Pamiętacie wyszywane przez gospodynie makatki, wiszące w kuchniach przedwojennych domów? W autorskiej książce Iwony Chmielewskiej tak właśnie wyglądają ilustracje: wyszyte, wydziergane, o wyblakłych, spranych kolorach. Cała książka wygląda jak retro wyszywanka, utkana z nici i skrawków materiałów, domysłów i wyobraźni. Chmielewska sięga po vintage i świetnie je imituje tradycyjnymi środkami. Dzieci w książce wyglądają jak wyjęte ze starych fotografii, w fartuszkach, grzecznie uczesane, sportretowane z czułością i matczyną tkliwością.

Każde dziecko ma fartuszek, fartuszek – kieszonkę, a kieszonka – kryje zagadkę. Autorka zaprasza do zabawy w odkrywanie tego, co może kryć dziecięca kieszonka, a schować w niej można sporo! Wystają z niej dwa podłużne kształty, wyglądające dość znajomo, jednak po zajrzeniu do owej kieszonki często czeka nas zaskoczenie. Bo może się okazać, że to co braliśmy za królika w rzeczywistości jest kwiatkiem, nożyczkami, butem, warzywem, zabawką, albo czymś zupełnie innym, zaskakującym. Ile kieszonek, tyle możliwości. I emocji, bo interpretacja z każdą kolejną zagadką bywa coraz trudniejsza.

Tekst jest prosty, pomysł również, a wykonanie charakterystyczne dla Chmielewskiej: obliczone na zaskoczenie czytelnika i wciągające go do zabawy. To doskonałe ćwiczenie dla wyobraźni, uruchamia myślenie abstrakcyjne i zmusza umysł do intelektualnego wysiłku, ale jakże przyjemnego, wzbogaconego o doznania estetyczne. Picturebook, jakim jest W kieszonce, mami złudzeniami optycznymi. Strony przypominają kawałki tkanin, aż pojawia się chęć pogładzenia ilustracji. To tylko pozornie książka obrazkowa do oglądania. Zachwyciła mnie dziecięca próba schwycenia kieszonki, odgięcia jej i zajrzenia do wnętrza.

Dziecięca wyobraźnia jest niesamowita, jeszcze nieograniczona sztywnymi ramami dorosłości, pozwala widzieć tęczę w kałuży benzyny i nadać sens szkiełku znalezionemu na ścieżce. Iwona Chmielewska też tak potrafi, wykorzystując dziecięcą wrażliwość na otaczający świat jednocześnie go stwarza i zezwala czytelnikowi na samodzielność przy tworzeniu nowych znaczeń. Bo dwa podłużne kształty wystające z kieszonki mogą być właściwie wszystkim.

Nie ma dwóch identycznych kieszonek, nie ma zdublowanych przedmiotów. Wyobraźnia musi się napracować, a z każdym pytaniem będzie coraz trudniej dopasować kształt do odpowiedzi. U Chmielewskiej nawet najprostsze przedmioty stają się nieoczywiste. A jeśli po lekturze oddamy się twórczej zabawie i najdzie nas ochota do narysowania własnych kieszonek, choćby na kartce wyrwanej z zeszytu – cel został osiągnięty. Podążanie własną ścieżką interpretacji daje niesamowitą radość!

Książki Iwony Chmielewskiej mają tę właściwość, że co jakiś czas chce się do nich wracać. Bo po dziecięcemu cieszą oko, bo może coś wcześniej umknęło i teraz uda się odnaleźć nowe skojarzenie. Niestatyczna materia, z której snuje się opowieść, nabiera wciąż nowych kształtów. Mój dwuletni synek próbował złapać te kieszonki, tak go iluzja omamiła. A może to po prostu magia dobrej książki? I pojawiło się zdziwienie, po dziecięcemu z otwartą buzią, że się nie da? I dorosłych zdumienie, że w kieszonce było właśnie to? Bo ja myślałam, byłam pewna raczej, że tam będzie… no właśnie, a co ty znajdziesz w kieszonce, czytelniku?

Magdalena Świtała