Autorka podejmuje temat, który nie zajmuje bynajmniej pierwszego miejsca wśród najczęściej badanych zagadnień świata starożytnego. A jednak jest to wątek wymagający omówienia, bo kamienie szlachetne (nota bene niekoniecznie będące kamieniami szlachetnymi we współczesnym naukowym rozumieniu tego terminu) pojawiają się na kartach literatury greckiej i rzymskiej całkiem często. Dotyczy to nie tylko prozy naukowej, ale także literatury pięknej, w której często napotkać można na nawiązania, czy całe ekfrazy szlachetnych kamieni. Autorka sięgnęła do współczesnych publikacji z dziedziny nauk przyrodniczych, dzięki czemu zestawiła antyczne i dzisiejsze klasyfikacje mineralogiczne, co pozwala lepiej zidentyfikować kamienie, o których mowa w starożytnych tekstach.

Klasyfikacji kamieni poświęcony jest pierwszy rozdział pracy. W rozdziale drugim analizie poddane zostają poszczególne rodzaje kamieni, ze szczególnym uwzględnieniem pięciu najczęściej wzmiankowanych, a więc jaspisu, ametysty, hiacyntu, berylu i perły. Perła, choć to przecież nie kamień, była w starożytności bardzo ceniona, stąd poświęcony jej podrozdział jest wyjątkowo obszerny. Rozdział trzeci poświęcony jest słynnym klejnotom. Wspomniane są tu na przykład słynne perły Kleopatry - rzekomo - rozpuszczane w occie i w ten sposób konsumowane podczas wystawnych uczt. Zakończenie jest minimalne, w zasadzie jakby go nie było.

Z cała pewnością książka nie wyczerpuje tytułowego tematu. O kamieniach szlachetnych w świecie grecko-rzymskim można by napisać jeszcze wiele. Przydałoby się na pewno jakieś studium szczegółowe dotyczące choćby obecności tych klejnotów w jakimś konkretnym gatunku literackim lub u jakiegoś wybranego autora lub grupy autorów. Książka A. Ryś to w zasadzie prolegomena: niewątpliwie wartościowe i pionierskie, ale czasem zbyt mocno streszczające tylko poszczególne źródła. Na plus można zaliczyć na pewno skorygowanie błędnej opinii, że już w poematach Homera kamienie są często opisywane (bo nie są), określenie estetycznych upodobań Greków i Rzymian w tej dziedzinie i zachodzących w tej dziedzinie zmian.

Tomasz Babnis

Autorka podejmuje temat, który nie zajmuje bynajmniej pierwszego miejsca wśród najczęściej badanych zagadnień świata starożytnego. A jednak jest to wątek wymagający omówienia, bo kamienie szlachetne (nota bene niekoniecznie będące kamieniami szlachetnymi we współczesnym naukowym rozumieniu tego terminu) pojawiają się na kartach literatury greckiej i rzymskiej całkiem...