje okres Drugiej Wojny jako ten, który definitywnie zakończył kilkuwiekowy okres samodzielności politycznej, a przy tym samodzielności w analitycznym myśleniu o wojskowości. Aż się prosi, aby ktoś przyjrzał się ostatnim dekadom XX wieku pod względem rozwoju historii wojskowości.

O ile historia wojen jest stara jak sama ludzkość i towarzyszy nam od starożytności, o tyle dzieje powszechnej myśli wojskowej datują się jako znacznie młodsze zjawisko. Zgodnie z pierwszą tezą autora, narodziny polskiego dorobku w tym zakresie należy upatrywać w drugiej połowie XV wieku i data ta nie odbiega znacząco od początków europejskich. Opracowanie Lecha...