Od zakończenia II wojny światowej minęło 71 lat i wciąż odkrywamy kolejne tajemnice tego przepełnionego okrucieństwem skrawka naszej historii. Dlaczego Eugenio Pacelli (Pius XII) nie sprzeciwiał się głośno okrucieństwu nazistów? Dlaczego Watykan milczał, gdy tysiące żydów i chrześcijan mordowano w obozach zagłady? Dlaczego tragiczny proceder hitlerowców nie spotkał się z ostrym veto kościoła? Mark Riebling podjął się zadania niełatwego i niebezpiecznego, poruszając ten niezwykle delikatny temat. Czy podołał? Zdecydowanie tak — „Kościół szpiegów” to świetna książka.

To nie tylko dokument o szpiegowskiej walce wywiadu papieskiego z Adolfem Hitlerem, ale również przejmująca historia w swojej formie przypominająca powieść kryminalną. Książkę Marka Rieblinga czyta się jak dobry thriller i nie są przesadzone zachwyty, które możemy znaleźć z tyłu, na okładce.

„Kościół szpiegów” jest niezwykle emocjonującą lekturą, która zainteresuje zarówno doświadczonych znawców tego okresu, jak i świeżo upieczonych pasjonatów. Lekkość pióra autora i swoboda z jaką odkrywa przed czytelnikiem watykańskie tajemnice, sprawiają, że ciężko się od tej pozycji oderwać, zaś nowe światło rzucone na problem Pacellego jest dobrym pretekstem, by nawet najbieglejsi fachowcy sięgnęli po tę pozycję.

Riebling uświadamia, w jak trudnym położeniu znajdował się Pius XII — symbol pokoju i równości, który musiał milczeć, gdy mordowano niewinnych tylko dlatego, że jego protest sprowokowałby śmierć kolejnych tysięcy; orędownik międzyludzkiej miłości, który patrzył, jak niemiecka maszyna zagłady prze naprzód, nie mogąc jawnie się temu sprzeciwić. Śledząc losy zamieszanych w antyhitlerowski spisek czułem złość i z czasem zacząłem zastanawiać się, czy nad Hitlerem faktycznie nie czuwała jakaś demoniczna siła, Czarny Anioł Stróż.

Trudno wskazać mi jakieś poważne wady tej książki. Czasem jednak odnosiłem wrażenie, że autor przecenia nienawiść Führera do Kościoła katolickiego, tak jakby walka z chrześcijaństwem była jego jedynym (lub najważniejszym) motywem działań.

„Kościół szpiegów” to bardzo dobra książka, która w pewien sposób ułaskawia Eugenio Pacellego. To również wzruszające i przepełnione emocjami świadectwo bohaterskiej postawy spiskowców, po które warto sięgnąć. Dobry styl i zaskakująca dynamika książki nie pozwalają odłożyć jej na bok. I chociaż znamy zakończenie, „Kościół szpiegów” wciąga jak pełnoprawny i świetnie napisany kryminał.

Konrad Dziewanowski