Dylemat historyka, jak opisać na 350 stronach książki, wojny toczone, od klęski Gotów w 711 roku, aż do odebrania Grenady Maurom, w roku odkrycia Ameryki przez Krzysztofa Kolumba. Autor, radzi sobie na dwa sposoby, po pierwsze zdawkowo zbywa, pierwsze trzysta lat, tych wojen, jako okres, gdy malutkie królestwa chrześcijańskie, oparte o góry, desperacko próbują przetrwać islamską nawałę. W istocie ten okres, rozumiany, jako Rekonkwista, czyli odzyskanie utraconych ziem, jest czasem straconym, pozbawionym wielkich, ważnych wydarzeń. Po drugie, skupia się na zaangażowaniu papiestwa w Rekonkwistę, opisuje, obrazowo, iż od Pierwszej Krucjaty do Ziemi Świętej, Rekonkwista zostaje na równi z tamtą krucjatą, uznana za czyn krucjatowy, a jej uczestnicy, otrzymują takie same odpusty i łaski, jak rycerstwo walczące podczas zbrojnych pielgrzymek do Ziemi Świętej.

W rezultacie, otrzymujemy prace, wybitnie przekrojową, choć opartą, na wnikliwej analizie, źródeł chrześcijańskich, jak i arabskich. Jej wartość, podnosi fakt, iż jest to, bodaj jedyna praca, dostępna w naszym języku, całościowo opisująca wojny Rekonkwisty.

Dylemat historyka, jak opisać na 350 stronach książki, wojny toczone, od klęski Gotów w 711 roku, aż do odebrania Grenady Maurom, w roku odkrycia Ameryki przez Krzysztofa Kolumba. Autor, radzi sobie na dwa sposoby, po pierwsze zdawkowo zbywa, pierwsze trzysta lat, tych wojen, jako okres, gdy malutkie królestwa chrześcijańskie, oparte o góry, desperacko próbują przetrwać...

Jeżeli ktoś oczekuje pełnej i wyczerpującej historii konfliktu chrześcijan i muzułmanów na Płw. Iberyjskim od VIII do końca XV wieku, to będzie rozczarowany. Autor zajmuje się jedynie wyprawami podejmowanymi w okresie krucjat z błogosławieństwem papiestwa i Kościoła. Przedział czasowy to lata 1063-1248 - od pierwszej wyprawy, którą można uznać za krucjatę, czyli oblężenie Barbastro, po podbój Sewilli. Niestety O'Callaghan nie jest mistrzem historii narracyjnej. Jego opowieść o Hiszpanii wieków XI-XIII to rwana i chaotyczna wyliczanka walk, najazdów, bitew i oblężeń podejmowanych "pod znakiem krzyża". Brakuje tu klarownego wywodu, bo zamiast oceniać znaczenie przytaczanych faktów, autora bardziej interesuje to, czy dana wyprawa została poprzedzona papieską bullą, czy też nie. Treść książki najlepiej oddaje podtytuł - to akademicka analiza rekonkwisty jako elementu szerszego ruchu krucjatowego.

Niestety w tym obrazie brakuje kontekstu politycznego. O'Callaghan rzadko wspomina o walkach między chrześcijanami, co sprawia wrażenie, jakby "święta wojna" trwała cały czas i nie działo się tam nic innego. Niestety wiadomo, że królowie Aragonii, Kastylii, Leonu, Nawarry i Portugalii równie chętnie walczyli między sobą co z "niewiernymi", często w sojuszach z emiratami. O tej rywalizacji nie przeczytamy tu nic poza drobnymi wzmiankami, zatem warto przed lekturą podszkolić się w średniowiecznej historii Hiszpanii, bo naszkicowany tu obraz jest wyraźnie tendencyjny. Osobiście polecam "Królestwa Wiary' Briana Catlosa, a "Rekonkwistę" w formie uzupełnienia.

Dużo ciekawsza i bardziej wartościowa jest druga część książki - o układzie problemowym. Autor przedstawia tam m.in. bardzo szczegółowe ustalenia dotyczące sztuki wojennej, zobowiązań lenników, finansowania wypraw, liturgii krucjat i wpływu religijności na morale, roli relikwii, obrzędów "oczyszczania" zdobytych meczetów itd. Wbrew opiniom zamieszczonym poniżej, książka obfituje w masę szczegółów i dziesiątki przypisów, jednak jej naukowe walory osłabia chaotyczny sposób ich przedstawienia. Nie pomaga również koślawe tłumaczenie i redakcja. Warto przeczytać, ale to naukowa pozycja dla osób dłużej siedzących w temacie.

6,5/10

Jeżeli ktoś oczekuje pełnej i wyczerpującej historii konfliktu chrześcijan i muzułmanów na Płw. Iberyjskim od VIII do końca XV wieku, to będzie rozczarowany. Autor zajmuje się jedynie wyprawami podejmowanymi w okresie krucjat z błogosławieństwem papiestwa i Kościoła. Przedział czasowy to lata 1063-1248 - od pierwszej wyprawy, którą można uznać za krucjatę, czyli oblężenie...

Rzeczywiście książka wygląda na jakąś habilitację i nie jest zbyt mocno szczegółowa, ale obecnie na polskim rynku wydawniczym niczego lepszego się nie znajdzie. Zresztą dzieło O'Callaghana dostarcza mimo wszystko mnóstwa informacji jeśli chodzi o ten mocno pomijany okres historyczny.

Rzeczywiście książka wygląda na jakąś habilitację i nie jest zbyt mocno szczegółowa, ale obecnie na polskim rynku wydawniczym niczego lepszego się nie znajdzie. Zresztą dzieło O'Callaghana dostarcza mimo wszystko mnóstwa informacji jeśli chodzi o ten mocno pomijany okres historyczny.

Chaos i nieciekawie napisane,
plus za tematykę i informacje na temat rekonkwisty.
Czekam na "lepsza" książkę wydana po polsku w tej tematyce.

Chaos i nieciekawie napisane,
plus za tematykę i informacje na temat rekonkwisty.
Czekam na "lepsza" książkę wydana po polsku w tej tematyce.

Nie było do tej pory na polskim rynku wydawniczym książki, która całościowo opowiadałaby o rekonkwiście. Dobrze się więc stało, że doczekaliśmy się w końcu pozycji na ten temat, która jest dobrym wprowadzeniem do tej tematyki. Pozycji, która nie jest może specjalnie szczegółowa, ale przez to nie zanudza i jest przystępna dla czytelnika nieprzyzwyczajonego do literatury naukowej.
Książka zaczyna się bardzo ciekawym rozdziałem, który opowiada o rekonkwiście jako idei. Autor podjął się tutaj polemiki z innymi badaczami tematyki krucjat na temat terminologii i czy w ogóle można mówić w wypadku Hiszpanii o krucjatach. O' Callaghan skłania się do tezy, że w przypadku Hiszpanii możemy mówić o zjawisku protokrucjat i tym sposobem staje w opozycji do krucjatowych tradycjonalistów. Przyznam, że dyskusja na ten temat w książce jest bardzo ciekawa.
Kolejne rozdziały, to już opisy działań wojennych od roku 1063 i krucjaty na Barbastro do roku 1248, czyli zdobycia Sewilli. Tutaj mamy już do czynienia z przedstawieniem poszczególnych wypraw, szkoda, że czasami dość krótkimi. Najważniejszej bitwie tego okresu, pod Las Navas de Tolosa, poświęcono raptem jeden akapit, co zresztą pokazuje, że konieczne są dalsze plany wydawnicze w tej tematyce.
Trzy ostatnie rozdziały podejmują już tematykę sztuki wojennej w okresie rekonkwisty, finansowania krucjat oraz samej liturgii i sferze religijnej wypraw.
Sprawę ułatwiają cztery mapy, które pozwalają się orientować w sytuacji. Na uwagę zasługuje ogromna bibliografia złożona z kronik muzułmańskich, chrześcijańskich, dokumentów czy innych źródeł i opracowań. Dodatkiem są również drzewa genealogiczne królów między innymi Kastylii czy Leonu, co jest bardzo przydatne, bo łatwo można zgubić się w zalewie władców o imieniu Alfons. Książka nie jest wolna od błędów i literówek, czasami tłumaczowi i redakcji zdarzają się wpadki, nie wpływa to jednak na ogólny odbiór lektury. Podsumowując pozycja jest warta sięgnięcia, bo można się sporo dowiedzieć o ciekawym aspekcie historii Europy, który do tej pory w Polsce był pomijany.

Nie było do tej pory na polskim rynku wydawniczym książki, która całościowo opowiadałaby o rekonkwiście. Dobrze się więc stało, że doczekaliśmy się w końcu pozycji na ten temat, która jest dobrym wprowadzeniem do tej tematyki. Pozycji, która nie jest może specjalnie szczegółowa, ale przez to nie zanudza i jest przystępna dla czytelnika nieprzyzwyczajonego do literatury...

Chaotyczna narracja utrudnia chronologiczne i całościowe ogarnięcie wydarzeń. Sporo błędów składu i tłumacza.

Chaotyczna narracja utrudnia chronologiczne i całościowe ogarnięcie wydarzeń. Sporo błędów składu i tłumacza.