"Tajemnice wczesnych Słowian" to naukowa publikacja wydana nakładem wydawnictwa Bellona w 2015 roku. Jej autorem jest dziennikarz, publicysta, polityk i historyk Leszek Moczulski; doktor habilitowany Uniwersytetu Warszawskiego. Jak autor zaznacza we wstępie, jego praca ma na celu ponowne ożywienie dyskusji na temat najwcześniejszych dziejów Słowian na terenie ziem polskich.
Nie licząc wstępu, książka jest podzielona na siedem rozdziałów. Pierwszy z nich nazywa się "Przestrzeń" i służy autorowi jako geograficzny opis obszaru badań, w tym przypadku niżu środkowoeuropejskiego. W drugim rozdziale - "Czasy najdawniejsze" - autor opisuje najwcześniej rejestrowane historycznie migracje w omawianym obszarze (wędrówki Scytów, Celtów i Germanów). Rozdział trzeci - "Problem Wisły" - dotyczy skomplikowanej kwestii lokalizacji rzeki Wisły w oparciu o źródła historyczne z pierwszych wieków po Chrystusie. W rozdziale czwartym "Germania według Tacyta" autor dokonuje śmiałej polemiki z dotychczasowymi interpretacjami tekstu rzymskiego historyka. Rozdział piąty "Wenedowie i wędrówki germańskie" poświęcony jest problematyce tajemniczego ludu Wenedów oraz wędrówek plemion germańskich przez ziemie polskie (zwłaszcza Gotów). Rozdział szósty "Słowiańskie entree" dotyczy najwcześniejszych historycznych wzmianek o Słowianach, m. in. tekstu Jordanesa "Getica" Rozdział siódmy "Rozwiązywanie zagadki" jest podsumowaniem wszystkich dotychczasowych rozważań autora.
Książka jest napisana fachowym i ścisłym językiem. Autor dobrze orientuje się w geografii Europy, a także jej starożytnej historii. Autor poświęca dużo uwagi kwestii odpowiedniej interpretacji starożytnych źródeł w celu zrozumienia opisów geograficznych. Wiedza antycznych autorów była często niekompletna, a dane geograficzne zdobywali z drugiej ręki. Leszek Moczulski orientuje się też w kwestiach związanych z geopolityką, migracjami ludności, pokonywaniem barier lądowych i morskich itp. Z niektórymi tezami autora można się nie zgadzać, jednak zawsze są one naukowo uargumentowane. Praca posiada też wiele rażących wad. Najpoważniejszą z nich jest brak jakichkolwiek map w książce. Geograficzne opisy autora są często bardzo skomplikowane i ciężko jest za nimi nadążyć. Przynajmniej jedna konturowa mapka na końcu książki mogłaby zupełnie zmienić odbiór publikacji i uczynić ją bardziej czytelną. Trudno powiedzieć czy brak mapy wynika z ograniczeń finansowo-technicznych, czy jest to po prostu efekt niefrasobliwości autora/wydawcy. Kolejną wadą publikacji jest nikłe zaznajomienie autora z archeologią ziem polskich i całego Barbaricum. Książka jest oparta na pracy habilitacyjnej autora i być może to jest wynikiem stosowania przestarzałych terminów. Na przykład autor mówi o "kulturze grobów jamowych", której nazwa od dawna jest już nie używana w archeologicznej terminologii. Autor pozwala sobie też na śmiałe polemiki z uznanymi polskimi archeologami (np. Andrzejem Kokowskim) nie rzadko zahaczając o szyderstwo. Moim zdaniem zdaniem taka postawa nie przystoi autorowi publikacji naukowej, tym bardziej gdy dotyczy problematyki, w której nie jest się specjalistą.
Podsumowując uważam że "Tajemnice wczesnych Słowian" to solidna praca naukowa z pewnymi problemami, które jednak nie burzą ogólnego pozytywnego wrażenia. Z uwagi na swój język i skomplikowaną tematykę jest raczej skierowana do osób dobrze zaznajomionych z historią bądź geografią omawianego rejonu świata. Sama kwestia Słowian jest poruszana na końcu książki. Autor nie daje gotowych odpowiedzi, tylko wprowadza ponownie w dyskusję toczoną już od wielu lat. Myślę, że po książkę warto sięgnąć choćby po to, by własnie samemu się w tę polemikę włączyć, zbudować swój pogląd, a jeśli już się go posiada, zmienić go lub wzmocnić.

"Tajemnice wczesnych Słowian" to naukowa publikacja wydana nakładem wydawnictwa Bellona w 2015 roku. Jej autorem jest dziennikarz, publicysta, polityk i historyk Leszek Moczulski; doktor habilitowany Uniwersytetu Warszawskiego. Jak autor zaznacza we wstępie, jego praca ma na celu ponowne ożywienie dyskusji na temat najwcześniejszych dziejów Słowian na terenie ziem...